Việc định giá đất còn thiếu minh bạch và không khách quan

Nhận định này được ông Phạm Văn Thành, Chủ tịch Liên minh đất đai Landa đưa ra trong một cuộc trao đổi với báo chí mới đây.

Thưa ông, qua một số khảo sát thăm dò cho thấy việc xác định giá đất và bồi thường đất đai hiện nay còn nhiều bất cập. Ông có thể cho biết cụ thể hơn về vấn đề này?

Ông Phạm Văn Thành: Theo Luật Đất đai hiện hành thì UBND tỉnh là cơ quan “vừa đá bóng vừa thổi còi”. UBND tỉnh vừa có quyền giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất lại vừa có quyền quyết định giá đất làm cho giá đất được quyết định thiếu khách quan. Ví dụ, trong quy định về cách tính giá bồi thường khi nhà nước thu hồi đất nông nghiệp chưa phù hợp với giá trị sử dụng đất; Đất thổ cư sau khi thu hồi bị định giá thấp, người dân bị thu hồi đất gặp nhiều khó khăn khi ổn định cuộc sống.

Cụ thể như trường hợp ở xã Phúc Lộc, TP Yên Bái: Đất nông nghiêp, người dân trồng lúa, năng suất bình quân 200kg/sào đạt thu nhập 2.800.000đ/năm. Tuy nhiên tiền hỗ trợ của tỉnh Yên Bái cho một sào chỉ có 9.640.000đ, bằng tiền 4 năm dân trồng lúa. Đất nông nghiệp được quy định thời hạn sử dụng là 20 năm, số tiền đền bù tương đương thu nhập 4 năm, như vậy các gia đình bị thu hồi đất mất thu nhập và mất đường sống của 16 năm còn lại

Giá đền bù đất thổ cư và đất vườn cũng quá thấp so với giá thị trường và những người bị thu hồi đất sau khi nhận đền bù thì số tiền đó không đủ để có một nơi ở mới tương đương.

Ngoài việc xác định giá đất thì cơ chế thu hồi, giải quyết bồi thường và hỗ trợ tái định cư của nhà nước còn những hạn chế nào thưa ông?

Ông Phạm Văn Thành: Quá trình thực hiện thu hồi đất luôn thiếu minh bạch, người dân luôn bị đặt vào thế bị động, thậm chí là buộc di dời và mất chỗ ở. Việc thực thi các quy định về tái định cư khi nhà nước thu hồi đất không đảm bảo nguyên tắc “khu tái định cư có điều kiện phát triển bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ” và quy định “cơ sở hạ tầng khu tái định cư được xây dựng đồng bộ”.

Việc thực hiện cơ chế nhà nước thu hồi đất, giải quyết bồi thường, hỗ trợ tái định cư cho các dự án phát triển kinh tế còn bộc lộ nhiều bất hợp lý về chia sẻ lợi ích giữa nhà đầu tư được đất và người dân mất đất. Việc “bán” đất tái định cư không minh bạch gây bức xúc cho người dân. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng khiếu kiện đất đai chồng chất như hiện nay.

Với thực trạng những vấn đề trên, theo ông Luật Đất mới cần bổ sung những điều khoản nào để đảm bảo tính minh bạch và công bằng cho người dân?

Ông Phạm Văn Thành: Về vấn đề định giá đất theo chúng tôi cần phải tách thẩm quyền định giá đất ra khỏi thẩm quyền giao đất, cho thuê đất và thu hồi đất. Không nên trao thẩm quyền quyết định giá đất cho UBND cấp tỉnh mà cần có sự tham gia của cơ quan tổ chức định giá đất độc lập để việc định giá đất được khách quan hơn, phù hợp với thị trường. Cần sử dụng dịch vụ định giá đất độc lập để đề xuất giá đất trước khi cơ quan nhà nước quyết định.

Về cơ chế thu hồi đất và hỗ trợ tái định cư tôi cho rằng, cần lấy ý kiến của người dân địa phương (không chỉ của người bị thu hồi đất) để có sự đồng thuận của người dân về phương án bồi thường hỗ trợ tái định cư trước khi thu hồi. Người dân mất đất có quyền giới thiệu các tổ chức cung cấp dịch vụ định giá đất độc lập tham gia vào danh sách đấu thầu cung cấp dịch vụ. Như vậy sẽ đảm bảo công bằng cho dân và được dân ủng hộ thì việc thu hồi đất sẽ được giải quyết nhanh chóng. 

Trân trọng cảm ơn ông!