Việt Nam tăng tốc trong thời đại số với nền móng công nghệ lõi tiên tiến

Việt Nam đang hướng tới những bước tiến mạnh mẽ trong chuyển đổi số, đặt mục tiêu thuộc top 3 Đông Nam Á và top 50 toàn cầu về năng lực cạnh tranh số và Chính phủ điện tử. Bên cạnh đó, đất nước sẽ trở thành trung tâm nghiên cứu AI hàng đầu khu vực, phát triển các ngành công nghiệp công nghệ số thế mạnh và xây dựng ít nhất 5 doanh nghiệp công nghệ tầm cỡ quốc tế.

Trước xu thế phát triển mạnh mẽ của công nghệ, Việt Nam cần tập trung vào các lĩnh vực cốt lõi và liên ngành, đóng vai trò nền tảng để tạo động lực cho nhiều ngành kinh tế khác. (ảnh minh hoạ).

Theo các chuyên gia từ viện công nghệ, Nghị quyết 57 đã đề ra những nhiệm vụ và giải pháp toàn diện nhằm thúc đẩy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Điều quan trọng không chỉ nằm ở việc đặt mục tiêu, mà còn ở cách lựa chọn ưu tiên – xác định đâu là lĩnh vực cần đầu tư trọng điểm, đâu là hướng đi chưa cấp thiết, và đâu là đột phá chiến lược. Đây chính là tư duy quản trị hiện đại, kết hợp giữa hiệu quả thực tiễn và định hướng dài hạn của đất nước.

Từ thành công của cáctrung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu thế giới cho thấy rằng nếu Việt Nam biết tận dụng lợi thế và có chiến lược phát triển rõ ràng, chúng ta hoàn toàn có thể tạo ra dấu ấn trong cuộc đua công nghệ toàn cầu.

Với bối cảnh hiện nay, Việt Nam cần ưu tiên phát triển một số công nghệ cốt lõi có tác động lan tỏa rộng. Trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn không chỉ giúp nâng cao hiệu suất quản trị mà còn mở ra cơ hội đột phá trong các ngành then chốt như y tế, nông nghiệp và sản xuất. Ngành bán dẫn, vi mạch – nền tảng của mọi thiết bị điện tử – cần được chú trọng để xây dựng hệ sinh thái công nghệ vững chắc. Bên cạnh đó, phát triển năng lượng sạch và công nghệ môi trường sẽ giúp Việt Nam giải quyết bài toán bền vững, từ vật liệu mới đến ứng dụng IoT trong quản lý tài nguyên.

Thay vì dàn trải nguồn lực vào quá nhiều lĩnh vực, Việt Nam nên tập trung vào những công nghệ có lợi thế cạnh tranh và giá trị dài hạn. Chỉ khi xác định đúng hướng đi và có chiến lược triển khai bài bản, chúng ta mới có thể nắm bắt cơ hội từ làn sóng công nghệ toàn cầu và vươn tầm trên bản đồ thế giới.

Lộ trình chiến lược cho chuyển đổi số. (Nguồn: Báo Dân Trí)

Để thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển công nghệ, Việt Nam cần một hệ thống chính sách linh hoạt, cho phép thử nghiệm và điều chỉnh nhanh chóng. Thực tế cho thấy, không phải mọi ý tưởng hay mô hình kinh doanh đều thành công ngay từ đầu, nhưng một môi trường cởi mở sẽ giúp các sáng kiến tiềm năng có cơ hội phát triển và nhân rộng khi chứng minh được hiệu quả. Một chính sách thông thoáng không chỉ tạo điều kiện cho doanh nghiệp đổi mới mà còn giúp Nhà nước đóng vai trò định hướng, hỗ trợ và kiểm soát rủi ro trong khuôn khổ hợp lý.

