Cảnh báo thực phẩm siêu chế biến sẵn có liên quan đến bệnh tim, ung thư và hơn 30 loại bệnh khác

Cụ thể, kết quả nghiên cứu được công bố trên BMJ (Tập san Y khoa Anh) chỉ ra rằng, việc tiêu thụ nhiều thực phẩm siêu chế biến có liên quan đến 32 vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe.

Nghiên cứu cho thấy, chế độ ăn giàu thực phẩm chế biến sẵn có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, ung thư, rối loạn tâm thần và các vấn đề sức khỏe tiêu cực khác, bao gồm cả nguy cơ tử vong sớm. Theo các nhà nghiên cứu, việc tiêu thụ nhiều thực phẩm siêu chế biến có liên quan mật thiết đến nguy cơ cao mắc các hậu quả sức khỏe nghiêm trọng, đặc biệt là các bệnh lý chuyển hóa tim, rối loạn tâm thần phổ biến và nguy cơ tử vong.

Nghiên cứu đã tổng hợp dữ liệu từ 45 phân tích dựa trên 14 nghiên cứu khác nhau, với gần 10 triệu người tham gia, nhằm làm rõ mối liên hệ giữa việc tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn và những tác hại đối với sức khỏe. Dữ liệu về chế độ ăn uống của những người tham gia được thu thập thông qua các bảng câu hỏi về tần suất tiêu thụ thực phẩm, lịch sử chế độ ăn và ghi chép về thực phẩm trong vòng 24 giờ. Kết quả cho thấy việc tiêu thụ nhiều thực phẩm siêu chế biến làm tăng nguy cơ mắc 32 vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe.

Các nhà nghiên cứu đã xác định mối liên hệ giữa thực phẩm siêu chế biến và các nguyên nhân gây tử vong, ung thư (bao gồm ung thư vú, đại trực tràng, tuyến tụy), các vấn đề về giấc ngủ, lo âu, hen suyễn, cao huyết áp, bệnh Crohn, viêm loét đại tràng, béo phì, hội chứng chuyển hóa, bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu và nhiều bệnh lý khác.

Ngoài ra, nghiên cứu còn chỉ ra nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch tăng đến 50%, nguy cơ mắc tiểu đường loại 2 tăng 12% và nguy cơ mắc lo âu, rối loạn tâm thần tăng từ 48% đến 53%. Việc tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến cũng làm tăng 21% nguy cơ tử vong do bất kỳ nguyên nhân nào, cùng với việc làm gia tăng nguy cơ trầm cảm lên tới 22%.

Các nhà khoa học cảnh báo rằng, phát hiện cho thấy thực phẩm siêu chế biến có thể gây hại cho nhiều hệ thống trong cơ thể và các biện pháp khẩn cấp cần được thực hiện để giảm tiêu thụ những thực phẩm này. Họ cũng đề xuất, cùng với các chiến lược y tế công cộng hiện có, cần tiến hành nghiên cứu sâu hơn về cơ chế tác động và phát triển các chiến lược toàn diện nhằm giảm tiếp xúc với thực phẩm siêu chế biến trong chế độ ăn uống, để cải thiện sức khỏe cộng đồng.

Điều cần lưu ý đối với thực phẩm siêu chế biến

Thực phẩm siêu chế biến là các loại thực phẩm như mì gói, gà chiên viên, xúc xích, đồ ăn liền, ngũ cốc chứa đường, bánh nướng đóng gói, đồ ăn vặt và nước ngọt. Đây là những sản phẩm đã qua nhiều giai đoạn chế biến công nghiệp, thậm chí có thể chứa các thành phần đã được biến đổi hóa học từ nguyên liệu thực phẩm ban đầu.

Trong quá trình chế biến, các phụ gia được thêm vào để cải thiện hình thức, kết cấu, hương vị hoặc kéo dài thời hạn sử dụng. Những chất này bao gồm màu thực phẩm, hương liệu và chất nhũ hóa để tạo cảm giác ngon miệng hơn.

Thông thường, các loại thực phẩm siêu chế biến chứa nhiều muối, đường và chất béo, nhưng lại rất ít vitamin và chất xơ. Bên cạnh đó, những thực phẩm này thường không bao gồm hoặc chỉ chứa một lượng nhỏ thực phẩm toàn phần, các loại thực phẩm tự nhiên chưa qua chế biến hoặc tinh chế nhiều.

Tiến sĩ Dana Hunnes, chuyên gia dinh dưỡng tại Trung tâm Y tế UCLA, nhận xét rằng thực phẩm siêu chế biến đã mất đi giá trị dinh dưỡng ban đầu. Theo bà, những thực phẩm này chứa nhiều thành phần không thường thấy trong nấu nướng tại nhà như chất béo hydro hóa và tinh bột biến tính. Bà cũng chỉ ra, đây là những sản phẩm công nghiệp được thiết kế để bảo quản lâu dài.

