Ngao chết hàng loạt ở Thái Bình: Không loại trừ nguyên nhân ô nhiễm từ một số công ty Trung Quốc

Vừa qua, ở Tiền Hải (Thái Bình) đã xảy ra hiện tượng ngao chết hàng loạt và theo báo cáo của Cục Thú y, nguyên nhân ngao chết là do “sốc môi trường”. Đứng trên góc độ chuyên môn, ông có bình luận gì nguyên nhân trên?

- Về hiện tượng ngao chết hàng loạt ở Thái Bình, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Cao Đức Phát đã trực tiếp giao cho Cục Thú y, Tổng cục Thủy sản và Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản (NTTS) T.Ư 1 nghiên cứu, đánh giá và tìm ra nguyên nhân.

Theo báo cáo của Cục Thú y thì ngao chết do “sốc môi trường”, còn Viện Nghiên cứu NTTS 1 đã có kết luận là do nhiệt độ và độ mặn cao là nguyên nhân chính, cơ bản dẫn tới hiện tượng ngao chết hàng loạt.

Riêng chúng tôi, trong 2 ngày 9 và 10.8, khi đi kiểm tra đã đo được nhiệt độ từ 12 giờ đến 14 giờ là 39oC, thời gian phơi bãi dài và mật độ nuôi quá dày (400 – 1.200 con/m2). Tuy nhiên, tại thời điểm này ở huyện Ba Tri, Bình Đại (Bến Tre) nhiệt độ cũng tương tự, nhưng ngao không chết, do bãi triều thấp, thời gian phơi bãi ngắn. Chính vì thế, không loại trừ việc ngao chết ở Thái Bình có nguyên nhân từ việc ô nhiễm môi trường, có thể từ do một số công ty Trung Quốc (TQ) ở Thái Bình và các công ty ở các KCN Tiền Hải xả thải ra môi trường. Nhưng hiện chúng tôi chưa có đủ cơ sở để kết luận.

Ông vừa nhắc đến các công ty TQ xả thải là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước, ông có thể cho biết rõ hơn điều này?

- Theo tôi được biết, trên địa bàn Thái Bình có khoảng 4 – 5 công ty của TQ. Việc xả thải của các công ty này, điển hình như ở Quỳnh Phụ, Thái Thụy… năm 2013 người dân đã nhiều lần kéo lên các nhà máy để phản đối. Đa số các công ty TQ đều sản xuất các sản phẩm thải ra chất độc, gây hại cho môi trường. Chúng tôi đã nhiều lần đi kiểm tra, người dân cũng đã có kiến nghị, nhưng vì không có kinh phí, thiếu phương tiện KHKT nên không triển khai được.

 Từ vụ việc này, tôi đề nghị lực lượng cảnh sát môi trường vào cuộc để điều tra tổng thể các công ty trên địa bàn Thái Bình, chứ không riêng gì tại huyện Tiền Hải. Vì việc ô nhiễm không chỉ ảnh hưởng đến ngao mà còn ảnh hưởng đến nhiều loài khác. Đời sống của người dân cũng phải chịu ảnh hưởng từ việc ô nhiễm này.

Theo điều tra riêng của NTNN, trên địa bàn khu công nghiệp Tiền Hải còn có nhiều công ty khác cũng xả thải chất độc hại ra môi trường. Liệu đây có phải là nguyên nhân làm ngao chết hàng loạt, thưa ông?

- Như tôi đã nói ở trên, không chỉ riêng gì các công ty TQ xả thải, mà trên địa bàn Thái Bình rất nhiều công ty khác cũng xả thải không đủ tiêu chuẩn ra môi trường. Vẫn biết thế, nhưng để “bắt tận tay, day tận mặt”, “chỉ mặt, đặt tên” các công ty không phải đơn giản. Việc này, tôi nghĩ chỉ có cảnh sát môi trường mới đủ phương tiện, kỹ thuật, chức năng, quyền hạn để kiểm tra. Ngao là loài nhuyễn thể, rất nhạy cảm với thời tiết, môi trường, chúng sinh trưởng hoàn toàn nhờ vào phù du trong nước, chứ không cho ăn được như các loài khác. Do đó, rất có thể các yếu tố như độ mặn, nhiệt độ cao, thời gian phơi bãi dài đã làm cho con ngao yếu. Sau đó, ngao cố ngoi lên để ăn thì bị trúng nguồn nước ô nhiễm và dính độc dẫn đến chết hết.

Còn về chất lượng con giống thì sao, bởi cũng có thông tin thời gian qua rất nhiều giống thủy sản nhập về nước ta là nhập lậu của TQ?

- Về mặt quản lý nhà nước, trong vụ việc này chúng tôi cũng phải nhận khuyết điểm, là chưa khuyến cáo được hết cho người dân. Mặc dù Viện Nghiên cứu NTTS khẳng định hiện đã đảm bảo được 100% giống ngao nhưng tôi nghĩ việc này rất khó. Nếu tính năng lực sản xuất và lượng tiêu thụ của người dân thì cân bằng nhưng nuôi ngao có vụ, khi thả người dân đồng loạt thả, việc đáp ứng cục bộ rất khó, do đó bắt buộc phải mua các giống TQ. Song làm thế nào để quản lý việc nhập lậu giống ngao từ TQ không hề đơn giản. Còn để cung cấp đủ nguồn ngao giống cục bộ cho người dân thì năng lực sản xuất phải gấp 5 – 10 lần lượng tiêu thụ. Nhưng khi người dân thả đủ ngao rồi, thì số ngao sản xuất ra bán cho ai? Đây là một bài toán kinh tế không hề đơn giản.

Xin cảm ơn ông!