Giá dầu giảm sâu - kinh tế lợi nhiều hơn hại

Hụt thu sẽ bù bằng giảm chi

GS-TSKH Nguyễn Quang Thái - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Khoa học kinh tế VN - cho rằng, thời gian gần đây nhiều phương tiện truyền thông dẫn lời các chuyên gia kinh tế cho rằng kinh tế VN thiệt hại vì giá dầu giảm. Điều này cần phải có những đánh giá tổng thể, toàn diện và sâu sắc hơn. Bởi trên thực tế, VN giảm thu từ XK thì lại được lợi do vẫn nhập khẩu một lượng lớn sản phẩm xăng, dầu phục vụ nền kinh tế.

Chắc chắn mức hụt thu từ XK dầu không lớn bằng lượng ngoại tệ giảm do giá sản phẩm xăng, dầu giảm. Giá này là đầu vào của nền kinh tế sẽ kéo theo giá hàng hoá, dịch vụ khác giảm theo. Hiện nay, cùng với xu thế giá dầu giảm, nhiều sản phẩm hàng hoá không dầu cũng giảm mạnh (như sắt thép, các loại quặng, kim loại, phân bón... giảm), kéo theo chi phí sản xuất giảm. 

Từ đó, áp lực giá sẽ không đè nặng lên người tiêu dùng. Đồng tình với quan điểm này, TS Trần Đình Thiên - Viện trưởng Viện Kinh tế VN - khẳng định: Dù giá dầu giảm sâu và VN sẽ bị giảm nguồn thu, nhưng bù lại giá cả đầu vào sẽ giảm hơn do giá xăng, dầu nhập khẩu giảm, khiến áp lực nhập siêu giảm. 

Năm nay, lần đầu tiên VN sẽ xuất siêu khoảng 1,5 tỉ USD (chênh lệch XK/NK là 150/148,5 tỉ USD), nghĩa là ngoài dầu thô VN còn có khả năng XK ở nhiều loại hàng hoá, dịch vụ khác (dầu thô chỉ chiếm 10% trong tổng kim ngạch XK). Trong khi giảm được ngoại tệ NK xăng, dầu cũng đồng nghĩa với cân bằng được cán cân thương mại.

Theo tính toán, năm 2014, sản lượng dầu thô khai thác của Tập đoàn Dầu khí VN (PVN) là 16,21 triệu tấn, trong đó khai thác từ các mỏ dầu trong nước khoảng 14,47 triệu tấn, còn lại ở nước ngoài. Hiện PVN mỗi năm XK trên dưới 10 triệu tấn dầu thô, do một phần lượng dầu thô khai thác được đưa vào chế biến tại Nhà máy lọc dầu Dung Quất.

Giá dầu thô trung bình từ đầu năm đến nay vẫn trên 110 USD/thùng, giảm khoảng 1 USD/thùng so với cùng kỳ năm ngoái. “Năm nay thì không đáng lo ngại, nhưng nếu giá dầu tiếp tục giảm hoặc xu thế dao động quanh mức 70-80 USD/thùng, thì ngân sách sẽ khó khăn” - ông Nguyễn Xuân Sơn - Chủ tịch Hội đồng thành viên PVN - cho biết.

Cân nhắc tăng 1 triệu tấn dầu

Trước những lo ngại xung quanh việc giá dầu giảm, ông Nguyễn Hoài Giang - Chủ tịch HĐTV Cty Lọc hoá dầu Bình Sơn – chủ quản Nhà máy lọc dầu Dung Quất - khẳng định: Giá dầu thấp không ảnh hưởng nhiều đến sản xuất trong nước. Tính đến thời điểm này, NMLD Dung Quất sản xuất khoảng 5,5 triệu tấn xăng dầu các loại. Nguyên liệu đầu vào là dầu thô Bạch Hổ và một số chủng loại tương tự, chiếm từ 85-90%, chỉ khoảng 10-15% lượng dầu thô phải nhập khẩu. Nhưng đầu vào thấp thì đầu ra cũng thấp vì cơ chế giá của Lọc dầu Dung Quất theo giá thế giới.

Còn ông Ninh Văn Quỳnh - Phó TGĐ phụ trách tài chính PVN - cho rằng, khả năng tăng 1 triệu tấn dầu của PVN theo chỉ đạo của Chính phủ là có thể đạt được. Tuy nhiên, do giá dầu đang xuống thấp, chúng tôi đang chỉ đạo 2 đơn vị chủ lực về khai thác là TCty Thăm dò - Khai thác dầu khí (PVEP) và Liên doanh Việt - Nga để gia tăng sản lượng, nhưng phải đảm bảo an toàn mỏ và chỉ khai thác những mỏ có giá thành thấp, đã có thời gian khai thác lâu, không khai thác các mỏ được giá để không bị giảm thu.

Trong khi nguồn thu ngân sách từ giá dầu có nguy cơ sụt giảm thì VN lại được lợi từ việc nhập khẩu sản phẩm dầu. Từ đầu năm đến nay, giá xăng dầu thành phẩm đã liên tục điều chỉnh giảm do giá thế giới giảm. TS Ngô Trí Long - chuyên gia kinh tế, nguyên Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) - nhận định: Dù đã sản xuất được xăng dầu tại Dung Quất, nhưng nhà máy này mới đáp ứng khoảng 1/3 nhu cầu tiêu thụ nội địa. 

Hiện mỗi năm, VN vẫn nhập khẩu khoảng 12 triệu tấn xăng dầu các loại, bình quân mỗi ngày cả nước tiêu thụ khoảng 38 triệu lít. Còn số liệu của Tổng cục Hải quan, tính đến ngày 15.10, kim ngạch NK xăng dầu là 6,62 tỉ USD. Kim ngạch này sẽ giảm trong các tháng cuối năm, khi giá dầu thô tiếp tục giảm. Hiện Chính phủ đang yêu cầu Bộ Tài chính lên phương án tính toán các nguồn thu ngân sách, bảo đảm không để hụt thu.