Công nghệ số: Động lực then chốt cho kinh tế xanh

Công nghệ số trong các mô hình kinh tế mới

Trong các hội thảo gần đây, đặc biệt là sự kiện “Thúc đẩy đầu tư xanh và thị trường tài chính xanh” tổ chức tại Đà Nẵng, các chuyên gia khẳng định, công nghệ số đóng vai trò nền tảng trong việc thúc đẩy các mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và kinh tế chia sẻ. Công nghệ số giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm tiêu thụ năng lượng và quản lý hiệu quả phát thải khí nhà kính, từ đó hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chuẩn xanh ngày càng khắt khe trên thị trường quốc tế.

PGS, TS Nguyễn Hồng Quân - Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế tuần hoàn (ICED), cho rằng các mô hình kinh tế xanh không chỉ là xu thế, mà còn là tương lai bắt buộc nếu doanh nghiệp muốn cạnh tranh lâu dài. Ông Quân nhấn mạnh, việc ứng dụng công nghệ số là giải pháp hiệu quả để nâng cao năng lực sản xuất, tiết kiệm năng lượng, đồng thời tạo ra giá trị mới thông qua các sáng kiến bền vững.

Ví dụ điển hình là việc sử dụng điện mặt trời áp mái. Đây không chỉ là một giải pháp năng lượng sạch, mà còn mang lại lợi ích kinh tế thông qua việc bán lượng điện dư thừa cho lưới điện quốc gia. Công nghệ số đóng vai trò then chốt trong việc tính toán chính xác lượng điện phát sinh và quản lý dữ liệu liên quan, tạo điều kiện thuận lợi cho cả nhà đầu tư lẫn người sử dụng.

TS Nguyễn Quốc Việt - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR), cũng nhấn mạnh vai trò của kinh tế số trong chuyển đổi xanh. Theo ông Việt, các ứng dụng công nghệ như hệ thống giám sát thông minh, công cụ tối ưu hóa sản xuất và giải pháp năng lượng tái tạo đang là những ví dụ cụ thể cho thấy sự kết hợp hiệu quả giữa công nghệ số và các mục tiêu phát triển bền vững.

“Để đạt được mục tiêu kinh tế số đóng góp từ 20-30% GDP trong giai đoạn 2025-2030, Việt Nam cần đẩy mạnh tích hợp công nghệ số vào các hoạt động sản xuất, kinh doanh gắn liền với mục tiêu chuyển đổi xanh”, TS Việt nhấn mạnh.

Ngoài lĩnh vực năng lượng, công nghệ số cũng hỗ trợ mạnh mẽ trong việc xây dựng các hệ thống quản lý thông minh ở các ngành công nghiệp khác. Từ sản xuất nông nghiệp bền vững, xử lý rác thải hiệu quả, đến các giải pháp giảm khí thải trong giao thông, công nghệ số đang mở ra cơ hội mới để doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Huy động nguồn lực cho chuyển đổi xanh

Bên cạnh công nghệ, việc huy động nguồn lực tài chính xanh đóng vai trò quyết định trong thành công của quá trình chuyển đổi xanh.

Theo ông Đoàn Trường Giang - Phó Giám đốc Trung tâm Truyền thông Tài nguyên và Môi trường, tài chính xanh không chỉ là xu hướng mà còn là yếu tố then chốt trong việc thực hiện các mục tiêu Net Zero và giảm phát thải khí nhà kính.

Các chuyên gia tại hội thảo cũng nhấn mạnh, Việt Nam cần phát triển mạnh mẽ thị trường tài chính xanh và thị trường carbon. Đây sẽ là công cụ quan trọng để huy động vốn từ các tổ chức quốc tế, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp trong việc đầu tư vào các dự án năng lượng tái tạo và công nghệ bền vững.

Một ví dụ rõ ràng về sự kết hợp giữa công nghệ số và tài chính xanh là các chương trình "chuyển đổi công bằng". Các tổ chức tín dụng không chỉ cung cấp vốn mà còn hỗ trợ về mặt kỹ thuật và chia sẻ rủi ro để bảo đảm tính khả thi của các dự án.

TS Việt nhận định, ngân hàng và tổ chức tài chính đóng vai trò là chất xúc tác, giúp khơi thông nguồn vốn từ khu vực tư nhân và Nhà nước, đồng thời giảm chi phí đầu tư thông qua cơ chế tái cấp vốn.

Bên cạnh đó, Nhà nước cũng cần tham gia mạnh mẽ trong việc xây dựng các chính sách hỗ trợ cụ thể, bao gồm việc khuyến khích sử dụng công nghệ số trong các ngành công nghiệp trọng điểm, giảm thiểu tác động môi trường.

PGS, TS Nguyễn Hồng Quân lưu ý, quá trình chuyển đổi xanh vẫn còn nhiều thách thức, đặc biệt là về tài chính, công nghệ và chính sách. Do đó, việc kết nối chặt chẽ giữa các bên liên quan, từ Chính phủ, doanh nghiệp đến cộng đồng quốc tế, là yếu tố không thể thiếu.

Công nghệ số đang trở thành động lực chính trong quá trình chuyển đổi xanh, tạo nền tảng cho các mô hình kinh tế mới như kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và kinh tế chia sẻ. Khi kết hợp với nguồn lực tài chính xanh và các chính sách hỗ trợ phù hợp, công nghệ số không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu mà còn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.

Việt Nam, với lợi thế của một quốc gia đang phát triển nhanh chóng, có cơ hội lớn để dẫn đầu trong cuộc đua này, miễn là biết tận dụng tối đa những tiềm năng mà công nghệ số và tài chính xanh mang lại.