Đơn hàng tăng, nhưng thiếu lao động khó khăn vẫn bủa vây ngành dệt may, da giày

Ông Phạm Xuân Hồng - Chủ tịch Hội Dệt may thêu đan TP Hồ Chí Minh cho hay, hiện đơn hàng của doanh nghiệp dệt may hồi phục tương đối tốt. Nửa cuối năm 2024, tăng trưởng của ngành dự kiến tăng 15% so với nửa đầu năm.

Theo ông Phạm Xuân Hồng, việc đơn hàng phục hồi là tín hiệu tốt nhưng cũng khiến doanh nghiệp dệt may chật vật xoay xở tuyển dụng thêm lao động. Thực tế, tình trạng thiếu lao động không chỉ bây giờ mới xảy ra với doanh nghiệp dệt may. Nhờ đơn hàng khởi sắc, nhiều doanh nghiệp đã tuyển dụng ngay từ đầu năm. Đơn cử, Công ty TNHH May mặc Song Ngọc (TP Hồ Chí Minh) mở thêm chuyền may, do đó phải liên tục tuyển công nhân nhưng đến nay vẫn còn thiếu. Hay Công ty cổ phần Việt Hưng đã mở sẵn dây chuyền, có nhu cầu tuyển dụng thêm khoảng 200 công nhân để vào làm việc ngay.

Việc tuyển dụng lao động khó khăn ngay cả với công ty lớn, trả lương cao và phúc lợi xã hội tốt. Theo đại diện Tổng Công ty cổ phần May Nhà Bè, doanh nghiệp gần như làm tất cả những gì có thể để thu hút tuyển dụng, kể cả đến các trung tâm dịch vụ việc làm, tham gia ngày hội tuyển dụng, đăng tuyển trên các trang tuyển dụng uy tín... nhưng cũng không hiệu quả. Dự báo, từ nay đến tháng 2/2025 sẽ xuất hiện tình trạng "thúc" đơn hàng từ các đối tác, công ty có thể sẽ phải tuyển thêm nhiều lao động thời vụ để đáp ứng nhịp sản xuất của các đơn hàng.

Lý giải về tình trạng thiếu lao động của doanh nghiệp đệt may, da giày, bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch Hiệp hội Da giày và Túi xách Việt Nam phân tích, trước đây do đơn hàng sụt giảm, nhiều công nhân về quê hoặc chuyển sang công việc khác, bây giờ doanh nghiệp có đơn hàng tăng trở lại nhưng khó tuyển, áp lực vấn đề thiếu lao động. Nếu doanh nghiệp không tìm được lao động làm việc lâu dài sẽ tuyển thời vụ để đào tạo nhanh nhằm đáp ứng nhu cầu trước mắt cho sản xuất. Do đó, hiện nay bên cạnh cải thiện máy móc thiết bị, doan nghiệp tăng ca để đảm bảo có thể thực hiện theo kế hoạch xuất hàng cho đối tác. Ngoài ra, chi phí sản xuất tăng cao, chi phí đời sống người lao động cũng tăng. Vì vậy tăng thu nhập cho người lao động là vấn đề rất khó khăn đối với doanh nghiệp.

Đặc biệt, về cuối năm là thời điểm vào mùa sản xuất không chỉ riêng ngành dệt may, da giày mà của nhiều ngành hàng khác do đó có tình trạng ồ ạt tuyển dụng lao động khiến công tác tuyển dụng kể cả tuyển dụng lao động thời vụ khó khăn. Bên cạnh đó, do năm 2023 và nửa đầu năm 2024 có những thời điểm đơn hàng khó khăn doanh nghiêp thiếu đơn hàng, buộc doanh nghiệp phải giảm giờ làm, giảm lao động. Người lao động không có việc làm quay về quê, có thể chuyển sàng tìm kiềm nghề khác không quay trở lại làm việc nên thiếu càng thêm thiếu. Để giải quyết vấn đề thiếu lao động, bà Phan Thị Thanh Xuân cho rằng, các doanh nghiệp cần đầu tư máy móc thiết bị, nâng cao năng lực sản xuất là rất cần thiết. Doanh nghiệp cũng cần gia tăng các chính sách trợ cấp nhằm giữ chân người lao động.

