Bàn về “Golf Etiquette”

QUY TẮC ỨNG XỬ (ETIQUETTE) LÀ GÌ?

Ở Việt Nam, mặc dù đã xuất hiện nhiều nhân tố “chuyên nghiệp”, nhưng về cơ bản bộ môn golf vẫn đang trong giai đoạn phát triển tự phát do sự mới mẻ và những đặc thù riêng của golf. Chính vì vậy còn nhiều hạn chế trong việc phổ cập các đặc tính của môn chơi xét trên bình diện cộng đồng golf Việt.

Ví dụ điển hình cho nhận định bất cập nêu trên là câu chuyện thực thi thuật ngữ “golf etiquette” của người chơi golf nghiệp dư hiện nay. Một thuật ngữ đáng lý rất được coi trọng trong golf song xem ra đang bị coi nhẹ không chỉ đối với người mới tham gia mà ngay cả một số golfer có trình độ tốt và chơi golf nhiều năm.

Lần tìm định nghĩa phổ quát cho thuật ngữ “golf etiquette”, chúng ta đều hiểu đó là tập hợp các quy tắc ứng xử của golfer với bạn chơi cùng, với những người phục vụ hay điều hành trên sân golf qua hàng loạt nghi thức nhằm khơi dậy sự tinh tế, mức độ lịch thiệp, không khí thoải mái và tính fairplay của cuộc chơi.

Vì không phải là luật và bao hàm nhiều hành động đôi khi chỉ mang tính biểu trưng cùng xu thế mở rộng ra ngoài sân golf tới khu vực phòng thay đồ, bãi đỗ xe vv… nên nếu chỉ hiểu về thuật ngữ này ở mức độ phổ quát sẽ khá mơ hồ khi áp dụng. Có đến hàng chục “Golf etiquette” người chơi cần ghi nhớ và thực hành thuần thục tính từ lúc bắt đầu phát bóng đến nghi thức cuối cùng là ngả mũ, bắt tay để cảm ơn bạn chơi cùng flight. Như vậy, “Golf etiquette” không giống như những luật lệ liên quan trực tiếp đến “thưởng phạt” nên golfer không phải cố gắng ghi nhớ, dẫn đến tình trạng một thuật ngữ tuy rất hay và quan trọng, mang đậm tính văn hoá nhưng gần như bị bỏ quên do thiếu ràng buộc và trông cậy hoàn toàn vào thái độ tự giác của người chơi.

TÌNH TRẠNG THỰC THI “GOLF ETIQUETTE”

Tuy chưa có thống kê cụ thể nhưng tình trạng rất dễ bắt gặp trên sân golf hiện nay là các golfer thường bỏ qua nhiều quy tắc ứng xử mà thực ra không khó để thực hiện, thay vào đó là những hành động thiếu lịch sự như: nói cười quá lớn, tranh luận ồn ào, không tắt chuông điện thoại, vv… làm mất sự tập trung cho bạn chơi cùng flight hoặc nhóm bên cạnh; đứng ở vị trí gây cản trở tầm nhìn của người khác trong lúc họ đang thực hiện cú swing; dẫm lên đường line của golfer khác trên khu vực green, đủng đỉnh ra khỏi green mặc dù nhóm chơi phía sau đang chờ đợi nhưng lại rất vội vàng trở ra xe điện hay dời sang hố tiếp theo bỏ mặc các bạn chơi còn chưa hoàn tất hố trước đó; thậm chí nghi lễ tối thiếu là bắt tay tạm biệt sau khi kết thúc cuộc chơi cũng không phải lúc nào cũng được thực hành nghiêm chỉnh.

Còn chưa kể đến nhiều quy tắc ứng xử quan trọng khác mà golfers Việt Nam chưa phải thực hiện giống như ở các nước có ngành golf phát triển lâu đời như Mỹ và Châu Âu, do đặc thù riêng của golf Việt Nam. Một ví dụ cụ thể là các sân golf Việt Nam hiện nay đều có các nhân viên caddie hỗ trợ, nhờ đó các quy tắc ứng xử như cào lại cát sau khi đánh bóng từ hố cát, sửa vết bóng (Pitch mark) trên green hay cắm lại cờ sau khi hoàn tất hố golf vv… đều do caddie đảm nhận thay.

