Tắt sóng công nghệ 2G, 3G: Thúc đẩy phát triển kinh tế số khi phổ cập smartphone

Chỉ nhập khẩu điện thoại hỗ trợ công nghệ 4G trở lên

Từ ngày 1/7/2021, Thông tư số 43/2020/TT-BTTTT về ban hành “Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thiết bị đầu cuối thông tin di động mặt đất - Phần truy nhập vô tuyến” chính thức có hiệu lực. Theo đó, tất cả máy điện thoại di động sản xuất hoặc nhập khẩu vào Việt Nam từ thời điểm trên phải được tích hợp công nghệ E-UTRA (tức công nghệ 4G). Những điện thoại 2G, 3G được sản xuất hoặc nhập khẩu vào Việt Nam trước 1/7 vẫn được phép lưu hành.

Số liệu thống kê của Viện nghiên cứu thị trường GFK cho thấy, trung bình mỗi năm Việt Nam tiêu thụ trên 20 triệu máy điện thoại, trong đó, khoảng 60% là smartphone, 40% là featurephone (điện thoại cục gạch). Khi Thông tư 43 có hiệu lực sẽ tác động đến số lượng máy featurephone chỉ hỗ trợ 2G, 3G, tăng nhu cầu chuyển đổi sang smartphone 4G, 5G. Với 25,6 triệu thuê bao sử dụng thiết bị 2G/3G đang hoạt động, theo thời gian vòng đời trung bình 3 năm thì lượng thiết bị này sẽ dần được loại bỏ ra khỏi mạng khi không còn nguồn cung.

Tắt sóng 2G, 3G và ứng dụng mạnh mẽ 5G sẽ giúp nhà nước đẩy nhanh các dự án về chuyển đổi số, thúc đẩy nền kinh tế số khi người dân sử dụng smartphone. (Ảnh: Internet)

Giống như Wi-Fi, kết nối di động chính là các sóng vô tuyến và các nhà cung cấp mạng chỉ có một phổ tần số vô tuyến nhất định để dùng cho mạng lưới của họ. Nếu sử dụng một băng tần trong phổ tần số để duy trì mạng 2G, họ sẽ không còn chỗ cho mạng 4G. Vì thế, nếu ngắt 2G, các nhà mạng có thể phân bổ lại băng tần cho các mạng lưới mới hơn, nhanh hơn với nhiều thiết bị đang sử dụng. Các nhà mạng chia sẻ rằng chi phí nâng cấp hay tặng điện thoại miễn phí có hỗ trợ mạng 4G, 5G cho một số khách hàng rẻ hơn việc duy trì các mạng lưới cũ (3G, 2G).

Theo một số chuyên gia thì tắt sóng 2G, 3G và ứng dụng mạnh mẽ 5G sẽ giúp nhà nước đẩy nhanh các dự án về chuyển đổi số, thúc đẩy nền kinh tế số khi người dân sử dụng thiết bị đầu cuối tiên tiến.

Báo cáo của Cục Viễn thông, Bộ TT&TT cho biết, lộ trình cho việc dừng công nghệ cũ được đặt ra từ năm 2018 và Bộ TT&TT đang thúc đẩy công nghệ mới 5G, vì vậy các doanh nghiệp viễn thông không thể duy trì cùng lúc 4 công nghệ (2G, 3G, 4G và 5G) trên cùng một mạng. Trong khi đó, mạng 5G đã được các nhà mạng lớn tại Việt Nam phát sóng thương mại ở hai thành phố lớn là Hà Nội và TP.HCM. Hiện các công ty sản xuất điện thoại di động cũng chạy đua sản xuất điện thoại 5G vì số lượng thiết bị hỗ trợ mạng thế hệ mới này vẫn còn hạn chế.

