Bộ Công Thương mách "bí kíp" tránh bẫy bán hàng đa cấp bất chính

Theo Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương), trước khi tham gia vào hệ thống bán hàng đa cấp, người tiêu dùng cần thu thập và kiểm tra thông tin  về doanh nghiệp bán hàng đa cấp mà mình định tham gia.

Cụ thể, đoanh nghiệp có được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp hay không? (danh sách doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận được đăng tải trên website của Cục Quản lý cạnh tranh – Bộ Công Thương tại địa chỉ: http://vca.gov.vn/DNBHDC.aspx?cateid=424); doanh nghiệp đã từng có tranh chấp, khiếu nại, khiếu kiện hoặc bị cơ quan có thẩm quyền xử lý trong quá trình kinh doanh bán hàng đa cấp trước đó hay chưa? kiểm tra thông tin trên mạng Internet, qua các cơ quan quản lý nhà nước (Cục Quản lý cạnh tranh và Sở Công Thương các tỉnh, thành) để tìm hiểu lịch sử hoạt động của doanh nghiệp.

Cũng theo Cục Quản lý cạnh tranh, người tiêu dùng cũng cần thu thập và kiểm tra thông tin về hàng hóa kinh doanh theo phương thức bán hàng đa cấp. 

Theo đó, mọi loại hình dịch vụ hoặc các hình thức kinh doanh khác như hợp tác đầu tư, huy động vốn... không được tiến hành kinh doanh theo phương thức đa cấp trừ trường hợp pháp luật có quy định khác; chất lượng, công dụng của hàng hóa; người tham gia có quyền yêu cầu doanh nghiệp cung cấp tài liệu, chứng từ chứng minh nguồn gốc, chỉ tiêu chất lượng của hàng hóa.

Hiện nay hơn 80% hàng hóa kinh doanh bán hàng đa cấp là thực phẩm chức năng. Theo quy định hiện hành, thực phẩm chức năng không phải là thuốc chữa bệnh. Do đó, mọi hình thức thông tin, quảng cáo thực phẩm chức năng có công dụng chữa bệnh là hoàn toàn không chính xác.

Bên cạnh đó, người tiêu dùng cũng cần kiểm tra thông tin về Chương trình trả thưởng và các lợi ích kinh tế khi tham gia. Cụ thể, cần tìm hiểu kỹ chương trình trả thưởng, hoa hồng của doanh nghiệp. Lưu ý: hoa hồng lợi ích người tham gia chỉ có được khi bán hàng hóa không phải từ việc lôi kéo dụ dỗ người khác tham gia vào mạng lưới đa cấp; theo quy định pháp luật, tổng trị giá hoa hồng, tiền thưởng và các lợi ích kinh tế khác trả cho người tham gia bán hàng đa cấp trong một năm quy đổi thành tiền không được vượt quá 40% doanh thu bán hàng đa cấp trong năm đó của doanh nghiệp bán hàng đa cấp.

Việc cần làm khi tham gia bán hàng đa cấp

Theo Cục Quản lý cạnh tranh, khi tham gia hoạt động bán hàng đa cấp, người tiêu dùng cần nghiên cứu kỹ điều khoản hợp đồng trước khi ký. Người tham gia có quyền yêu cầu doanh nghiệp cung cấp hoặc giải thích các điều khoản của hợp đồng, trong đó, cần lưu ý quy định về chương trình trả thưởng; chính sách trả lại hàng và hoàn trả tiền; quy định về việc chấm dứt hợp đồng…

Hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp phải bao gồm các nội dung cơ bản sau: Tên doanh nghiệp, địa chỉ trụ sở chính, người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp bán hàng đa cấp; họ và tên, địa chỉ, chứng minh thư của người tham gia; tên, công dụng, cách thức sử dụng, giá bán, các điều kiện và phạm vi bảo hành (nếu có), chính sách đổi, mua lại hàng hóa; cách thức tính tiền hoa hồng, tiền thưởng hoặc lợi ích kinh tế khác mà người tham gia bán hàng nhận được từ hoạt động kinh doanh của mình và của mạng lưới do mình xây dựng; trách nhiệm của doanh nghiệp bán hàng đa cấp đối với hoạt động bán hàng đa cấp của người tham gia bán hàng đa cấp trong việc bồi thường thiệt hại cho người tiêu dùng hoặc người tham gia bán hàng đa cấp; các trường hợp chấm dứt, gia hạn và thanh lý hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp; cơ chế giải quyết tranh chấp hợp đồng.