Song song với việc thúc đẩy công nghệ, Việt Nam cần xây dựng nền tảng pháp lý chặt chẽ để bảo vệ quyền riêng tư, dữ liệu số và trật tự trong môi trường số. Đồng thời, việc nâng cao nhận thức cộng đồng về lợi ích của công nghệ mới là yếu tố quan trọng để thúc đẩy sự chấp nhận và ứng dụng rộng rãi. Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo cũng cần được kết nối chặt chẽ với các quỹ đầu tư, trung tâm nghiên cứu và các tập đoàn công nghệ lớn, tạo điều kiện để các doanh nghiệp khởi nghiệp có thể bứt phá và đóng góp tích cực vào nền kinh tế số.

Một chiến lược quan trọng khác là mở rộng hợp tác quốc tế, tận dụng lợi thế từ các hiệp định thương mại và kết nối với những quốc gia đi đầu trong công nghệ. Thay vì tự mình xây dựng từ con số không, Việt Nam có thể rút ngắn khoảng cách bằng cách tiếp nhận chuyển giao công nghệ lõi, cử nhân sự đào tạo chuyên sâu và nhanh chóng áp dụng các mô hình thành công vào thực tiễn. Cách tiếp cận “học nhanh, làm nhanh” sẽ giúp đất nước không bị bỏ lại phía sau trong cuộc cách mạng công nghệ toàn cầu.

Tuy nhiên, để mọi chiến lược phát huy hiệu quả, cần có sự đồng bộ trong quản lý và thực thi. Đổi mới sáng tạo luôn đi kèm rủi ro, nhưng quan trọng là xây dựng cơ chế giám sát, đánh giá liên tục để điều chỉnh kịp thời. Hơn nữa, sự phối hợp nhịp nhàng giữa Trung ương và địa phương sẽ bảo đảm chính sách được thực hiện một cách nhất quán, tạo ra động lực mạnh mẽ đưa Việt Nam vươn lên trong kỷ nguyên số.

Trong mọi chiến lược tầm quốc gia, khâu tổ chức thực hiện và giám sát đóng vai trò then chốt, không kém gì quá trình hoạch định. Đặc biệt, với chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và phát triển khoa học – công nghệ, việc vận hành cần một bộ máy tinh gọn, linh hoạt và phối hợp chặt chẽ từ Trung ương đến địa phương để bảo đảm hiệu quả cao nhất.

Nhận thức rõ điều này, Nghị quyết 57 đã đặt nền móng quan trọng với việc thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, do Tổng Bí thư làm Trưởng ban. Đồng thời, Việt Nam cũng sẽ có Hội đồng Tư vấn quốc gia với sự góp mặt của các chuyên gia trong và ngoài nước, tạo nên một hệ sinh thái cố vấn giàu kinh nghiệm, bảo đảm tầm nhìn chiến lược và khả năng triển khai thực tiễn.

Tuy nhiên, để chuyển đổi số thực sự đi vào đời sống, bên cạnh sự chỉ đạo tập trung từ Trung ương, cần thúc đẩy mạnh mẽ cơ chế phân cấp, trao quyền cho địa phương. Mỗi tỉnh, thành có đặc thù kinh tế – xã hội khác nhau, do đó cần sự linh hoạt nhất định để chủ động đề xuất và triển khai các mô hình phù hợp. Nhưng phân cấp không có nghĩa là rời rạc – hệ thống này phải tuân theo bộ tiêu chuẩn kỹ thuật chung và nền tảng dữ liệu thống nhất, tạo sự đồng bộ giữa các khu vực, đồng thời thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh, chia sẻ kinh nghiệm và nhân rộng các mô hình thành công.

Khi mỗi địa phương là một “hạt nhân” đổi mới, sự lan tỏa sẽ không chỉ giới hạn trong phạm vi tỉnh, thành mà sẽ nhân rộng trên toàn quốc, tạo nên hiệu ứng dây chuyền mạnh mẽ. Khi Nhà nước định hướng, doanh nghiệp đồng hành, người dân tham gia chủ động, Việt Nam có thể không chỉ bắt kịp xu thế công nghệ toàn cầu mà còn tự tin vươn lên làm chủ, đưa đất nước vào nhóm dẫn đầu về đổi mới sáng tạo trong kỷ nguyên số.