Phổ cập smartphone tại Việt Nam: Lên kế hoạch hỗ trợ 2,1 triệu smartphone cho hộ nghèo, cận nghèo

Bộ TT&TT đề xuất phương án dừng công nghệ di động mặt đất cũ (2G, 3G) sớm nhất từ năm 2022 với một lộ trình phù hợp. Đến tháng 9/2024 khi các giấy phép kinh doanh dịch vụ viễn thông di động và các giấy phép tần số để triển khai mạng di động hết hạn, Bộ sẽ không gia hạn giấy phép sử dụng băng tần số vô tuyến điện sử dụng cho công nghệ 2G/3G. Do đó, việc chuyển đổi công nghệ, thiết bị, dừng phát sóng công nghệ cũ sẽ được triển khai đồng bộ, quyết liệt trong giai đoạn tới.

Cục Viễn thông cho biết, nhằm đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số, đã có địa phương xung phong thí điểm dừng công nghệ cũ, thúc đẩy sử dụng smartphnone như thành phố Đà Nẵng, huyện đảo Cô Tô của tỉnh Quảng Ninh. Một số địa phương chủ động đề nghị Bộ TT&TT và các doanh nghiệp triển khai thử nghiệm 5G như Đà Nẵng, Huế, Bình Phước. Hiện nay các doanh nghiệp đã triển khai thử nghiệm thương mại 5G, Viettel tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Bắc Ninh, Bắc Giang, Bình Phước, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng; VNPT tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Bình Phước; MobiFone tại TP. Hồ Chí Minh…

Ngoài ra, Cục Viễn thông cho hay, công nghệ VoLTE là công nghệ cho phép gọi điện thoại với chất lượng cao (HD) trên nền tảng mạng 4G, mang lại những trải nghiệm mới cho khách hàng. Tuy nhiên, hiện nay tỷ lệ thuê bao sử dụng công nghệ này trên mạng 4G ở Việt Nam thấp hơn nhiều so với khu vực. Nguyên nhân một phần do các nhà mạng chưa cung cấp dịch vụ đầy đủ và rộng khắp nên người sử dụng chưa biết đến dịch vụ, thiết bị đầu cuối không hỗ trợ hoặc chưa được nhà sản xuất hỗ trợ mở tính năng VoLTE.

Hiện Viettel, VNPT và Vietnamobile đã cung cấp dịch vụ này, MobiFone dự kiến quý 3-4/2021 mới cung cấp dịch vụ.

Cục Viễn thông đã phối hợp với các hãng điện thoại và doanh nghiệp như Apple, Samsung, Oppo, Vivo, Nokia, Realme, Bkav… để rà soát và phát hành phiên bản phần mềm hệ thống cho những điện thoại 4G còn mới và đủ khả năng để hỗ trợ, cập nhật bật tính năng VoLTE; kích hoạt tính năng VoLTE cho các các thuê bao đủ điều kiện sử dụng (máy điện thoại hỗ trợ VoLTE, sử dụng SIM 4G); gửi tin nhắn thông báo đến các thuê bao đang sử dụng máy điện thoại đã có phần cứng VoLTE và được nhà sản xuất phát hành phần mềm (SW/FW) kịp thời nâng cấp, cập nhật phiên bản phần mềm (SW/FW) hỗ trợ mở tính năng VoLTE. Thống nhất từ ngày 1/7/2021, các smartphone mới sản xuất sẽ tích hợp 4G, bật mặc định tính năng VoLTE. Mục tiêu phấn đấu đến hết năm 2021 có 50% người dùng máy điện thoại hỗ trợ VoLTE sử dụng được dịch vụ VoLTE.

Cục Viễn thông cho hay, các doanh nghiệp di động cần chủ động nâng cấp hệ thống kịp thời, dung lượng hệ thống phải đủ đáp ứng cho toàn bộ thuê bao sử dụng VoLTE trước khi tắt sóng các công nghệ cũ (2G và 3G).

