Các nước châu Á hưởng lợi từ chính sách sản xuất thép của Trung Quốc

Thông tin từ Nikkei Asia, theo cơ quan hải quan, trong năm 2020 Trung Quốc tăng cường nhập khẩu thép thêm 150%, lên 38,56 triệu tấn vào, do các nhà sản xuất của họ phải vật lộn để theo kịp với nhu cầu tăng cao được với những nỗ lực của chính phủ nhằm kéo nền kinh tế thoát khỏi tình trạng suy thoái do Covid 19 gây ra.

Là một trong những nhà sản xuất thép lớn nhất thế giới, Trung Quốc đã và đang nỗ lực giảm bớt công suất để loại bỏ tình trạng dư thừa nguồn cung toàn cầu. Và bất chấp những diễn biến gần đây, nỗi lo về tình trạng dư thừa vẫn tồn tại và ảnh hưởng nặng nề trên thị trường quốc tế. Hiện tại, các nhà sản xuất thép trên khắp châu Á đang hưởng lợi từ nhu cầu tăng cao của Trung Quốc. Tập đoàn Hòa Phát của Việt Nam ghi nhận lợi nhuận ròng tăng 80% cho năm 2020 lên 13,5 nghìn tỷ đồng (587 triệu USD) sau khi xuất khẩu của tập đoàn này tăng gấp đôi. Công ty cho biết hầu hết các chuyến hàng ra nước ngoài của họ đến Trung Quốc.

Xuất nhập khẩu thép của Trung Quốc. Đơn vị: triệu tấn. Nguồn: Cục Hải quan Trung Quốc

Các nhà sản xuất thép của Việt Nam từ lâu đã phải chịu đựng một làn sóng thay thế giá rẻ từ Trung Quốc. Nhưng xu hướng này đã đảo ngược vào năm ngoái, khi xuất khẩu thép sang Trung Quốc tăng hơn 9 lần lên 3,35 triệu tấn. Giám đốc điều hành một công ty Việt Nam cho biết: “Nhu cầu từ phía Trung Quốc nhiều tới mức không tưởng”.

Xuất khẩu thép của Ấn Độ sang Trung Quốc tăng gấp 15 lần so với năm ngoái lên 5,08 triệu tấn. Tata Steel đã báo cáo lợi nhuận ròng là 39,8 tỷ rupee (tương đương 540 triệu USD) trong quý 4, trong khi lỗ 11,6 tỷ rupee một năm trước đó. Xuất khẩu đã đưa công ty vượt qua giai đoạn suy thoái tồi tệ nhất do Covid19 gây ra ở Ấn Độ và, kết hợp với sự phục hồi của nhu cầu trong nước đã đưa Tata Steel đến quý thứ hai có lãi.

Các nhà sản xuất thép Nhật Bản cũng nhanh chóng khai thác nhu cầu của Trung Quốc. Nhà sản xuất nhà máy nhỏ Tokyo Steel Manufacturing đã nối lại xuất khẩu sang Trung Quốc lần đầu tiên sau một thập kỷ vào tháng 7 vừa qua. "Các nhà chế biến thép nhỏ hơn ở Trung Quốc cũng đang mua nhiều bán thành phẩm hơn", Kiyoshi Imamura, giám đốc điều hành cho biết. "Nhu cầu đối với các sản phẩm thép cũng sẽ vẫn cao vào năm 2021", một nhà điều hành khác trong ngành cho biết.

Các nhà sản xuất lớn của Trung Quốc như Tập đoàn thép Baowu của Trung Quốc đã cắt giảm sản lượng kể từ mùa xuân năm ngoái, dự kiến ​​nhu cầu sẽ giảm do đại dịch. Nhưng các biện pháp của chính phủ nhằm tái kích thích nền kinh tế Trung Quốc đã dẫn đến nhu cầu tăng mạnh và các nhà sản xuất thép trong nước không thể theo kịp. Trung Quốc nhập khẩu nhiều thép hơn lượng thép xuất khẩu trong 4 tháng tính đến hết tháng 9. Năng lực sản xuất thép tổng thể của Trung Quốc dường như cũng giảm. Theo Chính phủ, Trung Quốc đã giảm bỏ công suất sản xuất trị giá 150 triệu tấn từ năm 2016 đến năm 2018, tương đương hơn 10% so với năng lực sản xuất vào cuối năm 2015.

