Vì sao kinh tế Việt Nam lại “hụt hơi”?

Tại Diễn đàn Kinh tế mùa Xuân 2014 với chủ đề “Động lực phát triển mới từ cải cách thể chế” do Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội tổ chức tại Hạ Long, Quảng Ninh, TS. Nguyễn Mạnh Hùng, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho rằng, nguyên nhân cơ bản sự "hụt hơi" nền kinh tế là do Việt Nam rơi vào “bẫy giá trị gia tăng thấp”.

TS. Nguyễn Mạnh Hùng dẫn chứng: “Kể từ cuối năm 2013, kinh tế thế giới đã bước vào quỹ đạo phục hồi, nhiều nền kinh tế trong khu vực cũng đạt mức tăng trưởng khá song nền kinh tế Việt Nam vẫn nằm trong “vùng tăng trưởng thấp” mặc dù đà sụt giảm tốc độ tăng trưởng đã được chặn lại.

Thêm vào đó, trong một thời gian rất dài, tăng trưởng kinh tế chủ yếu dựa vào nguồn vốn, lao động kỹ năng thấp, sản phẩm xuất khẩu chủ yếu là tài nguyên thiên nhiên, hàng hoá có giá trị gia tăng thấp. Ngay cả khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài, hoạt động sản xuất cũng chủ yếu là gia công, lắp ráp linh kiện nhập khẩu.

Ngoài ra, nguyên nhân dẫn đến sự hụt hơi của kinh tế Việt Nam so với các nước trong khu vực một phần là do suy giảm các động lực tăng trưởng, TS. Hùng cho biết.

“Vượt qua bẫy giá trị gia tăng thấp cũng là một trong những mục tiêu đặt ra cho nỗ lực chuyển đổi mô hình tăng trưởng và tái cơ cấu nền kinh tế Việt Nam”, TS. Hùng đặt vấn đề.

Đóng góp tham luận trong kỷ yếu Diễn đàn Kinh tế mùa Xuân khai mạc, TS. Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng: Với lợi thế mình, Việt Nam cần tận dụng để thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài từ các tập đoàn xuyên quốc gia. 

Tính đến thời điểm này, đã có 415 tập đoàn xuyên quốc gia đăng ký đầu tư vào Việt Nam, trong đó có 106 tập đoàn xuyên quốc gia thuộc của top 500 doanh nghiệp lớn nhất thế giới thế giới như Samsung, Intel, Nokia, Canon… đã đăng ký đầu tư vào Việt Nam.

Điều quan trọng là so với trước đây, dòng vốn đầu tư hiện nay vào Việt Nam tập trung vào những ngành sản xuất có giá trị gia tăng cao hơn (như điện tử, chế tạo) và vào những dự án quy mô lớn, không chỉ góp phần thúc đẩy xuất khẩu, tạo việc làm mà còn giúp nâng cao kỹ năng của lực lượng lao động. Việt Nam có thể tận dụng hoạt động đầu tư đang tăng mạnh của các TNCs lớn để nâng cấp công nghệ và hiệu quả nền kinh tế.

Đây là cơ hội tốt cho Việt Nam xây dựng các cụm liên kết ngành và phát triển ngành công nghiệp phụ trợ, từ đó mở rộng cơ hội kết nối vào mạng sản xuất toàn cầu của các TNCs, TS. Hùng kiến nghị.

Để có động lực tăng trưởng, TS. Nguyễn Mạnh Hùng cũng bày tỏ cần có sự cải cách thể chế đồng bộ ở các cấp độ, bao gồm việc thay đổi các chiến lược, chính sách có tác động trực tiếp đến hoạt động kinh doanh và phân bổ các nguồn lực.

 “Giai đoạn phát triển vừa qua của thế giới cho thấy, những quốc gia nào chấp nhận cải cách mạnh mẽ, sâu rộng trong và sau thời kỳ khủng hoảng sẽ tạo lập được nền tảng phát triển vững chắc sớm hơn và phục hồi nhanh hơn”, vị này nhấn mạnh.