Đất đai là “cứu cánh” để tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước

Đây là một trong những giải pháp được Bộ Tài chính nêu ra tại Hội thảo về Đề án Khai thác nguồn lực tài chính từ đất đai và tài sản nhà nước phục vụ phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011 – 2012” , tổ chức ngày 23/3 tại Hà Nội.

Đa số “đất vàng” thuộc về các cơ quan, doanh nghiệp nhà nước

Hiện nay, phần lớn các khu đất “vàng”, có giá trị thương mại cao nhất đều nằm trong các cơ quan hành chính sự nghiệp, các tập đoàn, tổng công ty nhà nước. Đây là khối tài sản rất lớn, chiếm tỷ trọng cao trong tổng tài sản quốc gia.

Các đơn vị sự nghiệp công lập vẫn sử dụng đất dưới hình thức giao đất không thu tiền sử dụng đất, mang nặng tính bao cấp. Nhiều doanh nghiệp nhà nước có vị trí rất đắc địa, như trụ sở Tập đoàn Điện lực Việt Nam tại 75 Đinh Tiên Hoàng, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam tại 136 Hàm Nghi, đối diện nhà hát lớn TP. Hồ Chí Minh.

Quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, các cơ sở sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp nằm tại các trung tâm thành phố không còn phù hợp với việc phát triển quy hoạch đô thị, gây ô nhiễm và ùn tắc giao thông

Đây là sản phẩm của lịch sử để lại, tuy nhiên do chúng ta chậm sắp xếp, chuyển đổi lại nên đã dẫn đến việc một số đất đai, trụ sở làm việc bị sử dụng lãng phí, sai mục đích… dẫn đến thất thoát tài sản nhà nước.

Các doanh nghiệp nhà nước chiếm giữ nhiều đất nhưng không sử dụng hết vào mục đích sản xuất kinh doanh, nghĩa vụ tài chính đất đai đối với nhà nhà nước không đầy đủ (tiền thuê đất thấp) ; các doanh nghiệp cổ phần từ các doanh nghiệp 100% vốn nhà nước cũng được kế thừa toàn bộ nhà, đất từ doanh nghiệp cũ do công tác cổ phần hóa không được rà soát, sắp xếp lại, cơ chế tài chính đối với đất đai khi cổ phần hóa còn bất cập, không ổn định và chưa xác định đầy đủ giá trị đất đai vào giá trị doanh nghiệp cổ phần. Các công ty 100% vốn nhà nước, các doanh nghiệp cổ phần hóa đang có lợi thế chiếm giữ nhiều nhà, đất, ở những vị trí có giá trị thương mại cao.

Nhiều doanh nghiệp đã thực hiện chuyển mục đích, cho thuê để kiếm lời, cá biệt có một số nhà, đất bị chiếm dụng hoặc bỏ trống. Mặc dù, lợi ích trực tiếp cho đơn vị quản lý, sử dụng và lợi ích cho toàn xã hội đã được thể hiện rõ thông qua cơ chế và thực tế triển khai thực hiện, nhưng các đơn vị trực tiếp quản lý sử dụng, cũng như một số Bộ, ngành có tâm lý chây ỳ và cố giữ đất.

Nhiều doanh nghiệp đang thiếu vốn để tái cơ cấu và để phát triển sản xuất kinh doanh nhưng vẫn cố hữu giữ lại đất đai, như Tập đoàn Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam (Vinashin) nắm giữ tới 1.200 ha đất chưa sử dụng song rất chậm sắp xếp lại nhà, đất , không đề xuất bán để tạo nguồn, có chăng chỉ đề xuất chuyển mục đích sử dụng đất để kinh doanh bất động sản, một lĩnh vực không phải ngành nghề kinh doanh chính.  

Đất đai là nguồn lực để tái cơ cấu

Để chuyển biến về nhận thức cũng như thực hiện cần phải có cơ chế tạo đòn bẩy về kinh tế và chế tài mạnh mẽ hơn. Trên cơ sở những tồn tại và nguyên nhân, Bộ Tài chính đã đề xuất các giải pháp để đẩy mạnh khai thác nguồn lực tài chính từ nhà đất thuộc sở hữu nhà nước. Một trong số đó là thực hiện quyết liệt việc sắp xếp, bố trí lại quỹ nhà, đất trong thực thi tái cấu trúc các Tập đoàn kinh tế, Tổng công ty nhà nước. Đẩy mạnh công tác bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước.

Ông Phạm Đình Cường, Cục trưởng Cục Quản lý công sản - Bộ Tài chính cho rằng, trong quá trình tái cơ cấu, sắp xếp lại các doanh nghiệp, tập đoàn, tổng công ty nhà nước, cần đẩy mạnh việc xử lý tài sản là nhà, đất.

“Chúng ta cần có cơ chế để các tập đoàn, tổng công ty chuyển sang đầu tư vào lĩnh vực đất đai một cách có hiệu quả. Dành nguồn lực thu được từ đất đai để đầu tư lại vào các tập đoàn, tổng công ty, coi đó là nguồn lực cứu cánh cho các tập đoàn, tổng công ty trong quá trình tái cơ cấu doanh nghiệp”, ông Cường nói.

Hiện nay, chính sách sắp xếp lại đất đai là đúng đắn, nhưng quá trình tổ chức thực hiện còn yếu kém, đặc biệt là tại TP. Hà Nội Trong quá trình này, tại TP. Hồ Chí Minh đã đạt 94% nhưng tại Hà Nội thì chưa đạt 50%.  Mặc dù khó khăn, nhưng ông Cường cho rằng chúng ta cần kiên quyết đẩy mạnh quá trình này.

Theo ông Đặng Hùng Võ, vấn đề hiện nay không nằm ở phạm vi cơ chế chuyển nhượng tài sản của các doanh nghiệp mà là ở chỗ ai là người quản lý, làm sao để tài sản không bị chi phối bởi mục đích tư lợi?.

Theo VnMedia