Sử dụng gang dẻo cho dự án nước sạch Sông Đà 2 có hợp lý?

Theo đó, lựa chọn vật liệu cho đường ống số 2 là loại ống gang dẻo có đường kính DN 1800 (ống 1,8m) sản xuất theo tiêu chuẩn ISO 2531:2009 do tư vấn thiết kế đề xuất và được Công ty Tư vấn độc lập thẩm tra và được Bộ Xây dựng thẩm định cũng như Hội đồng quản trị Công ty Viwasupco phê duyệt. Cụ thể các tiêu chuẩn được áp dụng đối với loại ống này gồm: lớp phủ xi măng bên trong, lớp phủ kẽm, phủ bitum phủ bên ngoài ống hay lớp phủ epoxy cho phụ kiện..

Liên quan đến vấn đề này, DoanhnghiepVN đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ Trịnh Xuân Lai - là chuyên gia hàng đầu và cũng là người đã có hàng chục năm kinh nghiệm về lĩnh vực cấp thoát nước, đường ống nước.

PV: Thưa ông, thời gian vừa qua, sau khi Công ty TNHH Ống gang dẻo Xinxing trúng thầu cung cấp vật liệu cho dự án đường ống nước Sông Đà 2 đã có nhiều ý kiến lo ngại về chất lượng. Là một người am hiểu sâu về lĩnh vực đường ống nước ông có ý kiến như thế nào?

Tiến sĩ Trịnh Xuân Lai: Thực tế, việc sử dụng chất liệu gì cho dự án đường ống nước Sông Đà giai đoạn 2 là rất quan trọng, bởi không chỉ nó liên quan trực tiếp đến sức khỏe của người mà hơn nữa nó còn quan đến vấn đề kinh tế, cấp nước đầy đủ cho người dân không gián đoạn... mà bài học 17 lần vỡ đường ống nước vẫn còn đó nên nhà thầu cần phải xem xét kỹ càng trước khi quyết định.

Đối với địa hình, địa thế ở Hà Nội thì việc lựa chọn gang dẻo (gang cầu) để làm đường ống nước sông Đà là lựa chọn hoàn toàn phù hợp hiện nay. Các chất liệu như ống thép, bê tông, nhựa chất lượng cao HDPE... đều phù hợp nhưng gang dẻo là hợp lý hơn cả ở Hà Nội, do khả năng chịu áp lực từ bên ngoài do yếu tố địa hình, cũng như thiên tai, môi trường... là khá cao.

Chất liệu gang dẻo bắt đầu được sử dụng làm đường ống nước từ những năm 50 của thế kỷ trước cho đến bây giờ. Quan trọng là chọn chất liệu nào phù hợp với địa hình, môi trường... mà gang dẻo thì tôi thấy là phù hợp bởi nó có độ bền cơ học cao hơn, chịu được lực nén, lực kéo, lực uốn tốt, tuổi thọ của ống gang cũng gần 100 năm.

PV: Một số ý kiến cho rằng sử dụng chất liệu gang dẻo làm ống cấp nước có nguy cơ nhiễm chì gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Ông đánh giá như thế nào về việc này?

Tiến sĩ Trịnh Xuân Lai: Theo nhiều năm kinh nghiệm cũng như đã trải nghiệm thực tế, tôi cho rằng việc dùng gang dẻo khó có khả năng nhiễm chất độc hại, bởi đường ống nước bằng gang dẻo ngoài chất liệu chung cũng sẽ được phủ một lớp cách lý chống độc trên bề mặt tiếp xúc với nước.

Nước trong đường ống không tiếp xúc với gang mà tiếp xúc với lớp tráng bên trong thành ống (chất cách ly) nên khó có chuyện nhiễm chất độc hai do dùng ống gang dẻo được, mọi người nên yên tâm về chuyện này.

Bên cạnh đó, đối với chất liệu là gang dẻo thì nguy cơ nhiễm các tạp chất khác là không cao. Bởi lẽ nếu sản xuất đúng thì gang dẻo là loại gang rất sạch và an toàn. Gang dẻo hay còn gọi là gang cầu thực chất sản xuất bằng phương pháp nấu luyện tôn Silic cùng với chất tạo cầu để cầu hóa. Khi đông đặc, graphit trong gang dẻo có dạng hình cầu thay vì dạng hình phiến, tấm như ở gang xám nhờ đó, gang dẻo có cơ tính cao hơn nhiều so với gang thường.  

Vì thế, nếu có hàm lượng nào đó cao lên hoặc lẫn tạp chất như chì thì không thể cầu hóa được và sẽ không tạo ra được gang cầu. Thực tế, điều này người ta có thể kiểm tra được.

Thời gian vừa qua, dư luận cảnh báo việc ống gang dẻo dẫn nước ảnh hưởng đến sức khỏe của con người là không có cơ sở. Bởi muốn thấy được sự ảnh hưởng của sản phẩm phải có thí nghiệm chứ cứ thấy sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ Trung Quốc mà đánh đồng chất lượng các sản phẩm với nhau là không nên.

