Vụ Su-24: Kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ khi du khách Nga "quay lưng"?

Sau sự kiện 2 chiếc máy bay F-16 của Thổ Nhĩ Kỳ bắn rơi một máy bay chiến đấu của Nga, căng thẳng trong quan hệ giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đang lên đến đỉnh điểm. Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký sắc lệnh trừng phạt kinh tế đối với Thổ Nhĩ Kỳ với một loạt các lệnh cấm.

Một trong số các nội dung trừng phạt là Nga cấm các công dân của mình tới Thổ Nhĩ Kỳ du lịch. Theo giới phân tích, lệnh cấm này không đơn thuần chỉ ảnh hưởng tới ngành du lịch của Thổ Nhĩ Kỳ. 4 biểu đồ dưới đây sẽ cho thấy những mối nguy mà kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ đang phải đối mặt.

Khách Nga tháo chạy

Thổ Nhĩ Kỳ hiện là địa điểm du lịch nước ngoài được người Nga ưa chuộng nhất, với 3,3 triệu lượt khách Nga trong 9 tháng đầu năm nay. Khách Nga chiếm hơn 10% tổng lượng khách nước ngoài đến Thổ Nhĩ Kỳ, cao thứ hai và chỉ đứng sau Đức.

Theo Cơ quan Du lịch liên bang Nga, công ty nào bán tour du lịch tới Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phạm luật. Mặc dù Nga không công bố kế hoạch di tản khoảng 11.000 du khách Nga đang ở Thổ Nhĩ Kỳ, khoảng 6.000 người đặt tour tới Thổ Nhĩ Kỳ trong vài tuần tới sẽ phải thay đổi kế hoạch của họ.

Thâm hụt cán cân vãng lai

Trong 9 tháng đầu năm nay, ngành du lịch mang về cho Thổ Nhĩ Kỳ 21 tỷ USD và đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát cán cân vãng lai. Thâm hụt cán cân vãng lai của Thổ Nhĩ Kỳ được dự báo sẽ giảm từ mức 5,8% của năm 2014 và 8% của năm 2013 xuống còn 5% trong năm nay.

Sức khỏe cán cân vãng lai đặc biệt quan trọng đối với nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ. Theo Ipek Ozkardeskaya, chuyên gia phân tích tại London Capital Group, nước này khá mong manh trước những biến động trong tâm lý của nhà đầu tư đối với các thị trường mới nổi khi Fed nâng lãi suất.

Để thu hẹp thâm hụt, cách đây 2 năm, Thổ Nhĩ Kỳ đã ra lệnh giới hạn cho vay tiêu dùng để hạ nhiệt lực cầu nội địa. Tuy nhiên, kéo theo đó là nền kinh tế tăng trưởng chậm lại.

“Ngành du lịch của Thổ Nhĩ Kỳ vốn đã bị lung lay bởi các căng thẳng địa chính trị. Khách Nga hủy, hoãn tour có thể làm đảo ngược tiến trình cải thiện cán cân vãng lai”, Ozkardeskaya nói.

Xuất khẩu “ngầm”

Những tác động vượt lên trên cả những con số chính thức về ngành du lịch. Nguồn thu ngoại tệ có liên quan đến khách du lịch Nga và những giao dịch thương mại ngầm được thúc đẩy bởi nhóm này lên đến hơn 6 tỷ USD mỗi năm, tương đương hơn 0,8% GDP.

Thêm vào đó, Thổ Nhĩ Kỳ còn có thể xuất khẩu hàng hóa thông qua kênh phi chính thức là hàng hóa xách tay. Theo ước tính của NHTW Thổ Nhĩ Kỳ, Nga tiêu thụ khoảng một nửa tổng lượng hàng xuất khẩu qua con đường này.

Nhiều vấn đề dồn dập

Các tài sản do Thổ Nhĩ Kỳ phát hành vốn đã giảm giá mạnh vì những xung đột ở nước láng giềng Syria và sự sụp đổ của thỏa thuận ngừng bắn kéo dài 3 năm với nhóm quân sự thuộc đảng Công nhân người Kurd PKK. Kể từ đầu năm đến nay, lira của Thổ Nhĩ Kỳ là đồng tiền có diễn biến tệ thứ ba trong nhóm các đồng tiền mới nổi (chỉ đứng trên real của Brazil và peso của Colombia).

Đồng thời, trái phiếu kỳ hạn 2 năm do Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ phát hành có diễn biến tệ thứ hai. Kể từ khi máy bay của Nga bị bắn hạ tuần trước, lợi suất của loại trái phiếu này đã tăng 19 điểm cơ bản, lên 10,53%.

Theo Ozkardeskaya, các biện pháp trừng phạt của Nga sẽ tiếp tục đẩy lợi suất trái phiếu Thổ Nhĩ Kỳ lên cao, đặc biệt trong trường hợp Fed nâng lãi suất sau cuộc họp vào ngày 15/12 tới. Đồng lira cũng có một tương lai không mấy sáng sủa.

Tổng hợp theo Cafef/Trí thức trẻ/Bloomberg