Về phía doanh nghiệp, để có thể tận dụng cơ hội thị trường đang dần "ấm" lên các doan nghiệp mong muốn các tổ chức tín dụng không tiếp tục cắt giảm hạn mức tín dụng và tăng lãi suất cho vay. Cùng với đó, việc tăng chi phí đầu vào, như tăng lương tối thiểu vùng, tăng giá điện càng làm gia tăng áp lực cho các doanh nghiệp, trong khi đó giá đơn hàng không tăng thậm chí bị đàm phán giảm. Để hỗ trợ các doanh nghiệp vượt qua giai đoạn khó khăn này, Nhà nước cần có các chính sách giảm áp lực tăng giá đầu vào nhằm tạo tạo lợi thế cạnh tranh tốt hơn cho các doanh nghiệp.

Số liệu từ Hiệp hội Dệt may Việt Nam cũng cho thấy, Tổng kim ngạch xuất khẩu ngành dệt may trong 9 tháng năm 2024 đã vượt mốc 32,5 tỷ USD, tăng 9,2% so với cùng kỳ, mục tiêu xuất khẩu 44 tỷ USD của dệt may Việt Nam năm 2024 là rất khả thi. Với tình hình khả quan thời gian gần đây, hiệp hội đánh giá khả năng đạt được mục tiêu này rất cao bởi cuối năm là cao điểm cho đơn hàng và sản xuất dịp Noel, Tết Nguyên đán.

Dự báo, xuất nhập khẩu hàng dệt may của Việt Nam sẽ tiếp tục khả quan trong những tháng tới, bởi theo yếu tố chu kỳ, nhu cầu hàng hóa thường tăng mạnh vào những tháng cuối năm. Các thị trường xuất khẩu chủ lực của Việt Nam đang ấm dần và đã tăng trưởng trở lại như Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Canada… riêng thị trường EU mức tăng trưởng còn thấp.

Theo Hiệp hội Dệt may Việt Nam, năm 2024 ngành dệt may đặt mục tiêu tổng kim ngạch xuất khẩu dệt may đạt 44 tỷ USD, tăng 9% so với năm 2023. Với lũy kế 8 tháng đạt trên 28 tỷ USD, trung bình từ nay tới hết năm 2024 mỗi tháng cần đạt kim ngạch trung bình 4 tỷ USD. Tuy nhiên, nửa cuối năm cũng là cao điểm cho đơn hàng và sản xuất dịp Noel và chào đón năm mới, do đó với đà tăng trưởng trong 2 tháng liên tiếp cơ hội cán đích của ngành là tương đối cao.

Tương tự, đối với ngành da giày, xuất khẩu 9 tháng qua ước đạt 20 tỷ USD, nếu duy trì được tốc độ phục hồi như hiện nay là 10% thì dự kiến xuất khẩu ngành da giày sẽ đạt khoảng 27 tỷ USD trong năm 2024.

Bà Phan Thị Thanh Xuân - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam cho biết, đơn hàng hiện đang hồi phục trở lại nhiều doanh nghiệp da giày đã có đơn hàng đến cuối năm 2024, một số doanh nghiệp có đơn hàng hết quý I năm 2025. Bà Xuân cũng cho hay, mức tăng trưởng 2 con số đạt được là khá khả quan. Năm 2024, nhiều khả năng ngành da giày sẽ về đích với 27 tỷ USD. Theo một số doanh nghiệp sản xuất da giầy, đơn hàng nhận được hết năm 2024, hiện có công ty đã nhận được đơn đặt hàng đến tháng 1, tháng 2 năm 2025.

Theo phản ánh từ nhiều doanh nghiệp, từ quý IV/2023 đến nay thị trường dệt may, da giày đã có những dấu hiệu ấm lên. Tổng cầu dệt may năm 2024 được dự báo tăng 5 - 6% so với năm 2023 dù chưa bằng so với thời điểm trước khi xảy ra dịch COVID-19. Nhiều doanh nghiệp đã có đơn hàng đến hết năm 2024 và đang đàm phán đơn hàng cho năm 2025.