Cuộc chơi của Alibaba và Tencent ở Đông Nam Á

Indonesia là quốc gia đông dân nhất Đông Nam Á, đồng thời cũng là phân khúc thị trường có tiềm năng phát triển lớn nhất đối với các công ty Internet tại Đông Nam Á. Theo dữ liệu trước đây từ Gojek và Tokopedia, các giao dịch trên GoTo chiếm 2% GDP của Indonesia. Vào năm 2020, tổng khối lượng giao dịch của GoTo đã vượt quá 22 tỷ USD, với hơn 11 triệu người bán hàng và hơn 2 triệu tài xế.

Vụ sáp nhập của hai gã khổng lồ Internet Indonesia lần này nhằm vào hai đối thủ kinh doanh, một là nền tảng gọi xe và giao đồ ăn lớn nhất Đông Nam Á, Grab, và hai là Sea, bao gồm 3 mảng kinh doanh chính: game (Garena ), thương mại điện tử (Shopee) và thanh toán (SeaMoney).

Trước đó, đã có tin đồn về việc sáp nhập giữa Grab và Gojek, nhưng hoạt động kinh doanh chính của cả hai là dịch vụ gọi xe bị các cơ quan quản lý ngăn cản vì vi phạm độc quyền. May mắn thay, hoạt động kinh doanh của Gojek và Tokopedia không trùng lặp nhiều, và khả năng chống lại sự giám sát của cơ quan quản lý là tương đối nhỏ. Điều thú vị hơn là GoTo mới sẽ cạnh tranh trực tiếp với Sea.

Liệu GoTo có thể cạnh tranh với Sea hùng mạnh, công ty có giá cổ phiếu tăng hơn Apple và Tesla? Hiện tượng "siêu ứng dụng" của Trung Quốc đang được "nhân rộng" tại Đông Nam Á, và liệu nó có được tạo ra bởi một công ty khởi nghiệp trong ngành dịch vụ gọi xe tại địa phương?

Cũng cần nhắc lại rằng bản thông báo được Sea tiết lộ vào năm 2017 cho thấy Tencent nắm giữ 39,8% cổ phần của Sea, trong khi nhà sáng lập Li Xiaodong chỉ nắm 20,7%. Theo quan điểm của những người trong ngành, Sea là quân cờ được Tencent hậu thuẫn tại Đông Nam Á. Và GoTo được hỗ trợ bởi Alibaba. Alibaba và SoftBank là những nhà đầu tư duy nhất có cổ phần hai con số trong GoTo, vượt xa các nhà đầu tư khác như Google và Temasek.

Đông Nam Á là một thị trường hấp dẫn, Indonesia chiếm thị phần lớn nhất

Theo báo cáo chung của Google và Temasek, nền kinh tế Internet của Đông Nam Á sẽ vượt 240 tỷ USD vào năm 2025. Cụ thể hơn, nó đã đạt 72 tỷ USD vào cuối năm 2018, tăng 37% so với cùng kỳ năm 2020 ( GMV ). Nói cách khác, thị trường gia tăng trong vài năm tới sẽ lớn hơn nhiều so với thị trường hiện tại.

Đông Nam Á có lộ trình phát triển Internet di động tương tự như Trung Quốc, với dân số khổng lồ 350 triệu người dùng Internet trên di động, trên tổng dân số hơn 600 triệu người. Với hơn 50% dân số dưới 30 tuổi, dân số trẻ và nền kinh tế phát triển nhanh của Đông Nam Á tạo điều kiện cho thương mại điện tử phát triển.

Cụ thể trong lĩnh vực thương mại điện tử, theo Báo cáo Kinh tế số Đông Nam Á 2020, quy mô thị trường thương mại điện tử Đông Nam Á sẽ đạt 172 tỷ USD vào năm 2025. Cụ thể về phía người dùng, tỷ lệ thâm nhập người dùng thương mại điện tử của Đông Nam Á là 38%, so với tỷ lệ thâm nhập thương mại điện tử 67,7% của Trung Quốc, con số này gần gấp đôi.

