Mối đe dọa lớn từ "hiện tượng mới" gần nhà máy điện hạt nhân Chernobyl do Nga kiểm soát

Cháy rừng thường xảy ra ở xung quanh nhà máy điện hạt nhân Chernobyl bị bỏ hoang. Ảnh: Getty

Truyền thông Ukraine đưa tin, mới đây, một đám cháy rừng đã bùng phát tại khu vực bao quanh nhà máy điện hạt nhân Chernobyl, hiện do quân đội Nga kiểm soát, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ phóng xạ lan rộng theo khói bụi nếu tình trạng không được kiểm soát.

Cháy rừng thường xảy ra vào mùa xuân và mùa hè ở khu vực bỏ hoang xung quanh nhà máy Chernobyl, nơi mức độ phóng xạ thấp hơn đáng kể so với mức độ bức xạ ngay sau vụ tai nạn năm 1986 nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Thông thường, Ukraine sẽ đưa hàng chục xe cứu hỏa và hàng trăm lính cứu hỏa đến khu vực để dập tắt các đám cháy càng sớm càng tốt. Nhưng vấn đề là hiện nay khu vực này lại thuộc kiểm soát của quân đội Nga.

Nguy cơ từ 1 hiện tượng thường niên

Khói phóng xạ từ các đám cháy rừng trong khu vực là một mối đe dọa dai dẳng.

Trong ba thập kỷ kể từ khi sự cố xảy ra, bức xạ đã lắng vào lòng đất, gây rất ít rủi ro nếu không bị xáo trộn. Nhưng rễ của rêu, cây cối và các loài thực vật khác đã hấp thụ phóng xạ và có thể gây phát tán phóng xạ theo khói bụi khi xảy ra cháy.

Các nhà khoa học lý giải với WaPo rằng, các đám cháy rừng theo mùa có thể giải phóng lượng phóng xạ vốn bị giữ trong lớp đất bề mặt quanh khu vực nhà máy hạt nhân.

Trung tâm Nghiên cứu An ninh cũng đăng tải nghiên cứu khẳng định, khói bụi từ cháy rừng có thể mang theo vật chất phóng xạ, gây "lo ngại toàn cầu".

"Những đám cháy rừng như vậy tạo ra khói bụi nguy hiểm, không thể khống chế, có khả năng mang theo vật chất phóng xạ", nghiên cứu nêu rõ, "Xét tới chu kỳ bán rã của một số đồng vị phóng xạ nhất định thì vấn đề này sẽ không biến mất trong thời gian sống của tất cả các thế hệ con người đang tồn tại hiện nay".

Các chuyên gia năng lượng hạt nhân cho biết, các đám cháy cũng có thể đe dọa đến các đường dây tải điện quan trọng, vốn đã được sửa chữa gần đây. Edwin Lyman, giám đốc an toàn điện hạt nhân tại Liên minh các nhà khoa học quan tâm cho biết: "Nguy cơ lớn nhất của các cơ sở là bị mất điện".

Ai sẽ chữa cháy?

Hãng thông tấn Ukrainska Pravda dẫn nguồn thông cáo Quốc hội Ukraine cho biết, theo hình ảnh vệ tinh từ Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA), 7 đám cháy nhỏ đang bùng cháy trong rừng và đã lan ra một khu vực ước chừng khoảng 70-200ha.

Trong khi đó, các chuyên gia Mỹ lại sử dụng hình ảnh vệ tinh của NASA và phát hiện 3 đám cháy gần đây trong khu vực này. Tuy nhiên, giáo sư Timothy Mousseau của Đại học Nam Carolina cho rằng đám cháy đã giảm bớt quy mô sau khi theo dõi hình ảnh vệ tinh tua nhanh.

Quốc hội Ukraine cảnh báo, các đám cháy trong "bán kính 10km với chất thải phóng xạ đáng kể và ô nhiễm có thể gây ra "mối nguy hiểm đặc biệt ". Energoatom, công ty hạt nhân nhà nước Ukraine hôm 21/3 cho biết, việc Nga kiểm soát khu vực này đồng nghĩa với việc phía Ukraine không còn khả năng giám sát mức độ phóng xạ ở đó.

Phía Ukraine khẳng định không thể thực hiện nhiệm vụ chữa cháy khi mà Nga đang kiểm soát nhà máy Chernobyl.

Trong tình hình này, Nga hoặc Belarus sẽ quyết định chữa cháy như thế nào. Nếu không, có thể các nhân viên cứu hỏa Ukraine phải được phép băng qua chiến tuyến để thực hiện nhiệm vụ - mặc dù đây là một đề xuất khó xảy ra.

Được biết, trong những năm qua, dù lực lượng cứu hỏa có thể dễ dàng tiếp cận khu vực Chernobyl, các đám cháy mùa xuân vẫn nhanh chóng vượt tầm kiểm soát. Một trận cháy lớn hồi đầu tháng 4/2020 đã thiêu rụi gần 3.500ha trước khi bị khống chế.