Đừng để doanh nghiệp “đơn độc” tự bảo vệ mình

Trả lời báo chí, Chánh thanh tra Bộ Y tế Đặng Văn Chính cho biết, trong 30 ngày (kể từ thời điểm công bố quyết định), đoàn sẽ thanh tra toàn diện việc thực hiện các quy định về ATTP tại Cty THP. Qua đó, đoàn sẽ phát hiện các sơ hở, bất cập trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị, đề xuất với cơ quan chức năng có thẩm quyền biện pháp khắc phục; phát hiện các nhân tố tích cực để phát huy.

Tai bay vạ gió hay sự dàn xếp có chủ ý?

Thời gian vừa qua, từ rất nhiều nguồn thông tin cả báo chí lẫn mạng xã hội đã đổ về bàn luận, phê bình, đánh giá liên quan đến chế độ bảo đảm ATTP của các sản phẩm đồ uống do Cty THP sản xuất. Thậm chí, trên mạng xã hội còn có nhiều người kêu gọi tẩy chay những sản phẩm này. Rõ ràng, nếu cứ đà này thì chẳng mấy chốc thương hiệu THP cùng những sản phẩm quen thuộc hàng chục năm với người tiêu dùng do Cty này sản xuất và cung ứng phải đứng trước nguy cơ “biến mất” khỏi thị trường.

Bắt đầu từ “khủng hoảng con ruồi”, khi Cty THP bị một khách hàng là ông Võ Văn Minh (thường trú tại huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang) đòi 500 triệu đồng để mua chai nước Number one do Cty này sản xuất bên trong có “con ruồi”. Tuy nhiên, các trinh sát Phòng CSĐT tội phạm về TTXH (PC45) Công an tỉnh Tiền Giang đã tiến hành bắt quả tang ông Võ Văn Minh về hành vi “Cưỡng đoạt tài sản” 500 triệu đồng của Cty THP. Công an Tiền Giang đã khởi tố vụ án, khởi tố bị cạn vụ việc này.

Cùng với đó, Viện Khoa học hình sự (Bộ Công an) đã có kết luận giám định chai nước Number one có con ruồi trên. Theo kết luận của Viện Khoa học hình sự, phát hiện thấy dấu vết biến dạng nắp chai nước nhãn hiệu Number 1 gửi giám định, dấu vết có chiều từ dưới lên trên, từ trong ra ngoài hình thành do công cụ sắc nhọn tạo ra.

Cũng liên quan đến sản phẩm của Cty THP, giữa tháng 3 vừa qua, Công an TP Cam Ranh, tỉnh Khánh Hòa đã làm việc với ông Nguyễn Ngọc Anh - chủ nhà hàng Hữu Nghị (TP Cam Ranh) về việc 6 chai nước mang nhãn Dr Thanh có dị vật. Cơ quan Công an TP Cam Ranh cho biết đã nhận được đơn của cả hai bên bao gồm đơn khiếu nại của chủ nhà hàng Hữu Nghị và đơn kêu cứu của Cty THP đề nghị điều tra làm rõ hàng loạt hành vi có dấu hiệu phá hoại trên. Qua tìm hiểu, xem xét thực tế, ông Nguyễn Tiến Sâm - Trưởng phòng Quản lý chất lượng THP cho biết, những sản phẩm có dị vật không phải là sản phẩm của Cty THP sản xuất.

Đáng ngạc nhiên hơn, ông Ngọc Anh cho biết, trước đó mấy ngày đã có người facebook với nick là Nguyễn Vũ nhắn tin cho anh, đề nghị bán lại 6 chai Dr Thanh có dị vật. Ban đầu, người này ra giá 60 triệu đồng/chai, rồi tăng lên 75 triệu đồng/chai, tổng cộng là 450 triệu đồng. Sau đó, đương nhiên là bặt vô âm tín.

Gần như đồng thời với vụ việc trên, Hội Bảo vệ người tiêu dùng huyện Cái Nước (tỉnh Cà Mau) cũng tiếp nhận những chai nước giải khát của THP có dấu hiệu bất thường. Trong đó, 5 chai sữa đậu nành Soya Number 1 và 2 chai trà thảo mộc Dr Thanh (loại vỏ thủy tinh) thể tích 240 ml. Anh Đặng Quyền Huy (thường trú tại thị trấn Cái Nước) là người cung cấp các chai nước có dị vật sẫm màu, vón cục trên.

Tại buổi làm việc, đại diện THP đã xác nhận các sản phẩm mà anh Huy phản ánh đúng là sản phẩm do Cty THP sản xuất. Nhưng nguyên nhân của việc những chai nước này bị hư hỏng là do gặp phải lỗi vận chuyển, bảo quản khi sản phẩm lưu thông ngoài thị trường, còn dây chuyền sản xuất của Cty THP tại nhà máy là hoàn toàn khép kín, không thể có vật thể lạ lọt vào bên trong chai nước.

Điều đáng chú ý, cùng với những sự việc liên tiếp xảy ra như đã nói ở trên, một làn sóng phản đối, “tẩy chay” sản phẩm nước giải khát của Cty THP cũng nhanh chóng được các mạng xã hội thổi lên với đủ lời bình luận.

