Rút lại tuyên bố chung về Biển Đông: ASEAN chia rẽ, Trung Quốc vẫn thất bại

Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đang chứng kiến sự chia rẽ mạnh mẽ khi không đưa ra được tuyên bố chung về vấn đề Biển Đông trong Hội nghị các Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc - ASEAN diễn ra tại thành phố Côn Minh (tỉnh Vân Nam) hôm 14/6 trước áp lực của Bắc Kinh.

Hãng tin AFP dẫn nội dung của bản tuyên bố chung về vấn đề Biển Đông của ASEAN do Bộ Ngoại giao Malaysia cung cấp. Trong đó nội dung nhấn mạnh đến cảnh báo của các nước ASEAN rằng những hành động gần đây trong vùng biển tranh chấp, nhưng không nêu đích danh Trung Quốc, có khả năng “gây tổn hại đến hại đến hòa bình, an ninh trong khu vực”.

Tuy nhiên bản tuyên bố chung đầu tiên này sau đó đã nhanh chóng “đoản mệnh” vì bị “thu hồi do nhầm lẫn” – theo lý giải của Indonesia. Còn Malaysia trước đó thì thông báo “phải thu hồi bản tuyên bố của các ngoại trưởng ASEAN vì có những thay đổi khẩn cấp” .

Vụ lùm xùm cho thấy Bắc Kinh nhiều khả năng đã gây áp lực lên ngoại trưởng các nước ASEAN, trong đó có nguồn tin cho biết Lào và Campuchia không chấp nhận bản tuyên bố chung về vấn đề Biển Đông khiến văn bản này sau đó phải thu hồi.

Cuối cùng chỉ có Singapore, Malaysia và Việt Nam ra tuyên bố riêng thể hiện rõ những quan điểm trong bản tuyên bố chung ban đầu, trong đó bày tỏ lo ngại hoạt động đơn phương cưỡng chiếm trên Biển Đông thời gian qua.

Trong khi đó, trên trang The Diplomat ngày 16/6, nhà quan sát Prashanth Parameswaran nhận định: “Trung Quốc - không phải ASEAN - mới là kẻ thất bại thật sự tại Hội nghị Côn Minh”. Theo ông Parameswaran, Trung Quốc thất bại bởi hành động cản phá việc ra tuyên bố chung của ASEAN đã chứng minh rõ ràng rằng 3 tuyên bố của Bắc Kinh về vấn đề Biển Đông là không thể xảy ra.

Thứ nhất, Trung Quốc và các nước ASEAN có khả năng giải quyết các bất đồng về biển Đông mà không có sự can thiệp từ bên ngoài - tính luôn cả phán quyết sắp tới của Tòa án Trọng tài Thường trực The Hague về vụ kiện của Philippines với Trung Quốc.

Thứ hai, ASEAN và Trung Quốc không nên để vấn đề biển Đông ảnh hưởng đến quan hệ hai bên, trong thời điểm hai bên sắp kỷ niệm 25 năm thiết lập quan hệ.

Thứ ba và cuối cùng, biển Đông không phải là một vấn đề trong quan hệ ASEAN-Trung Quốc mà chỉ là vấn đề song phương giữa Trung Quốc với bốn nước ASEAN cùng tranh chấp.

Trung Quốc đã thất bại trong việc đưa ba điểm trên vào tuyên bố mà mình mong muốn khi ngăn chặn thành công ASEAN ra tuyên bố chung.

Tại cuộc họp báo sau hội nghị, Bộ Ngoại giao Trung Quốc khẳng định Trung Quốc và ASEAN không có bất kỳ bất đồng thật sự nào trong vấn đề biển Đông. Tuy nhiên, việc Malaysia công bố tuyên bố chung ASEAN - dù sau đó rút lại, việc Singapore và Indonesia ra thông cáo, cũng như việc ASEAN không họp báo chung sau hội nghị tự bản thân chúng đã nói lên một sự thật khác.

“Phản ứng nhanh chóng và quyết đoán thể hiện qua việc Malaysia công khai bản thảo tuyên bố chung, việc nhiều thành viên ASEAN ra thông cáo riêng, và việc thiếu vắng một cuộc họp báo chung tự chúng đã nói rõ sự bác bỏ của ASEAN đối với các rao giảng đó”, tác giả Parameswaran kết luận.

Nên đọc