Trung Quốc nhập khẩu chủ yếu những sản phẩm giá trị thấp hơn trong xây dựng và những ngành khác, giá nhập khẩu trung bình giảm 35% xuống 630 USD/tấn, thấp hơn đáng kể so với giá xuất khẩu trung bình là 791 USD/tấn. Xu hướng này cho thấy các nhà sản xuất thép Trung Quốc đang tập trung nhiều hơn vào các sản phẩm chuyên biệt, có giá trị gia tăng cao, như link kiện trong sản xuất ô tô; và dựa vào các nguồn nhập khẩu nước ngoài cho các mặt hàng mục đích chung.

Trung Quốc là một quốc gia có ảnh hưởng lớn trên thị trường toàn cầu về thép, và ngay cả một sự thay đổi nhỏ ở đó cũng có thể tác động mạnh đến phạm vi rộng lớn. Theo Hiệp hội Thép Thế giới, nhu cầu của Trung Quốc đạt 980 triệu tấn vào năm 2020 - gấp hơn 10 lần nhu cầu ở Ấn Độ, cũng là một nước tiêu thụ thép lớn.

Giá thép cuộn cán nóng, được sử dụng trong nhiều loại sản phẩm từ thiết bị gia dụng đến ô tô, vẫn ở mức trên 700 USD/tấn trong năm nay ở Đông Á, cao hơn 60% so với mức đáy gần đây vào tháng 5 và cao nhất kể từ năm 2011. Nhu cầu trong nước ngày càng tăng cũng khiến các nhà sản xuất thép Trung Quốc đầu tư sang các nước láng giềng. Ông Imamura cho biết: “Các công ty Trung Quốc nhập khẩu thép từ các cơ sở mà họ xây dựng ở Đông Nam Á là xu hướng ngày càng tăng mạnh mẽ”.

Tập đoàn Tsingshan, nhà sản xuất thép không gỉ lớn nhất thế giới, đã đầu tư một lò sản xuất công nghệ cao tại Indonesia vào tháng 3 năm 2020, hợp tác với các công ty khác của Trung Quốc và Indonesia. Các nhà sản xuất thép Trung Quốc có kế hoạch xây dựng nhà máy công suất sản xuất mới trị giá 30 triệu tấn ở Đông Nam Á, theo Liên đoàn Sắt thép Nhật Bản. Những khoản đầu tư này vào Đông Nam Á được thúc đẩy bởi nhu cầu ngày càng tăng trong khu vực, và một phần là do các quy định chặt chẽ hơn trong nước để ngăn chặn tình trạng dư thừa nguồn cung khác.

Bắc Kinh cho rằng công suất dư thừa vẫn còn ở Trung Quốc bất chấp nhu cầu tăng gần đây và tiếp tục thúc đẩy các cơ sở cũ phải đóng cửa và củng cố. Ví dụ, chính phủ Trung Quốc yêu cầu các nhà sản xuất thép cắt giảm công suất từ ​​25% đến 50% khi họ xây dựng lại từ lò cũ. Hiệp hội Sắt thép Trung Quốc dự kiến ​​nhu cầu lớn hiện tại được thúc đẩy bởi đầu tư cơ sở hạ tầng sẽ đạt đỉnh vào khoảng năm 2023. Xu hướng mua hàng từ nước ngoài sẽ tiếp tục trong bao lâu vẫn chưa rõ ràng.

Nếu nhu cầu giảm, có nguy cơ "các sản phẩm thép dư thừa sẽ lại tràn vào các thị trường khác và tình trạng dư thừa sẽ trở lại", Atsushi Yamaguchi của SMBC Nikko Securities cho biết.

Các công ty lớn của Nhật Bản bao gồm Nippon Steel có thể sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh lớn hơn của Trung Quốc khi họ muốn mở rộng ở Đông Nam Á. Với nhu cầu nội địa và xuất khẩu trong nước có vẻ sẽ giảm hơn nữa, các nhà sản xuất thép Nhật Bản đang đặt sản xuất trong nước để tiêu thụ nội địa ở các thị trường mới nổi làm trọng tâm trong chiến lược của họ. Nippon Steel có ý định đầu tư vào các cơ sở sản xuất hiện có ở Đông Nam Á và các nơi khác. "Chúng tôi muốn theo đuổi các thương vụ mua lại ở nước ngoài trong tương lai", Chủ tịch Eiji Hashimoto nói.