Nghiên cứu sinh học và cơ hội cho chuỗi giá trị nông nghiệp tuần hoàn

Tây Nguyên là vùng đất có tiềm năng lớn về nông nghiệp nhưng cũng đối mặt với nhiều thách thức như suy thoái đất, lạm dụng phân bón hóa học và biến đổi khí hậu.

Trong bối cảnh đó, cách tiếp cận dựa trên khoa học sinh học đang được nhiều doanh nghiệp chủ động triển khai với mục tiêu cải thiện chất lượng đất, tối ưu nguồn lực bản địa và tạo ra chuỗi giá trị nông nghiệp bền vững. Công ty TNHH MTV Sinh học Minh Hoàng - Gia Lai, thành lập năm 2013, là một trong những đơn vị tiên phong theo đuổi hướng đi này.

Ngay từ những ngày đầu, doanh nghiệp xác định mục tiêu phát triển các chế phẩm sinh học để giảm phụ thuộc vào phân bón hóa học - yếu tố vốn đang ảnh hưởng trực tiếp đến đất nông nghiệp và nguồn nước tại Tây Nguyên. Minh Hoàng tập trung đầu tư vào phân bón hữu cơ vi sinh, phân bón lá và các chế phẩm sinh học phục vụ sản xuất hữu cơ. Toàn bộ sản phẩm được sản xuất từ nguồn nguyên liệu hữu cơ tự nhiên, được hoạt hóa bằng vi sinh vật có lợi nhằm cải tạo đất, tăng khả năng giữ ẩm và nâng cao chất lượng nông sản.

Bên cạnh phân bón, doanh nghiệp còn đẩy mạnh sản xuất thuốc trừ sâu sinh học, giúp kiểm soát dịch hại nhưng không gây hại môi trường, phù hợp với mô hình nông nghiệp sạch. Đây là nhóm sản phẩm được đánh giá cao nhờ khả năng bảo vệ cây trồng mà không gây tồn dư hóa chất trong đất, giúp nâng cao giá trị nông sản và bảo đảm an toàn cho người tiêu dùng.

Một hướng đi khác tạo dấu ấn mạnh mẽ của Minh Hoàng là nghiên cứu và sản xuất nhiên liệu sinh học từ cây thầu dầu (Jatropha) – loại cây chịu hạn tốt, ít sâu bệnh và phù hợp với những vùng đất hoang hóa của Tây Nguyên. Việc phát triển vùng nguyên liệu cây thầu dầu không chỉ giúp tận dụng đất cằn cỗi mà còn tạo sinh kế cho cộng đồng dân tộc thiểu số. Mô hình hỗ trợ giống, phân bón và hướng dẫn kỹ thuật đã giúp nhiều hộ gia đình tăng thu nhập ổn định thông qua việc cung ứng hạt dầu cho nhà máy.

Hiện doanh nghiệp đã hình thành vùng trồng hơn 3.000 ha tại Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông và tiếp tục mở rộng lên 10.000 ha trong các giai đoạn tiếp theo. Đây là nguồn nguyên liệu chính cho nhà máy chiết ép - chế biến dầu sinh học Biodiesel với công suất dự kiến đạt 30.000 tấn/năm. Nhà máy được triển khai tại Khu công nghiệp Trà Đa, Pleiku, với tổng mức đầu tư hơn 150 tỷ đồng cho giai đoạn đầu và 500 tỷ đồng cho quá trình hoàn thiện.

Công nghệ sản xuất biodiesel tại đây được vận hành theo mô hình không rác thải, trong đó phần dầu được tinh chế thành nhiên liệu sinh học, còn phần bã được tiếp tục sử dụng làm phân bón và thuốc trừ sâu sinh học. Cách vận hành này thể hiện tư duy kinh tế tuần hoàn - xu hướng đang được khuyến khích mạnh mẽ trong lĩnh vực nông nghiệp và công nghệ sinh học trên thế giới.

Song song với nhiên liệu sinh học, Minh Hoàng còn đầu tư mạnh vào lĩnh vực chế biến dược liệu, tinh dầu, rượu công dụng và thực phẩm bảo vệ sức khỏe. Nhà máy chiết xuất và chế biến dược liệu được đầu tư hơn 450 tỷ đồng, trong đó 170 tỷ đồng dành cho thiết bị công nghệ, cho thấy quy mô nghiêm túc và hướng đi dài hạn của doanh nghiệp trong nhóm ngành có giá trị gia tăng cao.

Toàn bộ hệ thống sản xuất được quản lý theo tiêu chuẩn ISO 9001:2015 và ISO 22000:2018, bảo đảm chất lượng và an toàn sản phẩm. Các sản phẩm của doanh nghiệp cũng đã được cấp phép theo quy chuẩn hiện hành, đặc biệt là các chế phẩm sinh học và phân bón hữu cơ phục vụ nông nghiệp.

Không chỉ tạo ra giá trị khoa học, doanh nghiệp còn mang lại hiệu quả kinh tế rõ nét. Doanh thu tăng đều qua các năm: từ 3,64 tỷ đồng năm 2016 lên hơn 60 tỷ đồng năm 2019. Dù giai đoạn 2020 chịu ảnh hưởng của dịch bệnh, hoạt động sản xuất của doanh nghiệp vẫn duy trì ổn định, cho thấy sự bền vững của mô hình.

Trong quá trình phát triển, Minh Hoàng đã hợp tác với nhiều đối tác quốc tế như EBD Malaysia, Makau-Lào, JICA Nhật Bản, Revo International, mở ra cơ hội đưa nhiên liệu sinh học và các chế phẩm sinh học Việt Nam vươn ra thị trường khu vực.

Được công nhận là Doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ từ năm 2018, doanh nghiệp đã nhiều lần nhận danh hiệu Doanh nghiệp đổi mới công nghệ tiêu biểu, Thương hiệu mạnh quốc gia và Thương hiệu Việt uy tín. Đây là sự ghi nhận đối với những đóng góp thiết thực cho sự phát triển bền vững của nông nghiệp và năng lượng xanh tại Tây Nguyên nói riêng và Việt Nam nói chung.

Bằng cách kết hợp khoa học sinh học, công nghệ sản xuất và mô hình kinh tế tuần hoàn, Minh Hoàng đang từng bước góp phần hình thành một hệ sinh thái nông nghiệp - năng lượng xanh bền vững, mang lại lợi ích cho cộng đồng và môi trường.