Bộ Công Thương: Về nhân lực, Việt Nam không thể so với Indonesia, Philippines...

Vụ chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) vừa có báo cáo phác hoạ tổng thể bức tranh hợp tác và phát triển chung của ASEAN hơn 50 năm qua.

Theo Vụ này, sau khi Cộng đồng ASEAN (AEC) được hình thành vào cuối năm 2015, ASEAN cơ bản trở thành một thị trường chung, bao gồm khoảng 600 triệu dân, với tổng GDP gần 2800 tỷ USD, tạo nên một không gian sản xuất tương đối đồng bộ, giúp phát huy lợi thế chung của khu vực ASEAN.

Hàng hóa, dịch vụ, vốn, đầu tư và lao động có tay nghề sẽ được tự do lưu chuyển trong ASEAN mà không chịu bất cứ sự phân biệt đối xử nào giữa các thành viên.

Vụ chính sách thương mại đa biên cho biết, sau 24 năm Việt Nam gia nhập ASEAN, khu vực này đã trở thành một trong những đối tác kinh tế - thương mại quan trọng hàng đầu của Việt Nam.

So với thời điểm bắt đầu tham gia Khu vực thương mại tự do ASEAN (AFTA) năm 1996, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và khu vực ASEAN đã tăng hơn 9,5 lần, từ 5,9 tỷ USD năm 1996 lên gần 56,3 tỷ USD trong năm 2018. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu là 24,5 tỷ USD và kim ngạch nhập khẩu là 31,8 tỷ USD trong năm 2018.

Bên cạnh lợi ích về tăng trưởng kinh tế, việc hội nhập vào khu vực kinh tế ASEAN còn đem lại những tác động tích cực cho xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam theo hướng đa dạng hóa cơ cấu mặt hàng xuất khẩu, tăng cường thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cũng như mở rộng cơ hội đầu tư sang các nước ASEAN và cơ hội kinh doanh từ bên ngoài...

Mặc dù có nhiều thuận lợi để tạo nên những thành quả tích cực song Vụ chính sách thương mại đa biên cho biết, vẫn còn nhiều hạn chế, thách thức, do những nguyên nhân khách quan và chủ quan gây ra.

Thứ nhất, về mặt khách quan, một số khó khăn có thể kể đến như: làn sóng bảo hộ trên thế giới chưa có dấu hiệu suy giảm, làm ảnh hưởng tới hợp tác đa phương và khu vực.

Ngoài ra, tuy ASEAN là một thị trường lớn, về cơ bản đã xóa bỏ hàng rào thuế quan, nhưng nhìn chung, chúng ta chưa có nhiều các sản phẩm mũi nhọn có lợi thế cạnh tranh so với các nước ASEAN khác. Về thị trường nhân lực, ta không thể so với Indonesia, Philippines, về dịch vụ, ta kém Singapore; Thái Lan...

Thứ hai, về mặt chủ quan, môi trường cạnh tranh sẽ trở nên gay gắt hơn, do hội nhập kinh tế khu vực mang lại, đặc biệt khi các quốc gia thành viên có đặc thù sản xuất khá tương đồng, có thế mạnh chung trong nhiều lĩnh vực sản xuất và dịch vụ.

Trong khi đó, năng lực cạnh tranh của nền kinh tế cần được cải thiện đáng kể, liên quan đến nhiều yếu tố như: hạn chế về cơ sở hạ tầng, bao gồm cả yếu tố hạ tầng cứng (đường sá, cảng biển, cảng hàng không, năng lượng, viễn thông, công nghệ thông tin...) và hạ tầng mềm (hệ thống pháp lý, bộ máy hành chính, cơ chế một cửa...).

Ngoài ra, theo Vụ chính sách thương mại đa biên, còn những hạn chế về nguồn nhân lực; tốc độ điều chỉnh cơ cấu kinh tế để lợi ích tăng trưởng kinh tế được phân bổ đồng đều hơn; hạn chế về nhận thức của các cấp, các ngành, doanh nghiệp, người dân trong việc đáp ứng hài hòa với quá trình hội nhập kinh tế.

Do đó, để đạt được những thành tựu này một cách bền vững, Vụ chính sách thương mại đa biên cho rằng, công cuộc hội nhập kinh tế ASEAN trong thời gian tới cần có những định hướng, chính sách phù hợp.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng cần chủ động đào tạo nâng cao năng lực, tăng sức cạnh tranh, nắm bắt chính sách để có thể đương đầu với sự cạnh tranh về cả chất và lượng mà việc hội nhập kinh tế mang lại; Vụ chính sách thương mại đa biên đưa khuyến nghị.