Đại tiệc trong trại cải tạo: Cái nôi của những Chí Phèo mới

Những ngày qua, dư luận trong nước đang hết sức hoang mang và có phần bất bình trước việc một số hình ảnh được cho là của một nhóm tù nhân đầy mình xăm trổ, đang phải chấp hành hình phạt trong trại cải tạo nhưng vẫn "đàng hoàng" tổ chức "đại tiệc" và phô trương một đời sống "đầy đủ, có phần thừa mứa cả về vật chất lẫn tinh thần" so với cuộc sống bình thường ngoài xã hội như sử dụng điện thoại di động, chụp ảnh, chia sẻ lên các mạng xã hội, tổ chức ăn nhậu linh đình... 

Nếu đây là sự thật thì vấn đề vô cùng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến dư luận xã hội. Trước câu chuyện này, phóng viên đã có cuộc trao đổi với Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp (Đoàn luật sư Hà Nội). 

Xem các hình ảnh đó có lẽ không phải riêng tôi, mà nhiều người sẽ nghĩ rằng các hình ảnh đó không phải là ảnh được chụp từ trong trại giam, không giống như hình ảnh thường thấy của các phạm nhân trong thời gian cải tạo. Nếu cải tạo, giáo dục phạm nhân mà “sướng” và “tự do” như vậy thì e rằng hiệu quả giáo dục sẽ không cao.

Vẫn biết rằng phạm nhân vẫn là con người, vẫn được đối xử như một con người nhưng cũng cần có những hạn chế tự do nhất định, phải có những biện pháp răn đe, phòng ngừa, giáo dục… để họ thấy cái “giá” của sự tự do, để sau khi cải tạo sẽ sống tốt hơn mà “hưởng” cái “tự do” trong khuôn khổ pháp luật, “sợ” mà không dám vi phạm pháp luật nữa…

Nếu trong trại giam cũng giống ở nhà thì phạm nhân sẽ không “sợ” phải án tù giam, sẽ không mong được “tự do” không hiểu được giá trị của hai chữ “tự do”.

Làm ta nhớ lại câu nói của “Chí Phèo” trong tác phẩm cùng tên của Nam cao: "Tôi thích đi tù, đi tù sướng hơn, có cơm mà ăn. Ở nhà chằng làm gì nên ăn…" Chính vì vậy, mà Chí Phèo thành con quỷ của làng Vũ Đại. Từ một người “hiền như đất” mà nhà tù của chế độ cũ đã làm nên “Chí”…

Nếu đây là sự thật, việc làm này có trái với nguyên tắc cách ly khỏi đời sống xã hội để giáo dục mà các trại (trại giam, trại cai nghiện, trại giáo dưỡng) vẫn đang thực hiện không?

Những bức ảnh đó chỉ miêu tả một phần cuộc sống của phạm nhân trong trại giam nhưng đã rất gây phản cảm, không thấy sự cách ly của bị cáo với đời sống xã hội (bị cáo vẫn tham gia các “mạng xã hội”, vẫn giao lưu và còn gieo rắc tâm lý “ở tù sướng lắm, tự do lắm”… ) làm hạn chế tác dụng giáo dục, phòng ngừa chung của hình phạt này, không đủ sức cho các đối tượng khác trong việc chấp hành pháp luật.

Nếu sự việc này có thật trong các trại giam, trại cai nghiện... sẽ không đủ sức răn đe, phòng ngừa, giáo dục, sẽ khó cải tạo phạm nhân trở thành người có ích cho xã hội. Các đối tượng là thanh niên và người kém nhận thức sẽ không “ngại” khi vi phạm pháp luật hình sự.  

Nếu đây là sự thật, theo luật sư, nên xem xét xử lý như thế nào để đảm bảo sự nghiêm minh của pháp luật?

Vụ việc này cần điều tra, làm rõ thực hư. Nếu đúng cần xử lý các phạm nhân, cán bộ quản lý trại giam theo quy định pháp luật. Nếu đến mức xử lý hình sự thì cần xử lý để thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật và giáo dục thái độ tôn trọng pháp luật của người giám sát cải tạo và người bị cải tạo.

 Quá trình làm việc của mình luật sư có bao giờ nghe nói, biết về những câu chuyện có tiền "trong tù vẫn sướng" không?

Nhiều năm hành nghề luật sư trong lĩnh vực hình sự nhưng tôi chưa thấy trường hợp nào phạm nhân đang cải tạo được “sướng” và “tự do” đến vậy. Ngược lại, còn thấy nhiều phạm nhân xăm trổ rồng phượng, thân hình to lớn mà hiền lành, lễ phép như những “bé ngoan”, nhìn thấy luật sư, quản giáo từ xa đã cúi đầu chào “thầy”, chào cán bộ… thấy được sự uy nghiêm của pháp luật và giá trị của “tự do” trong khuôn khổ pháp luật.

Sau sự kiện này, tôi nghĩ các đơn vị liên quan cần xem xét lại các thông tin này và có ý kiến trả lời các cơ quan chủ quản, cơ quan truyền thông. Nếu đúng hình ảnh đó từ trại giam phát tán lên mạng xã hội thì phải xử lý nghiêm minh các đối tượng có liên quan trước pháp luật.