Jack Ma: "Làm việc quá nhiều, quá áp lực sẽ chết sớm, tôi nói thật đó!"

Tập đoàn Alibaba của Jack Ma hiện chiếm thị phần lớn trong mảng bán lẻ của Trung Quốc. Họ là đối thủ nặng ký đối với bất kỳ công ty nào đang cố gắng tấn công vào thị trường tiêu dùng tại quốc gia đông dân nhất thế giới này.

Tuy nhiên cho tới thời điểm hiện tại, Alibaba vẫn chứa đựng rất nhiều điều bí ẩn. Trong bài phỏng vấn với tờ Nikkei mới đây, Jack Ma – chủ tịch và nhà sáng lập của công ty đã có những chia sẻ thẳng thắn về Alibaba và cách ông tìm người kế nghiệp.

 Jack Ma – chủ tịch và nhà sáng lập Alibaba

Q: Alibaba khởi đầu với 18 nhân viên vào năm 1999. Hiện tại công ty đã trở thành một gã khổng lồ trong ngành bán lẻ online của Trung Quốc phải không?

A: Alibaba đã trở thành một công ty khá lớn so với 15 năm trước nhưng chúng tôi vẫn còn rất nhỏ bé so với 15 năm tới đây. Trên thế giới có 2 tổ chức có thể tồn tại trong một khoảng thời gian dài: Một là nhà thờ và 2 là trường đại học. Cả 2 đều mang những giá trị, văn hóa mạnh mẽ và có khả năng trao quyền cho người khác. Vì vậy chúng tôi đã học cách sinh tồn giống 2 tổ chức này.

Alibaba là một tổ chức kinh doanh vì lợi nhuận nhưng chúng tôi giúp đỡ các doanh nghiệp nhỏ, thúc đẩy sáng tạo, đổi mới.

Nếu theo cách đó, Alibaba có thể tồn tại trong một khoảng thời gian dài và khỏe mạnh. Dĩ nhiên, có rất nhiều thử thách. Thông thường, những công ty lớn sẽ không sánh được với các doanh nghiệp nhỏ về mặt tốc độ và sự đổi mới bởi một khi có nhiều quy định về quản lý, rất khó để tiến hành đổi mới.

Tuy nhiên Alibaba không phải là một công ty được điều hành bởi các quy định, điều luật. Chúng tôi tập trung quản lý bằng văn hóa. Các công ty lớn luôn gặp những vấn đề về đổi mới. Điều này là lẽ dĩ nhiên. Nhưng với Alibaba, chúng tôi luôn thay đổi cấu trúc; Chúng tôi cải tiến văn hóa để đảm bảo công ty theo kịp tinh thần và văn hóa đổi mới. Alibaba tin rằng mình có thể giúp những doanh nghiệp nhỏ sáng tạo hơn.

Q: Những người bên ngoài Trung Quốc đã quen thuộc với cái tên Alibaba nhưng chỉ một số ít biết thật sự rõ về công ty? Vậy thực chất Alibaba là như thế nào?

A: Chúng tôi không phải công ty thông thường. Điều này khiến mọi người cảm thấy khó hiểu về Alibaba. Tôi gọi Alibaba là một nền kinh tế. Chúng tôi xây dựng một nền kinh tế ảo. Quy mô của nó là 500 tỷ USD. Chúng tôi có hàng triệu nhân công. Alibaba có thanh toán, vận chuyển, hệ thống xuất nhập khẩu và điện toán đám mây. Chúng tôi hy vọng xây dựng Alibaba thành nền kinh tế ảo lớn nhất thế giới.

Vì vậy sử dụng bất kỳ tiêu chuẩn thông thường nào để đo lường Alibaba đều không khả thi. Tại Mỹ, gần như không có bất kỳ nền kinh tế ảo như vậy. Mặc dù eBay và Amazon có bán và vận chuyển hàng hóa nhưng họ không phải là một nền kinh tế.

Nền kinh tế Alibaba giúp đỡ những doanh nghiệp nhỏ, tạo ra việc làm, tạo ra sự đổi mới. Chúng tôi có hầu như mọi thứ, vì vậy chúng tôi gọi đó là một hệ sinh thái, một nền tảng. Do đó, rất khó để bất kỳ người Mỹ nào có thể hiểu chi tiết về Alibaba. Tuy nhiên một ngày họ sẽ sử dụng sản phẩm của chúng tôi và hiểu thêm một vài điều.

Q: Kể từ khi IPO trên sàn New York vào năm 2014, giá cổ phiếu của Alibaba đã giảm gần 1 nửa. Ông có thất vọng không?

A: Tôi đồng ý việc giá cổ phiếu giảm là một thử thách đối với Alibaba. Tuy nhiên nó chỉ xảy ra trong vòng 1 năm sau khi IPO và đây hoàn toàn là điều dễ hiểu. Khi Alibaba IPO, lần đầu tiên Trung Quốc có một công ty tư nhân lớn tới vậy – công ty Internet đầu tiên của Trung Quốc IPO trên sàn chứng khoán Mỹ. Có lẽ đã có một vài hiểu nhầm giữa chúng tôi và cộng đồng các nhà đầu tư tại Mỹ.

