Cách tính thuế mới làm số thuế phải nộp ở tất cả các ngành, lĩnh vực đều tăng thêm vài chục phần trăm, một mức tăng không hợp lý trong bối cảnh kinh doanh khó khăn.

Trong khi đó, Cục Thuế TP.HCM cho rằng nhiều hộ kinh doanh sẽ có số thuế phải nộp tăng lên và ngược lại, đồng thời khẳng định điều này là bình thường.

Không xem xét người phụ thuộc

Anh Nguyễn Cung Tú - tiểu thương quận Tân Bình, TP.HCM - cho biết cách tính thuế mới mà Chi cục Thuế quận triển khai không đề cập đến giảm trừ gia cảnh, hộ kinh doanh như anh chỉ khai doanh thu các quý trước, cộng lại chia bình quân 12 tháng rồi nhân cho tỉ lệ phần trăm theo quy định mới để tính mức thuế khoán.

“Sau khi ký bản cam kết thuế khoán mới biết qua ngày 1-1-2015 tôi phải đóng thuế khoán 11 triệu đồng/tháng dựa trên kết quả doanh số bán hàng ba quý của năm 2014 và quý 4 của năm 2013. Số thuế mới cao hơn 30% so với trước nhưng không biết năm sau có bán được hàng như các năm trước hay không” - anh Tú nói.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Sương, buôn bán tạp hóa nhỏ tại chợ Đồng Hồ (TP Thủ Dầu Một, Bình Dương), cũng thắc mắc cách tính mới không khấu trừ cho người có con nhỏ, người lớn tuổi trong khi hầu hết tiểu thương ở khu vực chợ đều là người lớn tuổi hoặc đang có con nhỏ.

“Sao cơ quan thuế chỉ tính phần thu nhập của người kinh doanh để bắt nộp thuế, trong khi cuộc sống hằng ngày có rất nhiều chi phí cần trang trải?” - bà Sương nói.

Nhiều hộ kinh doanh khác cũng cho rằng cách tính thuế mới mang tính cào bằng, trong khi thực tế có cửa hàng làm ăn có lãi nhưng cũng có cửa hàng thua lỗ bởi ngày nào cũng chỉ ngồi... đuổi ruồi.

Ông Nguyễn Minh Trí, đại diện Công ty kiểm toán A&C, cho biết điểm khác biệt lớn nhất trong cách tính thuế mới áp dụng từ năm 2015 là tách riêng hai khoản thu nhập về kinh doanh và thu nhập tiền lương tiền công, thay vì giống nhau trong cách tính thuế trước đây.

Theo đó, từ năm 2015 phần thu nhập kinh doanh sẽ được tính thuế TNCN theo tỉ lệ phần trăm trên doanh thu, mức khoán 0,5-5% tùy ngành nghề và chỉ áp dụng giảm trừ gia cảnh, tính biểu thuế lũy tiến từng phần đối với thu nhập từ tiền lương tiền công.

Chẳng hạn, một người đi làm có nhà cho thuê, trước đây khoản thu nhập tiền lương được gộp với tiền cho thuê nhà để tính giảm trừ gia cảnh, bây giờ hai khoản này tách ra.

Với cách tính này, hộ kinh doanh phải đóng thuế nhiều hơn vì những người có thu nhập từ tiền cho thuê tài sản gồm cho thuê nhà, đất, xưởng, ôtô... có doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở lên đều phải đóng thuế TNCN, trong khi trước đây có hộ có doanh thu trên 100 triệu đồng/năm chưa chắc phải đóng thuế do còn được giảm trừ gia cảnh.

Chẳng hạn với cách tính thuế mới, người cho thuê nhà mỗi tháng thu được 8,4 triệu đồng (khoảng 100 triệu đồng/năm), phải nộp thuế khoảng 400.000 đồng (8,4 x 5%).

Trong khi đó với cách tính thuế trước đây (doanh thu nhân với tỉ lệ ngành là 30%, rồi trừ 9 triệu đồng giảm trừ gia cảnh), một người cho thuê nhà được 30 triệu đồng/tháng nhưng không phải nộp thuế đồng nào.

Cao hay thấp là bình thường

Ông Lê Xuân Dương, cục phó Cục Thuế TP.HCM, cho biết với việc cá nhân kinh doanh nộp thuế TNCN theo lũy tiến từng phần, được giảm trừ gia cảnh như trước đây, cơ quan quản lý không nắm được.

Chưa kể sau khi giảm trừ hết, các hộ này không đóng đồng nào.

“Cách tính thuế mới chắc chắn có những cái chưa hài hòa nhưng khó tránh khỏi. Ví dụ, trước đây ngưỡng 9 triệu đồng/tháng tương đương 108 triệu đồng/năm mới đóng thuế, nhưng hiện nay cứ trên 100 triệu đồng đã đóng thuế nên số người nộp thuế sẽ nhiều hơn” - ông Dương nói.

Cục Thuế TP.HCM cũng cho biết mục tiêu của cách tính thuế mới là khuyến khích các hộ khai sát doanh thu thực tế để nộp thuế, nên khi áp dụng vào thực tế sẽ có hộ có số thuế phải nộp tăng và ngược lại vì phụ thuộc vào từng ngành.

Ngoài ra, cách tính mới giúp các hộ kinh doanh kê đơn giản, tuy không được giảm trừ gia cảnh như những người có thu nhập từ tiền lương, tiền công nhưng tỉ lệ tính thuế đối với cá nhân kinh doanh thấp hơn nhiều, thấp nhất là 0,5% và cao nhất là 5%.

Chẳng hạn, chỉ có ngành dịch vụ cho thuê nhà sẽ chịu đóng thuế cao là 5% trên doanh thu, còn dịch vụ kinh doanh cho thuê nhà trọ cho công nhân thì mức thuế 2% vì nằm trong nhóm dịch vụ lưu trú.

Tuy nhiên ông Trang, chủ nhà trọ có 150 phòng ở Q.Bình Tân, cho biết hiện nay ông chỉ phải đóng thuế môn bài 1 triệu đồng/tháng do nhà trọ của ông phần lớn là công nhân thuê, giá từ 600.000-900.000 đồng/phòng và cam kết không tăng giá trong năm.

“Vừa qua bên thuế có thông báo cho tôi với cách tính mới, số thuế tôi phải đóng hằng tháng là 3,8 triệu đồng. Tôi đang đợi thông báo cuối cùng vì nhân viên thuế nói đang xem lại, nếu thu căng quá tôi buộc phải nâng giá phòng trọ” - ông Trang nói.

Nhiều hộ kinh doanh cho rằng trong bối cảnh kinh doanh không mấy thuận lợi, việc áp cách tính thuế mới với số thuế phải nộp cao hơn càng đẩy nhiều hộ kinh doanh vào chỗ khó khăn hơn.

Trao đổi với chúng tôi, một lãnh đạo Cục Thuế TP.HCM cho biết đang kiểm tra tiến độ triển khai thực hiện cách tính thuế mới của chi cục thuế các địa phương, đồng thời thừa nhận bước đầu cũng nhận thấy có những vướng mắc.

“Một chính sách mới đang được đơn giản hóa, cắt bỏ nhiều thủ tục, không đi vào chi tiết nên dứt khoát sẽ có những bất hợp lý” - vị này nói..