Bộ trưởng Công Thương: Không có lợi ích nhóm tại dự án thép Cà Ná

Tại phiên chất vấn, đại biểu Phạm Thị Minh Hiền – Đoàn Phú Yên nêu vấn đề, vừa qua, sự cố về môi trường của 4 tỉnh miền trung do Formosa gây ra là một bài học xương máu. Khi trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan chưa được làm rõ một cách quyết liệt thì Bộ Công thương tiếp tục bổ xung quy hoạch dự án thép Cà Ná của tập đoàn Hoa Sen tại Ninh Thuận. Điều bất thường là dự án này không nằm trong quy hoạch đã được phê duyệt trước đó. Bất chấp sự phản đối gay gắt của dư luận, bất chấp sự lo lắng, hoang mang của người dân và bất chấp sự phản biện, cảnh báo mạnh mẽ của các chuyên gia kinh tế môi trường về nguy cơ ô nhiễm môi trường biển, không chỉ ở vùng biển Ninh Thuận mà còn ảnh hưởng các vùng biển lân cận trong đó có Khánh Hòa, có Phú Yên.

Tôi đề nghị Bộ trưởng hãy trả lời thẳng, trả lời thật với cử tri cả nước những vấn đề sau: Dù chỉ là bổ sung quy hoạch nhưng dự  án đã đi ngược lại với chủ trương của Chính phủ là đánh đổi môi trường. Một, vậy có hay không việc xuất hiện lợi ích nhóm trong việc bổ sung quy hoạch dự án?

Hai, có hay không việc bộ đang chạy theo doanh nghiệp để làm dự án. Đầu tư quy hoạch hay quy hoạch theo đầu tư. Với tư duy khoa học của các chuyên gia kinh tế, môi trường đã nhận định và cảnh báo về dự án này. Với hậu quả của người dân vô tội của các tỉnh miền trung đang nhận lấy và với phát biểu của Bộ trưởng về vấn đề phát triển kinh tế và ô nhiễm môi trường trong thời gian vừa qua. Đó là bất chấp việc đánh đổi hay hủy hoại môi trường là một tội ác.

Vậy, việc bất chấp những phản biện khoa học, tâm huyết của các chuyên gia để cơ quan chức năng bổ sung quy hoạch dự án này có được xem là hành vi dẫn đến tội ác hay không?

Trả lời chất vấn của đại biểu Hiền, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết, hiện nay Việt Nam chúng ta có trữ lượng quặng sắt khoảng 1,5 tỷ tấn, nhưng hàng năm chúng ta đang nhập khẩu từ nước ngoài lượng sắt thép để phục vụ cho nhu cầu xây dựng, phát triển của đất nước khoảng 3 tỷ đô la và dự kiến đến năm 2020 chúng ta có thể nhập khẩu đến 15 tỷ đô la Mỹ về các sản phẩm của sắt thép.

Hiện nay sắt thép của chúng ta mới chủ yếu đáp ứng được các sắt thép xây dựng, một số chủng loại sắt thép xây dựng cũng như các sắt thép chuyên ngành. Còn về các sắt thép cơ bản, đặc biệt thép thô để phục vụ cho các ngành về cán thép, luyện thép và cũng như phục vụ cho các sản phẩm đầu ra sắt các loại để phục vụ cho nhu cầu của nền kinh tế chúng ta hầu như chưa có, ngoại trừ một số các doanh nghiệp như Hòa Phát, các tổng công ty thép... cũng đã có một số dự án, tuy nhiên quy mô còn ở mức nhỏ.

Mỏ sắt Thạch Khê của chúng ta có quy mô lớn và có khả năng nếu được khai thác tốt các quặng sắt để  đưa vào luyện của lò cao để phục vụ cho sản xuất thép thô, phục vụ cho cán thép và các ngành sản phẩm thép khác thì khả năng của chúng ta có thể đóng góp vào mức tăng trưởng hàng năm khoảng độ từ 0,3 - 0,4% điểm GDP.

Mục tiêu của chúng ta cũng phải đảm bảo bên cạnh sự ổn định phát triển về kim ngạch xuất nhập khẩu của chúng ta phải đảm bảo sự ổn định phát triển của các ngành công nghiệp cơ bản, các ngành công nghiệp cơ khí, các ngành công nghiệp chế tạo, bao gồm cả các ngành công nghiệp quốc phòng. Chính vì vậy, chủ trương, quan điểm của Chính phủ là phát triển bền vững trong tất cả các lĩnh vực, đặc biệt là trong các lĩnh vực về công nghiệp thì phải tiếp tục ưu tiên khai thác những nguồn tài nguyên và đảm bảo sự phát triển của các ngành công nghiệp cơ bản để tạo nền tảng cho phát triển các ngành kinh tế công nghiệp và các ngành kinh tế khác của chúng ta. Tất nhiên, tôi khẳng định lại một lần nữa ở đây chúng ta có thể dám khẳng định một cách công khai tại diễn đàn này, chúng ta không đánh đổi môi trường để lấy những dự án công nghiệp bằng mọi giá và cũng không có câu chuyện các dự  án thép đưa ra đây để đánh đổi vấn đề về môi trường.

"Tôi khẳng định luôn tại diễn đàn này cũng không phải là vấn đề lợi ích nhóm, tại sao lại là lợi ích nhóm ở đây nếu như chúng ta đang hướng tới phát triển một cách hài hòa và bền vững của các ngành kinh tế  để chúng ta đảm bảo được nguyên liệu cho các ngành công nghiệp quan trọng của chúng ta khai thác một cách hợp lý và bền vững các nguồn tài nguyên quốc gia", người đứng đầu Bộ Công Thương quả quyết.