PV: Một số ý kiến cũng cho rằng, việc chọn nhà thầu Trung Quốc cung cấp thiết bị ống dẫn cho dự án nước Sông Đà giai đoạn 2 thì chất lượng vật liệu sẽ không tốt như các quốc gia khác. Theo ông, lo ngại này có cơ sở không?

Tiến sĩ Trịnh Xuân Lai: Riêng đối với chất liệu gang dẻo để làm đường ống nước thì nhiều quốc gia trên thế giới khó vượt qua Trung Quốc hoặc nếu có chỉ có thể ở Pháp nhưng ở đây giá thành lại đắt hơn nhiều, Việt Nam khó có thể kham nổi. Hơn nữa, Trung Quốc còn là quốc gia có tiềm năng than cốc, quặng sắt với những khu mỏ trữ lượng lớn, là nguồn nguyên liệu quan trọng để luyện gang dẻo (gang cầu). 

Việc dư luận lo ngại chất lượng vật liệu của nhà thầu Trung Quốc là có cơ sở, hơn nữa việc dự án đường ống nước Sông Đà liên tục vỡ thì nhiều người có quyền nghi ngờ. Tuy nhiên, chúng ta không thể đánh đồng các nhà thầu với nhau, hơn nữa Trung Quốc cũng có những sản phẩm tốt xuất khẩu đi nhiều nước có hàng rào tiêu chuẩn kỹ thuật cao ở châu Âu. 

PV: Chúng ta có nên đặt niềm tin vào của nhà thầu Trung Quốc?

Tiến sĩ Trịnh Xuân Lai: Như tôi đã nói ở trên, chất liệu gang dẻo của nhà thầu Trung Quốc là hoàn toàn phù hợp cho dự án nước Sông Đà giai đoạn 2, nên chúng ta không cần quá lo lắng. Tuy nhiên, để dự án được đảm bảo thì quan trọng nhất sẽ là khâu giám sát của chủ đầu tư.

Vì là đường ống dẫn nước sạch nên yếu tố chất lượng an toàn vệ sinh thực phẩm cũng cần được chú trọng. Nếu chưa yên tâm thì có thể đi thẩm định chứ chất lượng trên hồ sơ, thậm chí là đi thực tế.

Người dân có thể yên tâm, bởi trước khi được đưa vào thi công thì các đơn vị liên quan sẽ có trách nhiệm kiểm tra tiêu chuẩn chất lượng của vật liệu. Hệ thống đường ống bằng gang dẻo, bao gồm các ống, phụ tùng nối ống, phụ kiện và các mối nối... khi được sử dụng để vận chuyển nước tiêu thụ của con người, các vật liệu tiếp xúc với nước phải đáp ứng các yêu cầu có liên quan của các tiêu chuẩn hoặc quy định của quốc gia về chất lượng nước đã được thừa nhận thì người dân hoàn toàn yên tâm.

Hơn nữa, việc sử dụng đường ống nước có được bền hay không, an toàn sức khỏe hay không phụ thuộc rất nhiều vào đơn vị thi công chứ đơn vị cung cấp vật liệu chỉ là phần nhỏ bởi trước khi đưa vào thi công thì vật liệu đã được kiểm định chất lượng. Bên cạnh đó, độ bền của vật liệu cũng còn phụ thuộc vào yếu tố môi trường, đất đai... mà bất cứ vật liệu nào chịu tác động của ngoại lực thì trước sau cũng hỏng.

Tuy nhiên, nói như thế không phải để chúng ta đặt niềm tin tuyệt đối. Bởi với loại ống gang kích thước lớn như loại ống sử dụng làm đường ống nước sông Đà (đường kính 1,8m, nặng khoảng hơn 7 tấn) thì theo tôi, nhà thầu Trung Quốc mỗi lần cũng chỉ sản xuất được vài ba ống. Trong khi đó, đường ống nước sông Đà số 2 có thể cần tới 2.000-3.000 ống gang như vậy. Do đó, để chắc chắn chất lượng đường ống được đảm bảo, cần phải kiểm tra chặt chẽ ngay từ khâu sản xuất.

Xin cảm ơn ông đã trả lời phỏng vấn của Doanh nghiệp Việt Nam.

Như vậy, việc nhà thầu Xinxing trúng thầu cung cấp vật liệu cho dự án nước sạch Sông Đà 2 bằng vật liệu gang dẻo là hoàn toàn hợp lý. Bởi lẽ, đây là vật liệu hiện đã được cung cấp và sử dụng nhiều trên thế giới. Riêng ở Việt Nam, Công ty Xinxing đã cung ứng vật liệu ở nhiều công trình, có những công trình cách đây gần chục năm và hiện chưa có vấn đề gì xảy ra. Và để đạt được hiệu qua và chất lượng mà chúng ta quan tâm chính là kiểm soát chặt chẽ từ khâu sản xuất đến khâu lắp đặt vận hành sản phẩm.

Nên đọc