ĐÂU LÀ NGUYÊN NHÂN?

Trước tiên xin kể một ví dụ trong làng golf thế giới để thấy việc tuân thủ các quy tắc ứng xử là không dễ dàng. Cách đây vài năm Tiger Woods và Sergio Garcia đã xảy ra tranh cãi dữ dội vì Garcia cho rằng Woods đã chơi xấu. Trong khi Garcia đang ở tư thế thực hiện cú swing, Woods lại rút gậy chuẩn bị thực hiện cú đánh và các fan hâm mộ của Woods hò reo cổ vũ khiến Garcia bị mất tập trung và đánh lỗi. Trong golf chuyên nghiệp còn xảy ra chuyện thì đối với golf nghiệp dư ắt có nhiều lý do để bỏ qua những quy tắc này.

Đối với những nhóm mới chơi nguyên nhân có thể do huấn luyện viên hay những người có kinh nghiệm đã không truyền đạt đầy đủ các quy tắc ứng xử cho người mới tập trong những buổi chơi đầu tiên trên sân golf. Kế đến là do chính golfer đã không chủ động tìm hiểu từ các nguồn sách báo, internet hay tham vấn các nhà chuyên môn để chủ động thực hiện các hành vi ứng xử phù hợp. Đối với nhóm chơi có nhiều kinh nghiệm, vấn đề trở nên nghiêm trong hơn khi lý do chủ yếu là coi nhẹ những quy tắc này mà vô tư không thực thi và thậm chí có thể cố tình không thực thi trong một số trường hợp muốn giành lợi thế hoặc gây phiền nhiễu cho bạn chơi.

GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG THỰC THI “GOLF ETIQUETTE”

Chính vì “Golf Etiquette” không bị ràng buộc bởi luật golf cũng như luật riêng của sân golf nên khó có thể đưa ra các chế tài để cải thiện vấn đề này. Đó là tập hợp những ứng xử giữa con người với con người khá tế nhị và nhạy cảm khiến cho mọi người thường e ngại tư vấn hoặc góp ý trực tiếp. Vì vậy điều quan trọng nhất là người chơi phải có trách nhiệm thực thi quy tắc ứng xử cần thiết một cách chủ động. Ngoài ra cũng cần đẩy mạnh công tác truyền thông dưới nhiều hình thức: từ các diễn đàn trên mạng xã hội, những khuyến cáo trong nội quy của câu lạc bộ golf, đến bảng thông báo được treo ở vị trí thuận lợi cho việc phổ biến ở sân tập và sân chơi golf. Giải pháp sâu hơn nữa là cần áp dụng trong trường hợp người chơi không thể chủ động và cũng không chịu tìm hiểu về các quy tắc là bạn chơi cùng hoặc caddie cần nhắc nhở, thậm chí yêu cầu người đó phải thực hiện nếu họ gây phiền toái cho những người xung quanh. Biện pháp mạnh cuối cùng không loại trừ có thể tiến hành là đưa ra cảnh báo ngưng phục vụ cho những ai vi phạm quá thô bạo hoặc mắc lỗi nhiều lần đối với những quy tắc ứng xử quan trọng.

THƯỚC ĐO VĂN HOÁ GOLF

Như vậy, rõ ràng vấn đề thực thi các quy tắc ứng xử đang vấp phải sự thiếu quan tâm của các golfer và điều này làm giảm đi đặc trưng tiêu biểu của môn golf – chính là việc “BUỘC” phải thực hiện tự giác các quy tắc KHÔNG BẮT BUỘC, trong đó có những nghi thức chỉ mang tính biểu trưng (ví dụ như dẫm qua line, về mặt kỹ thuật không ảnh hưởng gì, nhưng về Etiquette lại là một sự xâm hại đáng kể).

Bạn có thể đang chơi golf với kỹ thuật còn hạn chế, luật chơi chưa am tường nhưng hoàn toàn có thể phô diễn và nhận được sự kính trọng từ bạn chơi cùng khi thực thi hoàn hảo các qui tắc ứng xử trên sân của mình – điều rất dễ thực hiện, không đòi hỏi sự cố gắng lớn lao nào ngoài việc cần ý thức và chú tâm giữ cho golf nét văn hoá đặc thù như chính lý do chúng ta đã chọn lựa môn chơi này.