Cần quy định về thời gian áp dụng giá 0 đồng cho điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu

Hiện Bộ Công Thương đang nghiên cứu tiếp thu, giải trình ý kến góp ý để hoàn thiện Dự thảo nghị định về điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu. Nghị định này quy định về phát triển điện mặt trời lắp đặt trên mái nhà các công trình xây dựng nhằm mục đích tự sản, tự tiêu, không bán điện cho tổ chức, cá nhân khác.

Chủ trì hội thảo tham vấn kỹ thuật về điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu ngày 4/5 tại Hà Nội, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, việc khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu nhằm mục đích tự sử dụng, tự cung tự cấp cho nhu cầu của chính mình, giảm bớt mua điện từ hệ thống điện quốc gia, giảm áp lực cho hệ thống điện.

"Phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu được miễn giảm thực hiện một số quy định, tiêu chí khắt khe của pháp luật và có nhiều ưu đãi về chính sách… Do đó, sẽ không có hoạt động mua bán điện mặt trời mái nhà, bởi nếu có hoạt động mua bán điện, doanh nghiệp, chủ đầu tư sẽ phải tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật hiện hành", Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.

Giải thích đề xuất bán giá 0 đồng cho điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu khi phát lên lưới, ông Diên cho rằng cần đặt ngược lại vấn đề "Nếu cho phép phát điện điện mặt trời mái nhà được mua bán điện thì điều gì sẽ xảy ra?".

Theo người đứng đầu Bộ Công Thương, điều này sẽ gây ra tình trạng phát triển ồ ạt, khó kiểm soát công suất nguồn, đặc biệt sẽ dẫn tới tình trạng mất cân đối nguồn điện, gây áp lực lên hệ thống truyền tải điện quốc gia, mất an toàn lưới điện. Nếu cho phép mua bán điện mặt trời mái nhà, thì vô hình trung cổ súy cho tình trạng trục lợi chính sách, bởi đối tượng này không phải tuân thủ các quy định của pháp luật hiện hành.

Tuy nhiên, với tính toán hệ thống điện hiện nay, trong phạm vi của nghị định tại thời điểm này ghi nhận sản lượng giá 0 đồng, nên Bộ Công Thương mong muốn nhà đầu tư hiểu rõ mục tiêu, còn thời điểm khác sẽ có tính toán hợp lý.

Về vấn đề này, ông Nguyễn Anh Tuấn - Phó Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng cho biết, khi chưa tính toán được toàn bộ lợi ích, chi phí và các hệ lụy của việc các hộ điện mặt trời tự sản tự tiêu bán điện vào lưới, EVN đồng tình với Bộ Công Thương về quy định “ghi nhận sản lượng điện với giá 0 đồng”.

Quy định đó bao hàm "ghi nhận” nghĩa là giá trị tài sản xã hội đó được xác nhận là đóng góp (hoặc tác động bất lợi) đối với bên cung cấp điện, như vậy cần có những tính toán cụ thể về “lợi và hại” của sản lượng điện này.

Giá trị ghi nhận này, trước mắt, có thể được Chính phủ cho phép hạch toán vào chi phí đầu tư cung cấp điện cho vùng sâu, vùng xa, không được coi là lợi nhuận của bên cung cấp điện. Cần có những giải thích rõ ràng để tránh suy diễn, kích động đối với chính sách.

Cho rằng giá 0 đồng là có tính chất thận trọng, tạm thời, chống trục lợi chính sách trong khi chưa có những kinh nghiệm thực tế áp dụng, ông Tuấn kiến nghị trong Nghị định cần có quy định về thời gian áp dụng mức giá 0 đồng này. Chẳng hạn, giai đoạn ba năm 2024-2027.

Ngoài ra, Bộ Công Thương nên tiếp tục cho nghiên cứu tính toán, đánh giá đầy đủ lợi ích, chi phí về kỹ thuật, tác động về pháp lý, kinh tế - xã hội để giai đoạn sau có quy định giá hợp lý. Khi đó, Nhà nước có thể quy định mức giá cao, thấp hoặc giá âm, tùy thời điểm, tùy khu vực địa lý.

Đề xuất giải pháp, chuyên gia kinh tế, TS. Nguyễn Minh Phong cho rằng cần tăng cơ chế thị trường, giảm thiểu xung đột lợi ích và tăng đồng thuận xã hội trong chính sách này. Trong đó, không cho phép bán điện thừa cho người khác vì nằm trong cơ chế mua bán điện trực tiếp, được Quy hoạch Điện VIII bảo hộ trong pháp lý.

PGS Nguyễn Việt Dũng - Phó Hiệu trưởng trường cơ khí Đại học Bách Khoa cho biết, về mặt kỹ thuật ông hoàn toàn ủng hộ không có việc mua bán và thương mại trong việc phát triển điện mặt trời áp mái. Việc đấu nối chỉ diễn ra trong điều kiện điện áp mái không đủ để dùng trong những giờ không có nắng, những hôm thời tiết không ủng hộ.

Không thể đưa đấu nối ở các dự án ngoài quy hoạch bởi sẽ làm cho hệ thống lưới điện không ổn và cực kỳ nguy hiểm cho an toàn lưới điện quốc gia.

Phát biểu kết luận hội thảo, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, từ những phát biểu rất sâu sắc, tâm huyết và trách nhiệm của các đại biểu, Bộ Công Thương nói chung và Ban soạn thảo Nghị định nói riêng sẽ có những suy nghĩ đầy đặn, đặt ra những tình huống và cố gắng giải quyết được một cách tốt nhất trong chính sách lần này.

Qua thảo luận, các đại biểu đều thống nhất về sự cần thiết phải ban hành cơ chế, chính sách để phát triển điện mặt trời áp mái theo hình thức tự sản, tự tiêu để khai thác và phát huy được tiềm năng tự nhiên. Thông qua việc phát triển điện mặt trời áp mái sẽ có cơ hội bổ sung nguồn cho hệ thống điện quốc gia, nhất là vào thời gian cao điểm; có cơ hội bổ sung khi nhu cầu sử dụng điện tăng cao và tăng nhanh.

Giảm áp lực đầu tư từ nhà nước, đồng thời khai thác phát huy hiệu quả nguồn vốn đầu tư ngoài xã hội, góp phần làm giảm chi phí sản xuất và tiêu dùng của các đối tượng sử dụng điện.

Thông qua việc khuyến khích phát triển nguồn điện này sẽ đáp ứng được mục tiêu trong tương lai đạt trung hòa carbon vào năm 2050 và còn nhiều lợi ích khác.