Không khởi tố vụ chôn thuốc BVTV tại Thanh Hóa: Nhiều ý kiến bức xúc

Hơn một năm kể từ ngày hàng trăm người dân các xã Cẩm Vân, Cẩm Tâm (huyện Cẩm Thủy) và Yên Lâm (huyện Yên Định) phát hiện, tố cáo hành vi chôn thuốc BVTV xuống lòng đất, đầu độc môi trường của Cty CP Nicotex Thanh Thái, ngày 1/10/2014 Cơ quan CSĐT CA Thanh Hóa đã xử lý Cty này bằng một quyết định “không khởi tố vụ án hình sự”, gây bức xúc trong dư luận.

Thoát cả hình sự và hành chính

Sau khi ra quyết định không khởi tố vụ án hình sự số 488/PC46, ngày 6/10/2014, đại tá Nguyễn Hữu Du, Phó thủ trưởng cơ quan CSĐT ký Thông báo số 271/PC46 về việc “Không khởi tố vụ án hình sự” gửi ông Lê Đình Sơn ở thôn 5 xã Cẩm Vân, huyện Cẩm Thủy - người đại diện cho hàng trăm hộ dân gửi đơn lên UBND xã, huyện, tỉnh tố cáo Cty CP Nicotex Thanh Thái (Cty Thanh Thái) vi phạm ô nhiễm môi trường.

Trong thông báo nêu rõ: “Cty Thanh Thái có 10 lỗi (cùng văn bản có đoạn ghi 11 lỗi) vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường và kiểm dịch thực vật… Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính Cty Nicotex Thanh Thái 421.150.000 đồng; buộc Cty phải xử lý ô nhiễm môi trường do hành vi đã gây ra.

Riêng hành vi chôn lấp thuốc BVTV và chất thải nguy hại tại khu vực xưởng SX Cty (viết tắt hành vi chôn lấp thuốc BVTV) có dấu hiệu của “tội gây ô nhiễm môi trường” theo điều 182 Bộ luật Hình sự (BLHS) và “Tội vi phạm các quy định về quản lý chất độc” theo điều 239 BLHS năm 1999 (được sửa đổi năm 2009)”. Vi phạm của lãnh đạo các thời kỳ thuộc Cty Thanh Thái đã rõ như ban ngày.

Dư luận ở Thanh Hóa nói riêng, cả nước nói chung mong chờ cán cân công lý sẽ được thực thi, giúp người dân trong vùng bị ảnh hưởng vơi đi những bức xúc dồn nén bao nhiêu năm qua, nhưng ngược lại, điều mà bà con nhận được là sự thất vọng. “Chính cơ quan CSĐT khẳng định Cty Thanh Thái có tội nhưng lại không khởi tố vụ án. Vì thế thông báo trên không thể chấp nhận được, chúng tôi đã làm đơn tiếp tục yêu cầu các cơ quan chức năng phải khởi tố vụ án này, đòi lại quyền lợi cho người dân”, ông Lê Đình Sơn, thôn 5, xã Cẩm Vân (huyện Cẩm Thủy) bức xúc nói.

Ngoài thoát tội hình sự, Cty Thanh Thái còn thoát luôn cả trách nhiệm xử lý vi phạm hành chính vì đã… hết thời hiệu (đã quá 4 năm 5 tháng).

"Phải khởi tố hình sự"  

Trao đổi với phóng viên sáng 8/12, ông Nguyễn Quang Thái, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở TN&MT Thanh Hóa) khẳng định: “Hành vi chôn thuốc BVTV của Cty Thanh Thái rất nghiêm trọng.

Theo báo cáo của Sở TN&MT Thanh Hóa, đến thời điểm này tổng khối lượng chất thải nguy hại và đất nhiễm nặng hóa chất BVTV đã chuyển đi tiêu hủy là hơn 239 tấn; đất nhiễm nhẹ để xử lý tại chỗ bằng hóa chất hơn 714 tấn.

Hiện đang còn một số điểm trong khu vực xưởng SX của Cty Thanh Thái có hàm lượng các hóa chất BVTV vượt quy chuẩn cho phép nhưng chưa được xử lý. Những người làm việc này đều có hiểu biết, hiểu rõ tác hại của việc chôn hóa chất độc hại xuống lòng đất nhưng vẫn cố tình làm, ém nhẹm thông tin khi bị phát hiện và bây giờ còn cố tình chây ì, kéo dài việc khắc phục hậu quả.

Chúng tôi mong cơ quan CSĐT khởi tố vụ án này để xử lý triệt để, làm gương cho các trường hợp vi phạm Luật Bảo vệ môi trường khác”. Mới đây Trung tâm Nghiên cứu pháp luật và Chính sách phát triển bền vững (LPSD) cũng đã trợ giúp người dân trong vùng bị ảnh hưởng bởi việc chôn lấp thuốc BVTV của Cty Thanh Thái, đề nghị hủy bỏ Thông báo số 271/PC46 của Cơ quan CSĐT (CA Thanh Hóa); tiến hành kiểm tra xác minh lại, ra quyết định khởi tố vụ án.

Theo phân tích của Trung tâm này, nếu Cơ quan CSĐT cho rằng hành vi chôn thuốc BVTV của Cty Thanh Thái không đủ căn cứ để khởi tố vụ án hình sự do đã xảy ra từ lâu, mãi đến tháng 8/2013 mới bị phát hiện là một sự áp đặt duy ý chí. Bởi, căn cứ điểm c khoản 1 - Điều 1, Nghị quyết 33/2009/NQ-QH ngày 19/06/2009 của Quốc hội về việc thi hành luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS 1999 được sửa đổi, bổ sung năm 2009 thì hành vi trên có dấu hiệu của tội vi phạm các quy định về quản lý chất độc quy định tại điều 239 BLHS năm 1999 (được sửa đổi, bổ sung năm 2009) được xử lý hình sự.

Căn cứ điểm d khoản 2 - Điều 1, Nghị quyết 33/2009/NQ-QH ngày 19/06/2009 của Quốc hội về việc thi hành luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS 1999 được sửa đổi, bổ sung năm 2009 thì hành vi chôn lấp thuốc BVTV của Cty Thanh Thái chưa bị xử lý vi phạm hành chính vì vậy hành vi này phải được xử lý hình sự. “Hành vi chôn lấp nêu trên của Cty Thanh Thái là hành vi nguy hiểm cho xã hội, ảnh hưởng đến tính mạng, tài sản của người dân cũng như môi trường sống.

Các Giám đốc Cty Thanh Thái, cụ thể là ông Nguyễn Đức Việt và Nguyễn Xuân Trường đã thừa nhận hành vi chôn thuốc BVTV xuống lòng đất. Vì vậy, phải xử lý hình sự mới tương xứng với mức độ lỗi và thái độ của người chỉ đạo thực hiện”, LPSD nhấn mạnh.

Chung quan điểm, một luật sư thuộc Văn phòng luật sư Lê Quốc Hiền (Đoàn Luật sư tỉnh Thanh Hóa) nói: “Trong 10 lỗi đã xử lý vi phạm hành chính của UBND tỉnh Thanh Hóa không nhắc đến hành vi hành vi chôn lấp thuốc BVTV nên không thể áp dụng điểm c, khoản 1 - Điều 1, Nghị quyết 33/2009/NQ-QH ngày 19/06/2009 của Quốc hội về việc thi hành luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS 1999 được sửa đổi, bổ sung năm 2009 trong trường hợp này, mà vẫn phải khởi tố vụ án hình sự đối với Cty Thanh Thái”.