(DNVN)-Cuộc họp của các ngoại trưởng ASEAN tại Côn Minh, Trung Quốc đã kết thúc vào ngày hôm qua (15/6) trong kịch tính khi có tin nước chủ nhà ép ASEAN rút lại tuyên bố chung, và Indonesia cho rằng văn bản mà Malaysia đưa ra không phải là tuyên bố chung của ASEAN và có sự nhầm lẫn trong vụ việc này.
Hôm 15/6, Indonesia cho biết, văn bản mà Malaysia đưa ra không phải là tuyên bố chung của ASEAN và có sự nhầm lẫn trong vụ việc này. Cuộc họp của ASEAN đã kết thúc trong kịch tính và để lại nhiều nghi vấn.
Trong một tuyên bố do Bộ Ngoại giao Malaysia đưa ra hôm 14/6, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đã cảnh báo rằng các hành động gần đây trong tranh chấp trên biển "có nguy cơ phá hoại hòa bình".
Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị (thứ ba tính từ bên phải) trong cuộc họp với các ngoại trưởng ASEAN tại Côn Minh. (Ảnh: STR/AFP)
Tuyên bố miêu tả "một cuộc trao đổi thẳng thắn" - ngôn ngữ ám chỉ một cuộc đối đầu ngoại giao giữa các ngoại trưởng của khối và người đồng cấp Trung Quốc tại một cuộc họp ở Côn Minh, Trung Quốc.
Tuy nhiên, chỉ ít giờ sau đó, một phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Malaysia cho biết, Ban thư ký ASEAN đã rút lại tuyên bố trên.
"Chúng tôi phải thu hồi tuyên bố chung của các Ngoại trưởng ASEAN vì có những sửa đổi khẩn cấp cần được thực hiện", một người phát ngôn Bộ Ngoại giao Malaysia tiết lộ.
Người phát ngôn này cho biết thêm, Ban Thư ký ASEAN đã nhất trí ra tuyên bố chung, nhưng sau đó lại thông báo với Bộ Ngoại giao Malaysia rằng văn kiện bị thu hồi.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Indonesia Arrmanatha Nasir chia sẻ với AFP rằng, văn bản được Malaysia đưa ra chỉ đơn thuần là một "chỉ dẫn truyền thông" cho các bộ trưởng ASEAN để tham khảo tại cuộc họp báo sau cuộc họp, chứ không phải là tuyên bố chung cuối cùng đã được các nước thống nhất.
Các chuyên gia phân tích đã đưa ra nhiều giả thuyết khác nhau về sự cố trên. Có người cho rằng, ASEAN rút lại tuyên bố sau khi chịu áp lực từ Trung Quốc, trong khi một người khác lại nói Malaysia dường như đã nhầm lẫn.
Theo ông Nasir, cuộc họp của các ngoại trưởng Đông Nam Á và Trung Quốc đã kéo dài quá thời gian trong lịch trình, có nghĩa là cuộc họp báo bị hủy và một số bộ trưởng ngoại giao ASEAN đã phải rời đi ngay lập tức.
"Các ngoại trưởng ASEAN không có cơ hội thảo luận họ sẽ công bố các nội dung trong chỉ dẫn truyền thông với báo giới như thế nào", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Indonesia cho biết.
Giới chức Malaysia chưa đưa ra bình luận nào về vấn đề này, nhưng Ban Thư ký ASEAN ở Jakarta cho biết, không có tuyên bố chính thức được đưa ra sau cuộc họp.
Bridget Welsh, một nhà phân tích Đông Nam Á tại Đại học Ipek của Thổ Nhĩ Kỳ, nhận định rằng vụ việc dường như xuất phát từ sai lầm của Malaysia.
Theo chuyên gia này, các quốc gia ASEAN, trong đó một số nước phụ thuộc nhiều vào quan hệ thương mại với Trung Quốc, thận trọng khi bình luận về vấn đề Biển Đông trước khi Tòa án Trọng tài Thường trực (PCA) tại The Hague, Hà Lan chuẩn bị ra phán quyết về việc Philppines chống lại tuyên bố đường 9 đoạn phi pháp trên Biển Đông của Trung Quốc.
Trung Quốc đã phản ứng một cách giận dữ trước việc Manila theo đuổi các hành động pháp lý chống lại Bắc Kinh.
Tuy nhiên, chuyên gia về Đông Nam Á Carl Thayer khẳng định, Trung Quốc đã phản đối những lời lẽ mà Ban thư ký ASEAN đưa ra trong tuyên bố chung.
"Trung Quốc rõ ràng đã phản đối những lời lẽ của tuyên bố chung. Điều này khiến Ban thư ký ASEAN rút lại tuyên bố trước đó", chuyên gia Carl Thayer nhận định.
Năm 2012, một cuộc họp hàng năm của các ngoại trưởng ASEAN đã kết thúc trong hỗn loạn, với việc Philippines cáo buộc nước chủ nhà Campuchia ngăn cản một tuyên bố mạnh mẽ cáo buộc Trung Quốc làm gia tăng căng thẳng trong khu vực.
Cuộc họp kết thúc mà không có thông cáo chung của các ngoại trưởng. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử 45 của khối khi kết thúc cuộc họp mà không có tuyên bố chung.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây ASEAN đã có những lời lẽ cứng rắn trong bối cảnh Trung Quốc xây dựng đảo trái phép, tuy nhiên không đề nêu đích danh Trung Quốc.
ASEAN hoạt động trên một chính sách đồng thuận, theo đó tất cả các thành viên phải nhất trí với bất kỳ tuyên bố chung nào.
