Ông Trump toan tính gì khi ‘âm thầm’ bán vũ khí cho UAE?

Thời báo New York Times ngày 19/8 dẫn lời các quan chức Mỹ cho biết, chính quyền Tổng thống Trump đang “âm thầm” thúc đẩy việc bán máy bay chiến đấu tàng hình thế hệ 5 F-35 và các máy bay không người lái (UAV) hiện đại cho UAE. Tuy nhiên hành động này nhiều khả năng sẽ chịu sự phản đối mạnh mẽ từ Quốc hội Mỹ và phía Israel.

Theo thông tin từ các quan chức Mỹ, trong những tuần gần đây, các quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ đã cung cấp cho Quân đội UAE một phần báo cáo cơ mật về máy bay chiến đấu F-35. Một số thành viên của Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ (NSC) bày tỏ lo ngại rằng, đây là hành động không khôn ngoan khi tiết lộ thông tin chi tiết về các loại vũ khí tiên tiến nhất của Mỹ cho các chính phủ nước ngoài trước khi hợp đồng bán vũ khí được hoàn tất.

Máy bay chiến đấu tàng hình thế hệ 5 F-35 của Israel. Nguồn: Sina.

Về phía Israel, chắc chắn Tel Aviv sẽ phản đối mạnh mẽ hành động này của Mỹ. Trong nhiều năm, để duy trì lợi thế công nghệ quân sự mạnh mẽ của mình, Israel đã phản đối việc Mỹ bán vũ khí tiên tiến cho các nước khác trong khu vực. Ngoài ra, theo báo cáo, chính sách nhất quán của Mỹ là đảm bảo rằng Israel duy trì "lợi thế quân sự có chất lượng" so với các nước láng giềng. Quốc hội Mỹ tin rằng Mỹ phải đảm bảo Israel có thể vượt qua "bất kỳ mối đe dọa quân sự thông thường nào" đồng thời phải bảo đảm "thiệt hại và thương vong tối thiểu."

Trong bối cảnh như vậy, mặc cho UAE từ lâu đã "khao khát" tiêm kích F-35, thì Mỹ vẫn chỉ bán cho Israel và Tel Aviv trở thành quốc gia đầu tiên được lắp đặt máy bay F-35 ngoài lãnh thổ Mỹ từ cuối năm 2016, hiện vẫn là quốc gia duy nhất ở Trung Đông được trang bị máy bay chiến đấu F-35.

New York Times cho rằng nếu không có sự hỗ trợ của chính phủ Israel, Quốc hội Mỹ khó có thể thông qua vụ mua bán vũ khí. Trên thực tế, kể từ năm 2017, các nghị sĩ Mỹ đã nhiều lần gác lại đề xuất cung cấp vũ khí cho Saudi Arabia và UAE với lý do liên quân do hai nước dẫn đầu đã giết hại hàng nghìn dân thường trong cuộc chiến ở Yemen. Tuy nhiên, vào tháng 5/2019, Tổng thống Trump đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp để bỏ qua Quốc hội, bán vũ khí trị giá 8,1 tỉ USD cho Saudi Arabia và UAE.

Ngoài máy bay chiến đấu F-35, UAV Reaper cũng nằm trong kế hoạch bán vũ khí của Nhà Trắng cho UAE. Trước đây, theo Chế độ kiểm soát công nghệ tên lửa (MTCR), Mỹ đã hạn chế nghiêm ngặt việc xuất khẩu các UAV tiên tiến như vậy. Nhưng vào tháng 7/2020, Tổng thống Trump đã nới lỏng các hạn chế đối với việc bán UAV của Mỹ. Các nghị sĩ Dân chủ và các chuyên gia kiểm soát vũ khí Mỹ lo lắng rằng, sự "liều lĩnh" này sẽ có khả năng làm cho công nghệ UAV của Mỹ trở nên “phổ biến” với thế giới.

UAV MQ-9 Reaper tiên tiến của Mỹ. Nguồn: Sina.

Được biết, ngày 13/8, UAE và Israel đã đạt được một thỏa thuận hòa bình dưới sự thúc đẩy của Mỹ. Theo đó, hai bên nhất trí đạt được “bình thường hóa hoàn toàn quan hệ” và UAE trở thành quốc gia Ả Rập thứ ba công nhận Israel sau Jordan và Ai Cập.

Giới phân tích tin rằng, việc Mỹ ngay lập tức bán vũ khí cho UAE được coi là “phần thưởng” của Washington đối với Abu Dhabi trước động thái trên. Cựu Đại sứ Mỹ tại UAE, ông Barbara A. Leaf cho biết, trong bối cảnh UAE và Israel "bình thường hóa hoàn toàn quan hệ", UAE hy vọng Israel có thể hạn chế một số lợi thế công nghệ truyền thống của mình. Do vậy, để rút ngắn khoảng cách công nghệ với Israel, UAE sẽ bằng mọi cách để mua vũ khí tiên tiến của Mỹ.

Cựu quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ Andrew Miller nói rằng, mặc dù UAE đã đạt được một thỏa thuận hòa bình với Israel, nhưng thực tế này không thể thay đổi trách nhiệm của Mỹ, đó là hỗ trợ Israel duy trì ưu thế quân sự của mình. Do đó, việc Tổng thống Trump muốn âm thầm bán vũ khí cho UAE sẽ gặp phải rất nhiều khó khăn từ chính nội bộ Mỹ và cả đồng minh Israel.

Hôm 18/8, phương tiện truyền thông Israel Yediot Ahronot tuyên bố rằng, chính quyền Trump sẽ cho phép bán máy bay không người lái và máy bay chiến đấu F-35 cho UAE, đây chính là một phần của thỏa thuận đạt được giữa UAE và Israel. Nhưng tuyên bố này ngay lập tức bị Thủ tướng Israel Netanyahu phủ nhận, Văn phòng Thủ tướng cho biết: "Thỏa thuận hòa bình với UAE không đề cập đến bất kỳ hoạt động mua bán vũ khí nào. Mỹ đã nói rõ họ sẽ luôn đảm bảo các lợi thế quân sự của Israel".

Một số phân tích chỉ ra rằng, Tổng thống Trump đang muốn “thâu tóm” cả Israel và UAE sau khi thúc đẩy thỏa thuận hòa bình giữa hai nước này. Việc Ông Trump muốn bán vũ khí tiên tiến cho UAE vừa để nâng cao sức mạnh cho “đồng minh thân cận tương lai” của mình, cũng vừa để kiềm chế Israel, không để nước này “lệch quỹ đạo” của Mỹ. Ngoài ra, việc Mỹ bán vũ khí tiên tiến cho UAE cũng góp phần quan trọng hạn chế ảnh hưởng đang lên của Nga ở khu vực Trung Đông.