Hiện tại chúng tôi đang xem xét lại điều này. Năm sau hoặc sau nữa, chúng tôi sẽ làm tốt hơn. Dù kế hoạch ban đầu là IPO tại Trung Quốc hoặc Hong Kong nhưng khi tới Mỹ, chúng tôi muốn trở thành một công ty toàn cầu. Chúng tôi muốn tất cả cổ đông, người dùng tại những quốc gia khác biết tới Alibaba. Dù còn nhiều thách thức nhưng tôi tin rằng mọi thứ có thể cải thiện. Chúng tôi đang hoạt động tốt hơn các nhà đầu tư nghĩ rất nhiều.

Mặt khác, tôi xin chia sẻ rằng Alibaba có một chút độc đáo hơn so với thông thường. Chúng tôi xuất phát từ Trung Quốc và triết lý kinh doanh hàng đầu là: Khách hàng là số 1, nhân viên là số 2 và cổ đông là số 3. Nó hoàn toàn khác với phương châm luôn coi cổ đông là số 1 như ở phố Wall.

Mô hình của Alibaba cũng rất độc đáo. Chúng tôi khá lớn nhưng lại không cung cấp dịch vụ tại Mỹ. Mọi người không hiểu sự khác biệt giữa Alibaba, Tmall và Taobao. Hay Alipay là gì, công nghệ mạng lưới Cainiao là gì? Tuy nhiên cổ đông rất thông minh và họ biết một công ty tốt cần thời gian để phát triển. Một mô hình tốt cần thời gian để cải thiện. Tôi tin rằng Alibaba đang thực hiện quá trình này và sẽ làm tốt hơn.

Q: Rất nhiều công ty Trung Quốc niêm yết trên sàn chứng khoán Mỹ đã rút lui và quay trở lại thị trường Trung Quốc hoặc Hong Kong. Liệu Alibaba có giống như vậy không?

A: Nếu niêm yết tại Trung Quốc, chúng tôi có thể đã trở thành công ty lớn nhất thế giới tính theo vốn hóa thị trường bởi mọi người biết và sử dụng Taobao, Tmall. Tuy nhiên thật không may, chúng tôi không niêm yết tại châu Á. Thực tế Alibaba đã nhận được rất nhiều lời đề nghị quay lại.

Người Trung Quốc sử dụng sản phẩm và dịch vụ của chúng tôi nhưng họ không mua cổ phiếu. Người Mỹ mua cổ phiếu nhưng lại không sử dụng dịch vụ của Alibaba. Vì vậy tôi hiểu, một ngày nào đó người dân Mỹ sẽ sử dụng dịch vụ của chúng tôi.

Alibaba đang ổn về mọi thứ. Miễn là tốt cho công việc kinh doanh và khách hàng, chúng tôi sẽ làm mọi việc có thể. Nhưng cũng không vì thế phải nóng vội. Tôi tin cổ đông Mỹ, cổ đông toàn cầu họ rất thông minh. Tôi cho rằng mình chỉ cần tập trung vào việc làm thế nào để kiến tạo nên nền kinh tế Alibaba mà thôi.

Q: Bổ nhiệm người kế nghiệp một công ty đang có tốc độ phát triển chóng mặt là một thử thách to lớn? Ông đã giải quyết vấn đề này như thế nào?

A: Thành thật mà nói, tôi chưa bao giờ chứng kiến một công ty Trung Quốc nào có kế hoạch tìm người kế nhiệm tốt hơn Alibaba. Tôi đã chuẩn bị kế hoạch nghỉ hưu từ 10 năm trước. Và điều đầu tiên cần phải làm khi muốn nghỉ hưu - rất quan trọng đó là tìm người kế nhiệm.

Tháng trước tôi có trò chuyện cùng một vài lãnh đạo trẻ mới gia nhập công ty. Tôi nói rằng nếu muốn nghỉ hưu, anh cần phải tìm được 3 người làm tốt hơn mình. Làm được điều này càng sớm, anh càng có thể nghỉ sớm. Nếu không thể tìm ra 3 người như vậy tức là công việc của anh vẫn chưa hoàn tất.

Chính vì vậy, mỗi ngày tôi đều chuẩn bị cho việc nghỉ hưu, không phải bởi tôi muốn nhanh chóng tận hưởng cuộc sống mà bởi vì tôi biết những người trẻ tuổi có thể làm tốt hơn mình. Tôi nghĩ mình tới thế giới này không chỉ để làm việc mà còn phải tận hưởng cuộc sống. Làm việc quá nhiều, quá áp lực sẽ chết sớm, tôi nói thật đó!

Cafebiz/Trí Thức Trẻ/Nikkei