Cũng theo lãnh đạo Bộ Công Thương, chúng ta đang hướng tới phát triển những tập đoàn, những doanh nghiệp của quốc gia để có điều kiện khai thác và phát triển tốt nếu như đáp ứng được những yêu cầu của phát triển, những yêu cầu của bảo vệ môi trường, tại sao chúng ta lại phải hạn chế điều đó. Chính vì vậy, chúng tôi khẳng định trong quá trình xây dựng quy hoạch, quy hoạch về ngành thép đã có từ những năm 2011 và dự án thép của Cà Ná tại Ninh Thuận đã được phê duyệt từ năm 2011 với dự án thép của Lian cùng phối hợp với Vinashines. Quy hoạch này đã được làm đầy đủ các quy trình, thủ tục, trong đó có cả phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ và có báo cáo DMC đánh giá về môi trường của quy hoạch. Vào những năm 2008 - 2009, dự án thép này không được tiếp tục thực hiện vì năng lực tài chính của chủ đầu tư có vấn đề sau khủng hoảng tài chính thì dự án này đã được đưa ra khỏi quy hoạch.

Tuy nhiên, vào thời điểm mới đây, cuối những năm 2015 dự án tiếp tục được nghiên cứu và Tập đoàn tôn Hoa Sen đã làm việc với Ninh Thuận đề xuất đưa vào trong quy hoạch thép mới. Đồng thời đề nghị xin chủ trương đầu tư để thực hiện dự án với những cam kết và đề xuất đảm bảo yêu cầu về môi trường, thông qua công nghệ và những nội dung của đầu tư. Bộ Công thương căn cứ trên những yêu cầu thực tiễn trong phát triển công nghiệp thép cũng như quy hoạch đã tổ chức khảo sát và làm việc với tỉnh Ninh Thuận đánh giá về hiện trạng khảo sát tại địa điểm và năng lực của nhà đầu tư. Chúng tôi xin báo cáo với Quốc hội đây mới là điều chỉnh về quy hoạch và quy hoạch chỉ xây dựng trên cơ sở đánh giá về những lợi thế so sánh của chúng ta và phù hợp về mặt địa điểm để phục vụ cho phát triển của các dự án đầu tư, chứ không phải là dự án đầu tư đã  được phê duyệt.

"Báo cáo với Quốc hội, chúng ta nói về môi trường, chúng ta nói về địa điểm của Cà Ná, thậm chí có nhiều ý kiến nói rằng chúng ta có đánh đổi muối của Cà Ná để lấy thép hay không? Chúng tôi cho rằng, đây không phải là chuyện đánh đổi. Đây là quan điểm phát triển bền vững, quan điểm phát triển hài hòa của nền kinh tế khai thác những lợi thế của đất nước. Vì vậy, dự án thép Cà Ná đã được xem xét một cách cẩn trọng và đầy đủ các quy trình, sau đó đã được phê duyệt tại quy hoạch mới đây nhất về quy hoạch thép", ông Trần Tuấn Anh trả lời chất vấn.

Tuy nhiên, để đảm bảo cho việc đầu tư dự  án này có hiệu quả và đảm bảo đặc biệt trên cơ sở bảo vệ được môi trường, Thủ tướng Chính phủ đã giao trách nhiệm cho các bộ, ngành phải phối hợp, làm rõ với chủ đầu tư, với địa phương về tất cả các chi tiết, nội dung liên quan đến các báo cáo tiền khả thi cũng như báo cáo khả thi của dự án. Có nghĩa rằng tất cả những chi tiết liên quan đến công nghệ, liên quan đến thiết bị, liên quan đến phương án xử lý chất thải, rác thải, cũng như phương án bảo vệ môi trường, hiệu xuất của dự án, kể cả hiệu xuất của năng lượng sử dụng và hàng loạt các vấn đề khác sẽ được xem xét, thẩm định và phê duyệt, lúc đó dự án mới có hiệu quả, có hiệu quả về mặt pháp lý.

"Chính vì vậy, ở đây chúng tôi xin khẳng định các công tác liên quan đến điều chỉnh quy hoạch, quản lý quy hoạch, thực hiện quy hoạch được thực hiện nghiêm túc , đầy đủ theo đúng quy định của pháp luật với sự tham gia của các bộ, ngành. Đặc biệt, ở đây chúng ta cũng khẳng định trong quá trình xây dựng, thực hiện các dự án, không chỉ có thép Cà Ná mà sẽ còn có dự án thép của Dung Quất mà mới đây tập đoàn đang đăng ký xin tham dự và sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ cũng như các dự án thép khác trong quy hoạch về thép sẽ phải được đảm bảo thực hiện đầy đủ theo đúng quy định của pháp luật. Đặc biệt, dựa trên những nguyên tắc của bảo vệ môi trường, những yêu cầu cao nhất trong vấn đề về bảo vệ môi trường và từ những bài học kinh nghiệm, chúng ta đã rút ra từ dự án thép của Formosa. Chúng tôi xin phép báo cáo sơ bộ như vậy với đại biểu, nhưng vì vấn đề còn nhiều nên nếu đại biểu thấy cần thiết chúng tôi cũng sẽ tiếp tục cung cấp đầy đủ các thông tin và báo cáo đến Quốc hội cũng như các đại biểu Quốc hội", người đứng đầu Bộ Công Thương nói.

Nên đọc