Cộng đồng kinh tế ASEAN mở ra lợi ích lớn về việc làm

Đại diện Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) cho biết, theo kết quả một nghiên cứu mới đơn vị này và Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) cho thấy sự ra đời của Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) trong năm tới sẽ hỗ trợ thúc đẩy tăng tưởng GPD của Việt Nam thêm 14,5% và tăng trưởng việc làm thêm 10,5% vào năm 2025. 

Trên quy mô tổng thể, hội nhập kinh tế sẽ giúp tạo thêm 14 triệu việc làm ở khu vực ASEAN và cải thiện đời sống của 600 triệu người dân hiện sinh sống trong khu vực. Nhưng điều này chỉ có thể đạt được nếu có được sự quản lý hợp lý và quyết liệt để thực thi một cách hiệu quả.

Theo đánh giá của đại diện Tổ chức Lao động Quốc tế, AEC sẽ cho phép các lao động có tay nghề cao, dịch vụ, đầu tư và hàng hóa của 10 quốc gia thành viên của ASEAN được di chuyển tự do hơn trong khu vực.

“Báo cáo mới cho thấy Việt Nam sẽ là một trong một số nước hưởng lợi nhiều hơn từ việc hội nhập kinh tế khu vực sâu rộng so với các nước khác do nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc nhiều vào ngoại thương,” ông Yoshiteru Uramoto, Giám đốc ILO khu vực Châu Á – Thái Bình Dương cho biết.

Báo cáo này cũng đưa ra dự báo về tăng trưởng việc làm mạnh mẽ trong các lĩnh vực như xây dựng, giao thông vận tải, dệt may và chế biến thực phẩm. Theo đánh giá của các chuyên gia, nếu quyết tâm và nỗ lực, năng suất lao động của Việt Nam có thể tăng hơn gấp đôi vào năm 2025 so với mức năm 2010. 

Báo cáo cũng chỉ ra rằng trong giai đoạn 2010-2025, nhu cầu đối với việc làm cần tay nghề trung bình nói chung sẽ tăng nhanh nhất, ở mức 28%, và sẽ có thêm nhiều cơ hội cải thiện cuộc sống của cho hàng triệu người. Tuy nhiên, những người tìm việc mà thiếu những kỹ năng và kinh nghiệm cần thiết sẽ không thể nắm bắt được những cơ hội mới đó.

Cũng theo nghiên cứu, hai phần ba số việc làm mới này rất có thể là những công việc chất lượng thấp, “dễ bị tổn thương”, như các lao động tự làm hoặc lao động hộ gia đình.

Hiện nay, bất chấp sự phát triển kinh tế mạnh mẽ của đất nước, gần một nửa số lao động Việt Nam đang làm việc trong ngành nông nghiệp, lĩnh vực có năng suất lao động, thu nhập và điều kiện lao động còn ở mức thấp điển hình so với một vài nền kinh tế ASEAN khác.

“Trừ phi có được sự quản lý quyết đoán, tiến trình này có thể làm gia tăng sự bất bình đẳng và làm trầm trọng hóa những khiếm khuyết trong thi trường lao động – ví dụ như việc làm dễ bị tổn thương, việc làm phi chính thức và lao động nghèo,” ông Uramoto cho biết.

Ông này cho biết, AEC đem lại cho Việt Nam và các nước trong khu vực ASEAN những cơ hội để phát triển và chuyển dịch sang một nền kinh tế có năng suất cao dựa trên kỹ năng và sự đổi mới. Thế nhưng, nếu các nhà lãnh đạo không thể giải quyết được những vấn đề trọng tâm thì AEC sẽ làm gia tăng bất bình đẳng và số đông người lao động bình thường sẽ không được hưởng lợi từ quá trình này. Chính vì thế, để ứng phó hiệu quả, Việt Nam và các quốc gia thành viên cần xây dựng chính sách và thể chế hỗ trợ sự phát triển toàn diện và công bằng.

Báo cáo cho rằng ưu tiên đầu tiên là việc thực hiện các biện pháp nâng cao năng suất lao động và chất lượng việc làm trong ngành nông nghiệp và đa dạng hóa công việc trong các ngành chế tạo mới, trong khi vẫn tiếp tục hỗ trợ ngành dệt may. 

Thứ hai, cần mở rộng độ bao phủ phúc lợi xã hội, trong đó có cơ chế bảo hiểm thất nghiệp trên toàn quốc. Biện pháp này sẽ góp phần giảm bớt những tác động của chuyển dịch cơ cấu và hỗ trợ người lao động chuyển sang làm việc ở các ngành với năng suất cao hơn. 

Thứ ba, cần củng cố hệ thống đào tạo phát triển kỹ năng, tập trung cải thiện giáo dục trung học và đào tạo nghề để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng đối với lao động có kỹ năng trung bình. 

Các hệ thống thương lượng tập thể mới cũng đang là một yêu cầu bức thiết để tạo ra môi trường kinh doanh bền vững hơn. Điều này góp phần đảm bảo rằng tăng năng suất lao động đi kèm tiền lương cao hơn và điều kiện làm việc tốt hơn, đồng thời đảm bảo một thị trường nội địa vững mạnh.