Hợp đồng phải có đầy đủ chữ ký, con dấu, số hợp đồng, các chứng từ mua bán hàng hóa (như: phiếu nhận hàng, hóa đơn...). Kèm theo Hợp đồng phải có Chương trình trả thưởng và quy tắc hoạt động của doanh nghiệp. Trong trường hợp bị mất hoặc thất lạc, Người tham gia có quyền yêu cầu doanh nghiệp cung cấp và phải lưu giữ các tài liệu này để giải quyết tranh chấp phát sinh (nếu có).

Người tiêu dùng cũng phải kiểm tra hàng hóa. Theo đó, phải lấy hàng, hạn chế gửi lại hàng hóa tại cơ sở bán hàng đa cấp, cho dù nhân viên có yêu cầu hay khuyến khích, gợi ý. Phải lấy hàng mới có cơ sở thực hiện quyền yêu cầu doanh nghiệp mua lại hàng hóa; trước khi lấy hàng hóa phải kiểm tra lại một lần nữa các thông tin liên quan: nguồn gốc, hướng dẫn sử dụng, đặc tính của hàng hóa.

Khi lấy hàng hóa, phải yêu cầu cung cấp và lưu giữ các phiếu xuất hàng, trên đó, ghi rõ thời gian, tên hàng và các thông tin liên quan đến việc xuất hàng. Không chấp nhận phiếu thu/phiếu xuất kho hay các giấy tờ giao dịch khác có thông tin về việc hàng đã mua không được trả lại, kể cả hàng hóa mua theo chương trình khuyến mại; không nên mua cùng lúc quá nhiều hàng hóa, chỉ mua vừa mức tiêu dùng hoặc bán lại.

Người tham gia bán hàng đa cấp có quyền trả lại hàng hóa, trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận hàng, người tham gia nếu thấy không bán được hàng hoặc không có nhu cầu sử dụng có thể yêu cầu doanh nghiệp mua lại hàng hóa đã bán, bao gồm cả hàng hóa được bán theo chương trình khuyến mại; việc trả lại hàng hóa không có nghĩa là phải chấm dứt hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp.

Người tham gia bán hàng đa cấp có quyền chấm dứt hợp đồng tham gia bằng việc gửi thông báo bằng văn bản cho doanh nghiệp bán hàng đa cấp trước khi chấm dứt hợp đồng tối thiểu là 10 ngày làm việc. Trong thời hạn 30 ngày làm việc, kể từ ngày chấm dứt hợp đồng, doanh nghiệp bán hàng đa cấp có trách nhiệm thanh toán cho người tham gia bán hàng đa cấp tiền hoa hồng, tiền thưởng và các lợi ích kinh tế khác mà người tham gia bán hàng đa cấp có quyền nhận trong quá trình tham gia vào mạng lưới bán hàng đa cấp.

Những hành vi bị cấm đối với người tham gia bán hàng đa cấp

Người tham gia bán hàng đa cấp không được yêu cầu trả một khoản tiền nhất định, nộp tiền đặt cọc hoặc phải mua một lượng hàng hóa nhất định dưới bất kỳ hình thức nào để được quyền tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp; cung cấp thông tin sai lệch hoặc gây nhầm lẫn về lợi ích của việc tham gia bán hàng đa cấp, tính chất, công dụng của hàng hóa, hoạt động của doanh nghiệp bán hàng đa cấp để dụ dỗ người khác tham gia bán hàng đa cấp.

Bên cạnh đó cũng không được tổ chức các buổi hội thảo, hội nghị khách hàng, hội thảo giới thiệu sản phẩm, đào tạo mà không được doanh nghiệp bán hàng đa cấp ủy quyền bằng văn bản; không lôi kéo, dụ dỗ, mua chuộc người tham gia bán hàng đa cấp của doanh nghiệp khác tham gia vào mạng lưới của doanh nghiệp mà mình đang tham gia; lợi dụng chức vụ, quyền hạn, địa vị xã hội để yêu cầu người khác tham gia vào mạng lưới bán hàng đa cấp hoặc mua hàng hóa kinh doanh theo phương thức đa cấp.

Nên đọc