Hệ lụy pháp lý

Để tự minh chứng cho mô hình sản xuất ATTP của mình, Cty THP đã mở cửa mời người dân vào thị sát hai dây chuyền sản xuất của mình tại Bình Dương và Hà Nam. Ông Trần Quý Thanh – Tổng Giám đốc của Cty THP khẳng định, dây chuyền của Cty tự động hiện đại nhất thế giới hiện nay, được nhập khẩu hoàn toàn từ Châu Âu như Đức, Pháp, Italia. Hoạt động của dây chuyền hoàn toàn khép kín 100% từ khâu thổi chai, chiết rót, đóng nắp, dán nhãn đến đóng thùng. Toàn bộ các khâu đều do máy móc xử lý không có sự tham gia của con người ngoài việc sử dụng các công nhân, kỹ sư điều khiển máy móc và theo dõi quá trình hoạt động. Do đó, sản phẩm của Tân Hiệp Phát đảm bảo khi xuất xưởng không có bất kỳ vật lạ nào có thể lọt vào trong được, nếu có đó chỉ là tác động phá hoại từ các đối tượng bên ngoài.

Bình luận về việc khởi tố và điều tra của Công an Tiền Giang đối với Võ Văn Minh về hành vi “Cưỡng đoạt tài sản” là 500 triệu đồng, LS Nguyễn Tiến Sơn – Đoàn LS Hà Nội nhận xét, vụ việc chỉ có thể được làm rõ khi có dấu hiệu hình sự của hành vi “cưỡng đoạt tài sản”. Khi đó, cơ quan chức năng mới có thể thu giữ chai nước “có ruồi” để mang đi giám định. Với quy trình của một vụ kiện dân sự thông thường thì rất khó xác định đâu là đúng đâu là sai. Để triệt hạ nhau, một cá nhân hay tổ chức nào đó hoàn toàn có thể dùng những sản phẩm như vậy để phá hoại thương hiệu của một đơn vị khác.

Theo Luật Cạnh tranh năm 2004, Bộ luật Hình sự, Bộ luật Dân sự và mới nhất là Nghị định 71/2014 đã có những quy định về việc xử lý vi phạm trong lĩnh vực cạnh tranh. Theo đó, với các DN bị các đối thủ cạnh tranh đưa ra các kênh thông tin để thông tin sai lệch nhằm làm mất uy tín, gây tổn hại về kinh tế… là hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Các hành vi cạnh tranh không lành mạnh có hành vi gièm pha DN, hình thức có thể là trực tiếp hoặc gián tiếp. Tuy nhiên, khi người ta dùng các trang mạng xã hội hoặc sắp đặt các thông tin một cách khéo léo thì rất khó quy trách nhiệm cụ thể cho một cá nhân hay tổ chức nào đó cụ thể.

LS Đoàn Thu Nga - Luật sư điều hành Cty Luật Lawpro cho biết, bất cứ sự việc gì muốn làm sáng tỏ đều cần đến cơ quan chức năng. Tuy nhiên, nếu là dân sự thì nghĩa vụ chứng minh phải là phía cá nhân, tổ chức có yêu cầu. Ở trường hợp này, Cty THP phải chứng minh được là người kia, tổ chức kia đang làm hại mình, ảnh hưởng đến mình. Thế nhưng điều này rất khó, bời vì Việt Nam chưa có tổ chức điều tra kinh tế độc lập, chưa có dịch vụ điều tra riêng hợp pháp. Do đó, việc này phải tìm hành vi có dấu hiệu hình sự để nhờ công an. Nếu giả sử cơ quan chức năng, công an, an ninh kinh tế không vào cuộc thì DN như chết kẹt ở giữa. Kể cả DN đủ tiềm lực, thừa nghiệp vụ, phương pháp điều tra nhưng việc điều tra thu thập cũng không được pháp luật công nhận.

Cụ thể với trường hợp Cty THP cho dù họ là một nạn nhân mười mươi đi nữa. Nhưng họ sẽ bất lực trong xử lý những chiêu trò cạnh tranh không lành mạnh bằng các biện pháp dân sự. Để giúp những DN làm ăn chân chính thoát khỏi chiêu triệt hạ theo kiểu “dấu mặt”, theo LS Nga, các cơ quan chức năng cần phải giúp họ làm rõ những sản phẩm này có phải của DN đó hay không? Các chứng cứ có bị ngụy tạo không? Phải giúp cho DN xác định đúng nguồn gốc sản phẩm. Bởi vì, đôi khi nhãn mác, vỏ, nắp chai theo kiểu dáng, nhãn mác của DN nhưng đã bị tác động của khâu trung gian. Với những quy trình chặt chẽ và đúng pháp luật, để chứng minh những vấn đề trên không phải là khó.

Dự thảo Bộ luật Hình sự sửa đổi đang được lấy ý kiến rộng rãi. Điểm mới đáng chú ý là sẽ sửa đổi theo hướng quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân. Theo đó, xác định rõ chính sách xử lý hình sự đối với các pháp nhân thực hiện hành vi phạm tội. Những loại tội phạm nào thì pháp nhân sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự, cùng các chế tài áp dụng. Các chuyên gia cho rằng, cùng với việc ban hành Bộ luật Hình sự sửa đổi, Bộ luật Tố tụng hình sự sửa đổi cũng phải kịp thời được ban hành. Qua đó, những hành vi cạnh tranh không lành mạnh cần được đưa vào diện khởi tố vụ án để các cơ quan chức năng sớm vào cuộc giúp DN có môi trường cạnh tranh bình đẳng và minh bạch.