Quản lý kinh doanh rượu theo hình thức thương mại điện tử gặp khó

Theo ông Nguyễn Anh Sơn, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Công Thương, kể từ ngày 1/1/2020 (thời điểm Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia năm 2019 có hiệu lực), hoạt động bán rượu, bia theo hình thức thương mại điện tử được quy định quản lý theo điều kiện mới.

Quy định về bán rượu, bia theo hình thức thương mại điện tử được ghi nhận tại Điều 16 Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia, về điều kiện bán rượu, bia theo hình thức thương mại điện tử.

Trong đó ghi nhận các điều kiện cơ bản như phải đáp ứng điều kiện cấp phép mua bán rượu có độ cồn từ 5,5 độ trở lên, bao gồm đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật; đáp ứng điều kiện theo từng loại hình mua bán rượu.

Doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã hoặc hộ kinh doanh kinh doanh rượu có độ cồn dưới 5,5 độ phải được thành lập theo quy định của pháp luật.

Tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm; đăng ký với phòng kinh tế hoặc phòng kinh tế và hạ tầng thuộc ủy ban nhân dân cấp huyện nơi thương nhân đặt cơ sở kinh doanh trước khi tiến hành hoạt động kinh doanh.

Bên cạnh đó, vì là hoạt động thực hiện thông qua hình thức thương mại điện tử, do đó, việc kinh doanh rượu thông qua hình thức này phải đáp ứng các quy định chung về thương mại điện tử tại Nghị định 52/2013/NĐ-CP về thương mại điện tử và Nghị định 85/2021/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 52/2013/NĐ-CP về thương mại điện tử.

Theo Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Công Thương, tính đến tháng 8/2022 trên hệ thống quản lý hoạt động thương mại điện tử (online.gov.vn), Bộ Công Thương đã tiếp nhận 130 hồ sơ thông báo, đăng ký website/ ứng dụng thương mại điện tử có bán rượu và đã duyệt 40 hồ sơ đáp ứng điều kiện bán rượu, bia theo hình thức thương mại điện tử .

Tuy nhiên, hoạt động quản lý kinh doanh rượu theo hình thức thương mại điện tử hiện vẫn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc.

Việc quản lý đối tượng người mua trên sàn gặp khó trong việc xác định người đủ 18 tuổi tiếp cận, truy cập, tìm kiếm thông tin và mua bia, rượu.

Về trách nhiệm của bên bán và bên trung gian (vận chuyển), trách nhiệm của người bán trên sàn (bao gồm cung cấp thông tin về hàng hóa, giá cả, điều kiện giao dịch chung, điều kiện vận chuyển, giao nhận) nhưng, nhiều sàn giao dịch thương mại điện tử chưa quy định trách nhiệm của người bán phải bảo đảm, kiểm tra độ tuổi của người nhận hàng trong trường hợp theo quy định tại Điều 6 Nghị định 24/2020/NĐ-CP: “Tổ chức, cá nhân bán rượu, bia có trách nhiệm kiểm tra tuổi của người nhận hàng trong trường hợp nghi ngờ về độ tuổi của người đó, bảo đảm người nhận hàng phải từ đủ 18 tuổi trở lên khi giao hàng”.

“Trường hợp người bán trên sàn không trực tiếp giao hàng mà thông qua bên vận chuyển thì cần có quy định trách nhiệm rõ ràng của bên vận chuyển (bên thứ ba) trong việc xác định đối tượng nhận hàng có đủ 18 tuổi hay không”, ông Sơn nói.

Về hình thức thanh toán đối với kinh doanh rượu, bia trên sàn, Khoản 4 Điều 16 Luật phòng, chống tác hại của rượu, bia quy định về điều kiện bán rượu, bia theo hình thức thương mại điện tử áp dụng hình thức thanh toán không dùng tiền mặt.

Tuy nhiên, với cơ chế thông qua bên vận chuyển để giao hàng, việc thanh toán không dùng tiền mặt sẽ không áp dụng được triệt để, không đảm bảo xác định được người mua có đủ 18 tuổi hay không.

Đối với hoạt động quảng cáo và thông tin hàng hóa trên sàn, một số người bán trên sàn lợi dụng việc biểu thị thông tin hàng hóa để nhằm mục đích xúc tiến, quảng cáo, quảng bá sản phẩm rượu trên sàn. Như vậy, việc biểu thị thông tin hàng hóa sản phẩm với quảng cáo sản phẩm còn đang chưa rõ ràng đối với sản phẩm rượu khi được bán trên sàn.

“Hiện nay, các sản phẩm rượu được làm giả, nhái rất tinh vi, xuất hiện nhiều và được phân phối qua các sàn thương mại điện tử. Do đó, việc quản lý đầu vào chất lượng sản phẩm này gặp rất nhiều khó khăn đối với cơ quan quản lý Nhà nước”, ông Sơn lo ngại.

Trước thực trạng này, ông Sơn đề xuất cần rà soát, hoàn thiện các quy định pháp luật khác có liên quan (quảng cáo, bưu chính…) để quy định đầy đủ trách nhiệm, nghĩa vụ của các cá nhân, tổ chức kinh doanh rượu qua thương mại điện tử.