Bên cạnh đó, các nhà mạng cũng có nhiều chương trình thúc đẩy nhu cầu sử dụng smartphone thông qua việc cung cấp trải nghiệm dữ liệu cho người dùng. Thiết kế các gói cước khi chuyển đổi sang sử dụng smartphone trong đó cung cấp dung lượng data miễn phí để cho người dùng trải nghiệm. Việc miễn phí giúp tăng nhu cầu trải nghiệm và kích thích tiêu dùng dữ liệu là một trong các yếu tố, động lực để người sử dụng chuyển đổi sang sử dụng smartphone.

Các doanh nghiệp di động, doanh nghiệp sản xuất điện thoại cũng tiến hành hỗ trợ giá sản phẩm smartphone. Đến nay, chương trình này đã hỗ trợ chuyển đổi được khoảng 90.000 máy smartphone cho người dân, ngoài ra còn hỗ trợ trả góp khi mua smartphone.

Theo Cục Viễn thông, chủ trương hỗ trợ smartphone tới các hộ nghèo và cận nghèo đã được đưa vào dự thảo Chương trình viễn thông công ích giai đoạn 2021-2025 trình Chính phủ, dự kiến hỗ trợ 2,1 triệu máy smartphone cho các hộ nghèo, hộ cận nghèo. Ước tính nếu có sự trợ giá từ nhà mạng, các mẫu điện thoại “Made in Vietnam” từ Viettel, VNPT hay BKAV có thể được bán với mức giá 600.000 đồng.

Những chính sách và giải pháp đồng bộ đã có tác động tăng số người sử dụng điện thoại smartphone tại Việt Nam. Theo thống kê của hãng nghiên cứu thị trường Statista, Newzoo Việt Nam nằm trong Top 10 quốc gia có số người sử dụng smartphone nhiều nhất trên thế giới đạt 63,1% dân số.

Nhiều quốc gia đã tắt sóng 2G, 3G để ưu tiên băng tần cho mạng di động thế hệ mới. (Ảnh: Internet)

Lộ trình tắt sóng 2G, 3G trên thế giới

Theo dự báo của Hiệp hội Thông tin Di động Toàn cầu GSMA, lượng thuê bao 2G (trên tổng số thuê bao các thế hệ mạng di động) trên thế giới sẽ giảm từ mức 40% năm 2017 xuống còn 6% vào năm 2025. Lượng điện thoại 2G bán ra trên toàn cầu cũng giảm mạnh, dự kiến còn 15,1% vào năm 2023, số thuê bao 3G giảm còn 21% vào năm 2025.

Một số quốc gia đặc biệt châu Á, đã tắt sóng 2G, thậm chí cả sóng 3G, để ưu tiên băng tần cho mạng di động thế hệ mới. Nhật Bản là quốc gia đi đầu khi tắt sóng 2G vào năm 2011. Nhà mạng KT Corp của Hàn Quốc cũng sớm tắt sóng 2G vào năm 2011 trong khi một nhà mạng khác là SK Telecom mới tắt sóng 2G vào tháng 7 năm ngoái.

Đài Loan cũng là một trong những nơi tắt sóng 2G khá sớm vào ngày 1/7/2017. Lúc đó, ước tính vẫn còn hơn 60.000 thuê bao 2G của nhà mạng Chunghwa Telecom, 20.000 của Taiwan Mobile và 8.000 của mạng Far EasTone. Nếu các thuê bao 2G cố gắng thực hiện cuộc gọi, họ được chuyển hướng tới trung tâm dịch vụ khách hàng của nhà mạng và giải thích về việc phải nâng cấp lên 4G. Số di động của các thuê bao được duy trì đến hết tháng 12/2017. Sau đó, người dùng nếu không nâng cấp lên sử dụng dịch vụ 4G thì nhà mạng sẽ thu hồi lại để phục vụ thuê bao khác.