Đáng chú ý, Indonesia, thị trường đông dân nhất, sẽ chiếm 48% thị phần thương mại điện tử, với quy mô 83 tỷ USD.

Tokopedia là nền tảng thương mại điện tử được truy cập nhiều nhất tại thị trường Indonesia vào năm 2019, nhưng năm ngoái Shopee của Sea đã tăng mạnh, với GMV của Shopee đạt 35,4 tỷ USD, tăng gấp đôi năm trước và chiếm 57% toàn bộ quy mô thị trường thương mại điện tử Đông Nam Á, khiến cho Sea là công ty thương mại điện tử số một ở Đông Nam Á.

Việc sáp nhập Tokopedia và Gojek sẽ cho phép Tokopedia "kích hoạt" toàn bộ hoạt động thanh toán và kinh doanh thương mại điện tử của GoTo với một dịch vụ hầu như chưa có có lợi nhuận của GoJek.

Nitin Pangarkar, giáo sư tại Trường Kinh doanh Đại học Quốc gia Singapore, nói: "Dịch vụ gọi xe kiếm tiền rất khó, nhưng chúng có thể tăng tần suất giao dịch của người dùng. Trong khi đó, lợi nhuận của dịch vụ giao đồ ăn tốt hơn nhiều và cả hai đều được sử dụng trên một nền tảng. Một số lượng lớn giao dịch cũng sẽ tạo ra cơ hội cho nền tảng này chiếm lĩnh, tạo ra các cơ hội kinh doanh mới, từ đó tạo ra lợi nhuận. "

Các nhà phân tích thường tin rằng Gọi Xe, Giao Hàng và Thanh Toán là ba lĩnh vực cốt lõi để xây dựng siêu ứng dụng. “Siêu ứng dụng” là một hiện tượng độc nhất vô nhị ở Trung Quốc, nghĩa là người dùng chỉ cần tải một ứng dụng và có thể sử dụng nó để thực hiện nhiều chức năng như giao tiếp, thanh toán, gọi xe và đặt hàng. Một khi xây dựng thành công siêu ứng dụng, không chỉ giá trị vòng đời và sự gắn bó của một người dùng có thể được cải thiện mà còn có thể hình thành một hệ sinh thái chặt chẻ xung quanh hoạt động kinh doanh cốt lõi.

"Gã khổng lồ" GoTo được sáp nhập sẽ có được nhiều lợi thế cạnh tranh hơn tại thị trường Indonesia. Một mặt, Tokopedia và Gojek đều được sinh ra tại Indonesia và tận dụng sự hỗ trợ bởi chính phủ, mặt khác, với hoạt động kinh doanh đa dạng của Gojek từ trực tuyến đến ngoại tuyến, Tokopedia có thể dễ dàng tiếp cận 10 triệu người dùng hoạt động hàng tháng của Gojek.

Sea được Tencent hậu thuẫn không thể dễ dàng bị đánh bại

Tháng trước, Grab thông báo rằng họ sẽ hợp nhất với Altimeter Capital, một công ty đầu tư của Mỹ, thông qua SPAC (công ty mua lại mục đích đặc biệt, niêm yết Nasdaq ở nước ngoài) và được niêm yết tại Mỹ, với định giá công ty lên tới 40 tỷ USD.

GoTo cũng đang nhắm đến mức "giá" gần 40 tỷ USD của Grab. GoTo có kế hoạch niêm yết tại New York và Jakarta vào đầu năm sau, với mục tiêu định giá công ty từ 35-40 tỷ USD, theo những người quen thuộc với vấn đề này. Đó là khoảng gấp đôi định giá của Gojek và Tokopedia hiện tại.

Và Sea đã chứng kiến giá cổ phiếu của mình ổn định ở mức 250 USD vào đầu tháng 3, với vốn hóa thị trường là 128 tỷ USD, gần như bắt kịp với vốn hóa thị trường của JD.

