Nhận biết quả táo mèo và quả chay

Người dùng có thể dễ dàng nhận biết quả chay và quả táo mèo dựa trên những thông tin về loại cây, màu sắc, hình dạng hay mùi vị quả.

Chay là cây thường xanh, thân gỗ to, cao đến 15m, thân nhẵn, mọc thẳng, phân cành nhiều. Cây được trồng ở nhiều nơi, đặc biệt là các vùng rừng núi ở miền Trung. Cành lá non có lông hung, sau nhẵn, vỏ màu xám, lá mọc so le, xếp thành hai hàng, phiến có hình trái xoan hay bầu dục, dài 7-15cm, rộng 3-7cm, đầu nhọn, gốc tròn, gân nổi rõ, mặt dưới có lông ngắn màu hung. Hoa mọc đơn độc ở nách lá.

Cây chay ra hoa vào cuối xuân khoảng tháng Ba, tháng Tư. Đến cuối hè thì trái chín.Trái chay ăn được, quả phức gần tròn,mọc thành chùm, cuống ngắn, khi chín có màu vàng; thịt quả mềm màu hồng, vị chua, hơi ngọt; hạt to (như hạt lạc nhỏ), chứa nhiều nhựa dính màu hồng nhạt, rang ăn rất ngon.

Người ta dùng quả chay để chữa phổi nóng, ho ra máu, thổ huyết, chảy máu mũi, đau họng, hoặc dạ dày thiếu toan, kém ăn, dùng quả chay ăn hoặc ép lấy nước uống. Nếu không có quả chay tươi thì dùng 30-60g quả chay khô hay rễ chay sắc uống.

Chay là thứ quả mang danh “xanh vỏ đỏ lòng”. Thật vậy, quả chay khi hái xuống, vỏ xanh mướt, nhưng khi bổ ra, dưới lớp nhựa màu trắng sữa là ruột chay màu hồng nhạt. Màu sắc độc đáo của thứ quả này khiến nó là lựa chọn số 1 của các bà nội trợ khi mua gia vị nấu canh cá, đánh dấm nước rau. Chay nấu canh cá, canh rau không chỉ ngon mà còn cho màu sắc đẹp.

Táo mèo (đông y gọi là quả sơn tra) được trồng ở nhiều tỉnh vùng Tây Bắc như Yên Bái, Lào Cai, Sơn La,… Cây táo mèo mọc rải rác trên những cánh rừng, chiều cao trung bình chừng 7 - 10m, thân gỗ, tán lá rộng.

Táo mèo thường ra hoa vào mùa xuân và cho thu hoạch vào mùa thu. Hàng năm, cứ khoảng tháng 9, tháng 10, táo mèo chín rộ khắp nơi. Những người dân địa phương sành ăn không tham chọn quả to, đẹp mã mà thường lựa những quả nhỏ, quả có sâu vì đây mới thực là những quả táo ngon. Loại táo này quả nhỏ, khi chín có mầu hồng trắng hoặc vàng trong, ngọt, giòn và mùi thơm đặc biệt quyến rũ, rất hấp dẫn người thưởng thức, táo mèo rừng không có vị chát xít và chua gắt.

Táo mèo là một loại quả đa năng, vừa là một vị thuốc quý, vừa dùng để giải khát mát và bổ trong mùa hè. Hạt và ruột có nhiều tính năng giảm béo, hạ huyết áp, an thần cân bằng sinh lý và phòng chống các biến chứng do tăng huyết áp gây ra…Chính vì vậy, táo mèo được dùng nhiều trong các vị thuốc bồi bổ tinh thần và chế thành rượu vang khai vị được nhiều người ưa thích.

Nhận biết quả táo mèo khi phơi khô, màu nâu sậm. Ảnh minh hoạ.

Táo mèo có vị chua ngọt thuộc nhóm tiêu thực hóa tích, giúp dịch vị tăng bài tiết acid mật và pepsin dịch vị, chủ yếu điều trị các chứng rối loạn tiêu hóa do ăn nhiều thịt, dầu mỡ, trẻ em ăn sữa không tiêu, giúp ăn ngon miệng. Ngoài ra, táo mèo có thể chế hiến ra rất nhiều món ăn vặt như ô mai, si rô, mứt.