Các nhà mạng M1, Singtel và StarHub của Singapore đã ngừng hoạt động của mạng 2G theo các giai đoạn và hoàn thành quá trình vào 18/4/2017. Theo yêu cầu của Cục Phát triển Thông tin Truyền thông Singapore (IMDA), các nhà mạng cho phép người dùng 2G tiếp tục giữ số thuê bao và gói cước khi nâng cấp lên mạng 3G và 4G mà không mất thêm chi phí. IMDA cũng tổ chức các lớp tuyên truyền cho những người muốn học cách sử dụng smartphone, đồng thời làm việc với nhà mạng để cung cấp cho người dùng các mẫu smartphone có giá dưới 36 USD. Trước đó, từ tháng 1/2017, IMDA đã cấm bán tất cả thiết bị 2G nhằm loại bỏ hẳn công nghệ 2G khỏi hệ thống viễn thông quốc gia.

Tại Trung Quốc, vào tháng 6/2019, Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin nước này cấp phép thương mại 5G cho 3 nhà mạng China Mobile, China Telecom và China Unicom. Cùng thời điểm đó, Bộ khuyến cáo 3 nhà mạng chuyển khách hàng khỏi các gói 2G và 3G để giải phóng băng tần cho 5G. Mặc dù vượt qua nhiều quốc gia khác trong việc triển khai 5G, nhưng Trung Quốc lại tương đối chậm chạp trong việc ngừng hoạt động mạng 2G của mình.

China Unicom thông báo sẽ tắt 2G vào tháng 12/2021. Còn China Mobile vẫn chưa đưa ra hạn chót để tắt 2G, trong khi lại tiến hành tắt 3G trước vì mạng 3G của nhà mạng này dựa trên công nghệ TD-CDMA, vốn không tương thích với các chuẩn quốc tế. Dự kiến việc tắt 3G hoàn tất vào đầu năm 2021. Nhà mạng China Telecom đã không cho thuê bao đăng ký 2G và 3G trong mạng của mình.

Tương tự như châu Á, các quốc gia châu Đại dương cũng sớm dừng công nghệ 2G. Nhà mạng Testra dừng 2G tại Úc từ tháng 12/2016, nhà mạng Optus dừng từ tháng 4/2017 còn nhà mạng Vodafone dừng từ 30/9/2017. Tuy nhiên, Vodafone hiện vẫn cung cấp 2G ở New Zealand. Hai nhà mạng Spark và 2 Degree đã dừng 2G ở New Zealand từ tháng 7/2012 và tháng 3/2018. NTT Docomo dừng 2G tại Guam & Saipan từ 10/2018.

Canada là quốc gia tiên phong trong việc tắt sóng 2G ở châu Mỹ. Hai nhà mạng của nước này là Telus và Bell đã tắt 2G từ năm 2017 và 2018.

Hoa Kỳ, quốc gia lớn nhất châu Mỹ cũng sớm tắt 2G. Vào đầu năm nay, không còn mạng 2G nào hoạt động thuộc các nhà mạng của Mỹ. Nhà mạng AT&T đã tắt từ năm 2016, Verizon Wireless tắt từ năm 2019 và T-Mobile mới tắt từ tháng 12/2020.

Kế hoạch tắt sóng di động công nghệ cũ ở châu Âu có sự khác biệt vì theo xu hướng tắt 3G trước 2G do sự phổ biến của các dịch vụ M2M và IoT dựa trên công nghệ 2G. Châu Âu đang xem xét việc tái sử dụng công nghệ 2G cho các dịch vụ như NB-IoT (dịch vụ IoT băng hẹp) do chi phí thấp và phạm vi phủ sóng rộng.

Nhà mạng Vodafone và Deutsche Telekom đều công bố dừng 3G trên khắp châu Âu từ trong giai đoạn 2020-2021, trong khi không đề cập gì đến việc tắt 2G. Nhà mạng Telefonica của Tây Ban Nha tuyên bố sẽ tắt mạng 3G vào năm 2025 và 2G vẫn tiếp tục hoạt động không xác định thời hạn.