Rào cản thương mại mới của các nước lớn đẩy ngành thép vào thế khó

Rào cản mới

Tại hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài ngày 4/3, ông Đinh Quốc Thái - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) cho biết, nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng các biện pháp phòng vệ thương mại là do tình trạng dư thừa công suất thép toàn cầu. Các quốc gia đã và đang tận dụng các chính sách liên quan đến biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh như một công cụ để ngăn cản thép nhập khẩu, nhằm bảo đảm sản xuất trong nước.

Trong đó, chính sách thuế quan đối với thép nhập khẩu đã được mở rộng ở Mỹ, khi các quốc gia trước đây được miễn thuế như Canada, Brazil, Mexico, Hàn Quốc nay cũng đang đối diện với thuế 25% trên các sản phẩm thép sử dụng nguồn thép nước ngoài.

Trong năm 2024, kim ngạch xuất khẩu thép Việt Nam vào Mỹ đạt gần 1 tỷ USD, tăng 159% so với năm 2023, nhưng chỉ chiếm 3,1% tổng kim ngạch nhập khẩu thép của Mỹ. Tuy nhiên, phần lớn các sản phẩm thép Việt Nam vẫn chịu mức thuế 25% từ năm 2018, và nguy cơ bị điều tra phòng vệ thương mại từ Mỹ sẽ tiếp tục gia tăng.

Đánh giá tác động từ chính sách phòng vệ thương mại, ông Thái cho biết, các quyết định điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp của Mỹ với thép Việt Nam đang gia tăng.

Thép Trung Quốc bị áp thuế tại Mỹ theo Điều khoản 232 nên thép Trung Quốc đang tìm cách xuất khẩu mạnh hơn sang thị trường Việt Nam, gây áp lực cạnh tranh lớn cho doanh nghiệp trong nước.

Với chính sách logistics và tàu biển, đại diện Thương mại Mỹ đang điều tra các chính sách logistics của Trung Quốc, nếu áp dụng có thể tăng giá vận chuyển biển quốc tế.

"Hiện chúng tôi chưa đánh giá được mức độ tác động cụ thể nhưng sơ bộ sẽ trực tiếp làm tăng giá vận tải khi sử dụng đội tàu Trung Quốc và gián tiếp tăng giá đối với đội tàu Mỹ cũng như các phần còn lại của thế giới.

Về việc này, chúng tôi đánh giá cao Thương vụ Việt Nam tại Mỹ đã kịp thời cảnh báo sớm vào ngày 25/2 vừa qua, từ đó giúp các DN sản xuất và xuất khẩu của chúng tôi chuẩn bị kế hoạch để ứng phó từ xa, từ sớm nhằm giảm bớt các ảnh hưởng tiêu cực của quyết định này", Chủ tịch VSA nói.

Với thị trường châu Âu, Liên minh châu Âu (EU) đã có Quyết định số 20241157 ngày 1/4/2024 về việc vận chuyển phế liệu không gây hại liên quan đến các quốc gia không thuộc khối OECD mong muốn nhập khẩu phế liệu này.

Vì vậy, Uỷ ban châu Âu OECD được trao quyền ban hành danh mục các quốc gia được phép nhập khẩu phế liệu. Mặc dù quyết định này vì mục tiêu khí hậu nhưng cũng tạo ra sự lo ngại đối với các doanh nghiệp thép Việt Nam về một EU đang ngày càng tạo ra các thủ tục rườm rà và có thể là rào cản cho hoạt động của ngành thép.

Tìm kiếm thị trường mới

Để có thể ứng phó hiệu quả với sự thay đổi chính sách thương mại của các nước lớn trong bối cảnh quốc tế hiện nay, hiệp hội nghiêm túc tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Bộ Công Thương, các thương vụ, đặc biệt là Thương vụ Việt Nam tại Mỹ, Thương vụ Việt Nam tại EU và Thương vụ Việt Nam tại Trung Quốc.

Hiệp hội kiến nghị cơ quan thương vụ Việt Nam tại các thị trường quan trọng cần tiếp tục theo dõi, cập nhật chính sách mới và kịp thời cảnh báo cho doanh nghiệp, giúp họ có kế hoạch ứng phó từ xa.

Cần có cơ chế kiểm tra trước thông quan và tạo điều kiện thuận lợi cho các sản phẩm thép sản xuất trong nước nhằm bảo đảm cạnh tranh công bằng với thép nhập khẩu.

Hiệp hội cũng kiến nghị Bộ Công Thương và các cơ quan thương vụ hỗ trợ doanh nghiệp tìm kiếm thị trường mới, thay thế phần sản lượng xuất khẩu bị ảnh hưởng bởi chính sách bảo hộ thương mại của Mỹ và các nước lớn.