Một trong những lý do tại sao Sea được gọi là "Tencent". Lúc đầu Garena chủ yếu là mô hình phân phối game, sau này bắt đầu tự sản xuất game. Giống như Tencent, mạng xã hội và trò chơi là lĩnh vực kinh doanh cốt lõi của công ty, và vào năm 2010, Sea đã ra mắt Garena +, kết hợp giữa họp hành, trò chuyện và chơi trò chơi trong một ứng dụng.

Cùng năm đó, Tencent đã trao cho Garena quyền vận hành trò chơi nổi tiếng "Liên Minh Huyền Thoại" của mình ở Đông Nam Á, và kể từ đó, Tencent không chỉ theo đuổi các khoản đầu tư vào Garena mà còn tiến tới hợp tác lâu dài với Garena trong 2018. Garena sẽ có quyền ưu tiên 5 năm để phát hành các trò chơi trên điện thoại di động và PC của Tencent tại Indonesia, Thái Lan, Philippines, Malaysia, Singapore và Đài Loan.

Với việc kinh doanh trò chơi có thể kiếm tiền, Sea đã ra mắt nền tảng thương mại điện tử Shopee vào năm 2015, tập trung vào mô hình C2C giống Taobao. Sau khi "sao chép" mô hình giống Taobao, công ty đã nỗ lực rất nhiều trong việc địa phương hóa và tiếp thị marketing. Shopee hiện đã chiếm được hầu hết thị trường Đông Nam Á, đưa Sea trở thành công ty công nghệ lớn nhất Đông Nam Á, với vốn hóa thị trường gần 130 tỷ USD.

Sea cũng đang tích cực phát triển hoạt động kinh doanh ví điện tử của riêng mình, SeaMoney. Tháng 12 năm ngoái, Sea đã thành công khi được Singapore cấp giấy phép ngân hàng số, đồng nghĩa với việc Sea chính thức gia nhập thị trường thanh toán số ở Đông Nam Á, ngồi cùng mâm với những gã khổng lồ như Ant Financial và Google.

Bên cạnh đó, Sea cũng đã ra mắt dịch vụ giao đồ ăn là Shopee Food tại Indonesia vào năm ngoái và có thể nói Sea đang kể một câu chuyện mới: Sao chép mô hình của Meituan.

Alibaba đang xây dựng “Alibaba thứ hai” ở Đông Nam Á

Nguồn tin cho biết GoTo đã bổ sung thêm một business mới là dịch vụ tài chính: GoTo Financial, sẽ cung cấp các dịch vụ đa dạng hơn. Rõ ràng, GoTo cũng đang muốn kể câu chuyện về một "siêu ứng dụng” . Với sự hội tụ của các mô hình kinh doanh và thị trường mục tiêu, hai công ty cũng sẽ bắt tay vào một con đường đối đầu trực diện.

Từ năm 2016 đến nay, Alibaba đã ba lần đầu tư vào Lazada, một nền tảng thương mại điện tử ở Đông Nam Á, với tổng giá trị 4 tỷ USD. Trong khi đó Shopee ưu tiên hoạt động theo mô hình "Taobao + Pinduoduo", là chuỗi cung ứng chi phí thấp và hoạt động giải trí; Lazada hoạt động theo kiểu Tmall và có những yêu cầu nhất định với những người bán hàng.

Ngay từ tháng 8 năm 2017, Alibaba đã đầu tư độc quyền Series F vào Tokopedia với 1,1 tỷ USD, với tỷ lệ nắm giữ cổ phần được đồn đoán là hơn 40%. Và sau đó, trở thành một trong những cổ đông lớn của Tokopedia vào tháng 11 năm 2018 khi hợp tác với SoftBank Vision Fund của Masayoshi Son để dẫn đầu khoản đầu Series G trị giá 1,1 tỷ USD.