Bàn giải pháp thúc đẩy xuất khẩu sau hai quý liên tiếp sụt giảm

Số liệu vừa được Tổng cục Thống kê công bố cho thấy, trong tháng 6, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa ước đạt 56,01 tỷ USD, tăng 3,6% so với tháng trước và giảm 14,1% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 6 tháng đầu năm 2023, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa đạt 316,7 tỷ USD, giảm 15,2% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, xuất khẩu giảm 12,1%, nhập khẩu giảm 18,2%. Cán cân thương mại hàng hóa 6 tháng đầu năm 2023 ước tính xuất siêu 12,25 tỷ USD.

Bình luận về số liệu này, ông Nguyễn Việt Phong - Vụ trưởng Vụ Thống kê thương mại và dịch vụ (Tổng cục Thống kê) cho rằng, cần đánh giá tình hình xuất, nhập khẩu của Việt Nam trong bối cảnh tình hình tổng cầu thế giới suy giảm trong 2 quý liên tiếp.

Theo báo cáo của Tradingeconomics cập nhật đến tháng 4/2023 cho 16 nền kinh tế lớn trên thế giới, có đến 13/16 quốc gia (chiếm 81,3%) có tốc độ sụt giảm xuất khẩu. Đồng thời có 12/16 quốc gia (chiếm 75%) cũng có tốc độ sụt giảm nhập khẩu trong tháng 4. Có nghĩa là trong 16 nền kinh tế thế giới có xu hướng sụt giảm cả xuất khẩu và nhập khẩu trong 4 tháng đầu năm. Do vậy, Việt Nam cũng không nằm ngoại lệ do tổng cầu thế giới sụt giảm.

"Do đó, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam giảm 15,2% trong nửa đầu năm nay so với cùng kỳ cũng là bức tranh chung và theo xu hướng của thế giới", ông Phong nhìn nhận.

Phân tích chi tiết, ông Phong đánh giá xuất khẩu đã có sự sụt giảm liên tiếp trong hai quý, đặc biệt là quý II sụt giảm mạnh hơn quý I. Quý I xuất khẩu sụt giảm 10%, quý II giảm 14,2%. Với nhập khẩu, con số còn sụt giảm mạnh hơn cả xuất khẩu. Nhập khẩu hàng hóa quý I giảm 13,6%, quý II giảm sâu hơn 22,3%, tính chung 6 tháng giảm 18,2%.

Có đến 43/55 nhóm hàng chính có mức độ sụt giảm về nhập khẩu, chiếm 78% về nhóm hàng và 87% về giá trị. Trong đó, toàn bộ lượng hàng về máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng giảm tới 18,6% và nguyên nhiên vật liệu giảm 8,4%. Mức giảm về máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng phản ánh mức độ cầu trong nước đối với sản xuất nguyên nhiên vật liệu để phục vụ cho sản xuất trong nước và chu kỳ xuất khẩu tiếp theo. Đây là tín hiệu rất xấu.

"Tuy nhiên, trong bối cảnh như vậy, chúng tôi đánh giá quy mô của xuất nhập khẩu 316,7 tỷ USD trong nửa đầu năm 2023 có thể coi là điểm sáng do tăng trưởng của 6 tháng 2 năm trước đều đạt rất cao. Năm 2022 tăng 17% và năm 2021 tăng 33,1%. Nếu so sánh về quy mô thì 6 tháng năm 2023 đạt tương đương với quy mô của 6 tháng năm 2021", Vụ trưởng Vụ Thống kê thương mại và dịch vụ nói.

Ngoài ra, trong bối cảnh kinh tế thế giới suy giảm về tổng cầu như vậy, cán cân thương mại hàng hóa của Việt Nam đạt mức 12,3 tỷ USD. Điều này sẽ đóng góp vào tăng trưởng kinh tế của Việt Nam và đây là mức cao nhất trong 10 năm gần đây chúng tôi quan sát.

Bên cạnh đó, việc Trung Quốc là thị trường có thương mại 2 chiều lớn nhất với Việt Nam đã thật sự mở cửa nền kinh tế cũng sẽ là yếu tố tích cực cho xuất nhập khẩu hàng hoá của Việt Nam, đặc biệt là đối với những nhóm hàng nông lâm thuỷ sản.

Hiện kinh tế của Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với lạm phát trong những tháng cuối năm, tác động tới các doanh nghiệp sản xuất phục vụ xuất khẩu. Thực trạng suy thoái kinh tế ở nhiều quốc gia trên thế giới, xung đột địa chính trị… dẫn tới nhu cầu tiêu dùng toàn cầu suy giảm. Yếu tố này rất khó đoán định trong thời gian tới. Theo đó sẽ tác động bất lợi đến hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam trong các tháng cuối năm 2023.

Để thúc đẩy hoạt động xuất khẩu trong thời gian tới, theo ông Phong, cần tiếp tục tận dụng tốt các hiệp định thương mại, đặc biệt là các FTA đã ký kết và nỗ lực các hoạt động xúc tiến thương mại. Đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa ngành hàng để giảm bớt sự phụ thuộc vào các thị trường và ngành hàng truyền thống, cụ thể các thị trường Bắc Âu, Đông Âu, Mỹ La tinh...

Theo dõi sát diễn biến của kinh tế thế giới, đặc biệt chính sách của các nền kinh tế lớn như Mỹ, Trung Quốc, EU, Nhật Bản… ảnh hưởng tới thương mại với Việt Nam, từ đó kịp thời đưa ra cảnh báo cho cộng đồng doanh nghiệp có các phản ứng kịp thời.

Nâng cao hiệu quả và điều tiết tốt tốc độ thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu tại khu vực cửa khẩu thuộc biên giới giữa Việt Nam - Trung Quốc, đặc biệt là đối với các mặt hàng nông sản, thủy sản có tính chất thời vụ. Đồng thời thúc đẩy xuất khẩu chính ngạch gắn với xây dựng thương hiệu.