Bộ luật Hình sự sửa đổi: Xóa rào cản trong kinh doanh

Tại hội thảo “Bộ luật Hình sự dưới góc nhìn của DN” do Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, Bộ Tư pháp, VCCI tổ chức, bà Lê Thị Hòa, Vụ Pháp luật Hình sự - Hành chính, Bộ Tư pháp cho hay, dự thảo sửa đổi Bộ luật này chuẩn bị trình Quốc hội sẽ không còn các tội danh: cố ý làm trái các quy định của nhà nước trong quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng (điều 165); kinh doanh trái phép (điều 159); báo cáo sai trong quản lý kinh tế (điều 167) và quảng cáo gian dối (điều 168).

Được làm những gì pháp luật không cấm

Theo bà Hòa, việc bãi bỏ các tội này, theo cơ quan soạn thảo, là xuất phát từ yêu cầu phát huy tính năng động, sáng tạo của các tổ chức, cá nhân trong hoạt động kinh tế. Cơ quan soạn thảo và nhiều các chuyên gia đều cho rằng điều này sẽ giúp loại bỏ được những rào cản rất lớn đối với sản xuất kinh doanh.

Bình luận về tội kinh doanh trái phép được quy định tại Bộ luật Hình sự hiện hành, LS Trương Thanh Đức (Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam) cho rằng đây là một hạn chế rất lớn đối với quyền tự do kinh doanh.

Còn theo bà Lê Thị Hòa, Luật Đầu tư 2014 đã quy định những lĩnh vực cấm kinh doanh và những lĩnh vực kinh doanh có điều kiện, một số lĩnh vực khác thì Bộ luật Hình sự đã có quy định cụ thể như tội vận chuyển hàng hóa, tiền tệ qua biên giới, hoặc tội phạm trong lĩnh vực đất đai, bảo hiểm, buôn bán vũ khí… Do đó, việc duy trì tội danh này là không cần thiết trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN như hiện nay.

Về tội cố ý làm trái, cơ quan soạn thảo cho rằng nền kinh tế thị trường lành mạnh đòi hỏi nhà nước xây dựng hành lang pháp lý để người dân được quyền làm những điều pháp luật không cấm, năng động, tìm tòi, sáng tạo để làm giàu cho bản thân và xã hội. Nỗi sợ vướng vào tội này đã làm cho mọi cá nhân, tổ chức không dám đi đầu, phát huy sáng kiến thúc đẩy sản xuất kinh doanh. “Đây thực sự là rào cản lớn cho quá trình phát triển kinh tế” - đại diện cơ quan soạn thảo khẳng định.

Pháp nhân sẽ bị xử lý hình sự

Một vấn đề khác cũng hết sức được cộng đồng DN quan tâm là việc dự thảo Bộ luật Hình sự bổ sung trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân và thiết kế thành một chương riêng.

Theo TS. Lê Đăng Doanh (Đại học Luật Hà Nội), trong thực tế, nhiều vụ việc pháp nhân thực hiện hành vi vi phạm rất tinh vi. Nếu không quy định trách nhiệm pháp nhân thì cơ quan điều tra sẽ không thể tham gia, áp dụng các biện pháp ngăn chặn, thu thập chứng cứ… khiến việc xử lý trách nhiệm chỉ ở phần “ngọn”.

Cơ sở thực tiễn của thay đổi này là các vụ việc gây rúng động dư luận thời gian qua như vụ việc Nhà máy sản xuất khung nhôm định hình thuộc Cty CP Nicotex Thành Thái  (Thanh Hóa), Cty Tung Kuang tại Hải Dương xả thải trộm… gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng nhưng không xử lý được triệt để do thiếu nguồn quy định pháp luật. Thậm chí, nhiều pháp nhân có vốn đầu tư nước ngoài lách luật bằng cách khi có vi phạm thì công ty mẹ điều ngay TCty của Cty con tại Việt Nam về nước và thay bằng TGĐ khác khiến pháp luật bó tay vì chỉ truy tố được cá nhân.