Hunnes cũng chia sẻ rằng, mặc dù thực phẩm siêu chế biến có giá thành thấp và tiện lợi, nhưng lại mang lại nhiều tác động tiêu cực đến sức khỏe. Bà khuyến khích mọi người cân nhắc chế độ ăn uống của mình và dần thay thế thực phẩm chế biến sẵn bằng các loại thực phẩm tươi, lành mạnh hơn. Bà nhấn mạnh, não bộ con người dễ bị "nghiện" các hương vị và thành phần hấp dẫn có trong những sản phẩm này, tương tự như tác động của một chất kích thích.

Theo thống kê, khoảng 73% lượng thực phẩm tiêu thụ ở Hoa Kỳ là thực phẩm siêu chế biến. Một nghiên cứu cho thấy hơn 60% năng lượng tiêu thụ hàng ngày của người Mỹ đến từ các loại thực phẩm này.

Tại sao chúng ta lại “yêu chọn” thực phẩm siêu chế biến?

Theo các chuyên gia, sức hấp dẫn của thực phẩm siêu chế biến phần lớn đến từ sự tiện lợi và giá cả phải chăng của chúng.

Tiến sĩ Christopher Gardner, nhà nghiên cứu dinh dưỡng tại Đại học Stanford, California giải thích rằng, mặc dù thực phẩm siêu chế biến thiếu dinh dưỡng, nhưng chúng vẫn được ưa chuộng vì chúng tiện lợi, ngon miệng, không đắt đỏ và có thể mua bất cứ lúc nào trong ngày. Dù ông không tham gia vào nghiên cứu, ông đã chia sẻ quan điểm về lý do phổ biến của loại thực phẩm này.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Gardner cũng cho rằng, trong một số trường hợp, thực phẩm siêu chế biến có thể là lựa chọn tốt hơn so với những sản phẩm khác hiện có. Ông chỉ ra một số người có thể chọn thực phẩm siêu chế biến vì chúng có thể tốt cho sức khỏe hơn và giá thành rẻ hơn so với các sản phẩm khác mà họ có thể tiếp cận.

Ví dụ, nếu nhãn trên chai sốt cà chua hoặc hộp sữa chua cho thấy chúng thuộc loại thực phẩm siêu chế biến, điều đó có thể hợp lý hơn là lựa chọn đến nhà hàng thức ăn nhanh và mua một chiếc burger cùng khoai tây chiên.

Tự bảo vệ bản thân bằng cách duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, có nhiều cách mà mọi người có thể áp dụng để cải thiện chế độ ăn uống và giảm thiểu những nguy cơ đến từ thực phẩm siêu chế biến.

Tiến sĩ Lauri Wright, chủ tịch Học viện Dinh dưỡng và Ăn kiêng, cho biết thực phẩm siêu chế biến hiện đang trở thành một phần quan trọng trong bữa ăn hàng ngày của người Mỹ và nhiều người không nhận ra những ảnh hưởng tiêu cực mà chúng gây ra cho sức khỏe. Theo Wright, tính tiện lợi của những thực phẩm này thường là lý do chính khiến mọi người chọn chúng, nhưng đôi khi sự tiện lợi này lại không tốt cho sức khỏe.

Wright khuyến nghị thay thế thực phẩm siêu chế biến bằng các thực phẩm chế biến tối thiểu. Bà cũng đề xuất hạn chế ăn ngoài và khi cần ăn ngoài, nên chọn những món ăn lành mạnh hơn, chẳng hạn như thay vì chọn burger, khoai tây chiên và nước ngọt, có thể chọn bánh sandwich gà nướng, trái cây tươi và sữa ít béo hoặc nước lọc.

Bà Wright cũng bổ sung rằng, nấu ăn tại nhà thường xuyên hơn là một cách để kiểm soát chế độ dinh dưỡng. Từ đó có thể yêu cầu lập kế hoạch trước, nấu theo mẻ và sử dụng các dụng cụ hỗ trợ như nồi áp suất điện hoặc nồi hầm. Bà đề xuất làm các món ăn nhẹ như cải xoăn chiên, đậu xanh nướng hoặc các loại hạt thay cho khoai tây chiên. Đối với những người thích vị ngọt, bà khuyến khích kết hợp quả mọng với sữa chua Hy Lạp, đông lạnh nho, hoặc tự làm hỗn hợp hạt và trái cây khô để có món ăn vặt lành mạnh hơn.