Năm 2021: Tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh lộ trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước

Theo công văn số 991/TTg-ĐMDN và Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, năm 2020 sẽ tiến hành cổ phần hóa 128 doanh nghiệp.

Tuy nhiên, theo thông tin từ Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính), đến hết năm 2020 mới chỉ có 37 trong số 128 doanh nghiệp thuộc diện cổ phần hóa đã hoàn thành cổ phần hóa. Như vậy, tiến độ cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước năm 2020 mới chỉ đạt 28% kế hoạch. Số doanh nghiệp thuộc diện cổ phần hóa nhưng chưa thực hiện được còn tới 91 doanh nghiệp, chiếm 72% kế hoạch năm 2020.

Dẫn đầu danh sách chậm cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước là TP Hồ Chí Minh với 38 doanh nghiệp, chiếm tới 40% kế hoạch năm 2020. Tiếp đó là Hà Nội với 13 doanh nghiệp, chiếm 14% kế hoạch năm 2020; Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp còn 6 doanh nghiệp; Bộ Công Thương còn 4 doanh nghiệp; Bộ Xây dựng còn 2 doanh nghiệp…

Lý giải về việc chậm trễ trong công tác cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước trong năm 2020, đại diện Cục Tài chính doanh nghiệp cho rằng, năm 2020 có sự cố khách quan là tình hình đại dịch COVID-19 diễn biến phức tạp. Điều này gây ảnh hưởng lớn đến tiến trình cổ phần hóa doanh nghiệp. Bên cạnh đó, hầu hết các doanh nghiệp thuộc diện cổ phần hóa, thoái vốn trong năm 2020 đều là các doanh nghiệp lớn, có tình hình tài chính phức tạp, có quyền sử dụng rất nhiều diện tích đất đai.

Tuy nhiên, đại diện Cục Tài chính cũng thẳng thắn cho rằng, một số bộ, ngành, địa phương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước còn chưa thực sự nghiêm túc triển khai kế hoạch cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước.

Đặc biệt, thực tế cho thấy, đa số tập đoàn, tổng công ty, doanh nghiệp nhà nước không chủ động triển khai chính sách. Đến khi phải tiến hành cổ phần hóa mới tiến hành sắp xếp, xử lý nhà đất nên ảnh hưởng đến tiến độ cổ phần hóa. Cùng với đó, còn có tình trạng doanh nghiệp không muốn thoái vốn khỏi ngành, lĩnh vực thế mạnh, mang lại khả năng sinh lời cao…

Tính riêng năm 2020, với số doanh nghiệp nhà nước đã cổ phần hóa, thoái vốn, nước ta đã thoái được 979 tỷ đồng, thu về 2.031 tỷ đồng. Tính trong cả giai đoạn 2016-2020, nước ta đã thoái được 25.749 tỷ đồng, thu về 173.103 tỷ đồng.

Nhìn vào những nguyên nhân, có thể thấy, những nguyên nhân mang tính chủ quan vẫn là cơ bản khiến cho công tác cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước không đạt được đúng kế hoạch đã đề ra. Để giải quyết tình trạng này, Bộ Tài chính đã đề xuất 6 nhóm giải pháp trọng tâm.

Đó là cần hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách phục vụ quá trình cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp nhà nước giai đoạn 2021-2025. Trong đó cần chú trọng hoàn thiện cơ sở pháp lý để xử lý dứt điểm những dự án thua lỗ, kém hiệu quả; xây dựng danh mục tiêu chí doanh nghiệp nhà nước thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn theo hướng tạo chủ động, gắn trách nhiệm cho cơ quan đại diện chủ sở hữu quyết định tiến độ thời gian việc sắp xếp, cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp; tiếp tục đẩy mạnh công tác cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp hiệu quả, công khai, minh bạch, không để xảy ra tình trạng thất thoát vốn nhà nước, có cơ chế giám sát, phát hiện, xử lý kịp thời những vi phạm trong quá trình triển khai thực hiện.

Xử lý dứt điểm các dự án thua lỗ, kém hiệu quả của giai đoạn 2011 – 2020. Xác định rõ trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị trong việc để xảy ra tình trạng ngừng hoạt động, thua lỗ kéo dài, thất thoát vốn nhà nước; xây dựng phương án và lộ trình thực hiện có hiệu quả phương án để xử lý dứt điểm tình trạng này; không để kéo dài, không để chậm trễ, gây thất thoát tài sản của nhà nước, không để xảy ra tiêu cực, tham nhũng. Xử lý theo nguyên tắc thị trường thay vì tiếp tục có sự can thiệp của Nhà nước; nếu không thể phục hồi được thì buộc phải phá sản, giải thể, thanh lý.

Tiếp tục đẩy mạnh, phấn đấu đến năm 2025 cơ bản hoàn thành việc sắp xếp, cơ cấu lại các doanh nghiệp nhà nước theo hình thức chủ yếu là cổ phần hóa, thoái vốn các doanh nghiệp nhà nước, đảm bảo công khai, minh bạch, đem lại hiệu quả cao nhất cho nhà nước. Rà soát, đánh giá hiệu quả của phương án cổ phần hóa, thoái vốn với phương án phá sản, bán toàn bộ doanh nghiệp, lựa chọn phương án phù hợp, hiệu quả cao, tiết kiệm chi phí.

Củng cố mô hình cơ quan đại diện chủ sở hữu để đáp ứng yêu cầu đổi mới, cơ cấu lại của các doanh nghiệp nhà nước. Tăng cường giám sát, kiểm tra của Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp và cơ quan đại diện chủ sở hữu khác. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán đối với các doanh nghiệp hoạt động sản xuất kinh doanh thua lỗ hoặc có các dự án kinh doanh thua lỗ, chậm tiến độ, kém hiệu quả. Tập trung kiểm tra, giám sát tổ chức đảng, người đứng đầu, cán bộ chủ chốt ở những nơi xảy ra vi phạm.

Căn cứ kết quả thực hiện đề án cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước giai đoạn 2016-2020 và mục tiêu cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước giai đoạn 2021-2025 để tiếp tục hoàn thiện hoặc xây dựng đề án cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước giai đoạn 2021-2025 một cách toàn diện về tài chính, nguồn nhân lực, đổi mới công tác quản lý doanh nghiệp thông qua áp dụng công nghệ thông tin, áp dụng quản trị doanh nghiệp theo chuẩn mực quốc tế, cơ cấu lại sản phẩm, ngành nghề phù hợp với mục tiêu phát triển của vùng kinh tế, định hướng phát triển của ngành, lĩnh vực hoạt động.

Người đứng đầu các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chỉ đạo các Tập đoàn, Tổng công ty, doanh nghiệp trực thuộc xây dựng, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt Đề án cơ cấu lại doanh nghiệp; tổ chức thực hiện có hiệu quả phương án được duyệt.