Chuyên gia "hiến kế" chính sách cho Việt Nam trước bối cảnh triển vọng kinh tế toàn cầu ảm đạm

Tại phiên toàn thể cấp cao của Diễn đàn kinh tế Việt Nam lần thứ 5 diễn ra ngày 17/12 tại Hà Nội, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh đánh giá, dù kinh tế Việt Nam ghi nhận sự hồi phục ngoạn mục trong năm 2022 nhưng cũng đã bộc lộ nhiều khó khăn, thách thức. Sự suy yếu nhanh chóng của tổng cầu thế giới đã ảnh hưởng trực tiếp lên các đơn hàng sản xuất trong nước. Bối cảnh tình hình thế giới và khu vực năm 2023 cũng được dự báo sẽ có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường.

Nói rõ hơn về vấn đề này ông Andrea Coppola - Kinh tế trưởng Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam cho biết, triển vọng kinh tế toàn cầu năm 2023 ảm đạm. Việc Mỹ thắt chặt chính sách kinh tế vĩ mô để kiềm chế áp lực lạm phát sẽ làm tăng thêm tác động trễ của việc tăng lãi suất đáng kể vào năm 2022 và tiếp tục đè nặng lên hoạt động của nền kinh tế, vốn dự kiến sẽ trì trệ vào năm 2023. Lạm phát dự kiến sẽ ở mức trung bình vào năm 2023 khi thị trường lao động dịu đi và áp lực tiền lương giảm.

Tại khu vực sử dụng đồng tiền chung châu Âu (Eurozone), do các cú sốc cung cấp năng lượng đang diễn ra và thắt chặt chính sách tiền tệ đáng kể, một cuộc suy thoái có thể thành hiện thực trong nửa đầu năm 2023 trước khi hoạt động ổn định vào cuối năm nay. Lạm phát dự kiến sẽ dần dần ôn hòa khi thị trường lao động hạ nhiệt và giả định giá năng lượng đứng ở mức vừa phải.

Tại Trung Quốc, tăng trưởng vào năm 2023 sẽ tăng tốc, phản ánh sự dỡ bỏ dần các hạn chế áp dụng trong thời gian kiểm soát đại dịch, giúp thúc đẩy chi tiêu của người tiêu dùng. Tuy nhiên, sự tăng tốc này sẽ bị cản trở bởi tác động kéo dài của các biện pháp hạn chế liên quan đến đại dịch, nhu cầu bên ngoài yếu và cũng kéo dài sự yếu kém trong lĩnh vực nền kinh tế thực.

Trong khi đó, tại các thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển, tăng trưởng sẽ bị ảnh hưởng bởi điều kiện tài chính eo hẹp và nhu cầu bên ngoài yếu. Giá thực phẩm, năng lượng và các yếu tố đầu vào khác cao có thể vẫn là gánh nặng cho các hộ gia đình và doanh nghiệp ở nhiều nước đang phát triển.

Với tăng trưởng toàn cầu vốn đã yếu, các cú sốc tiêu cực bổ sung có thể đẩy nền kinh tế toàn cầu vào suy thoái vào năm 2023.

Theo Kinh tế trưởng WB tại Việt Nam, triển vọng kinh tế toàn cầu yếu kém và rủi ro gia tăng có thể có hàm ý quan trọng đối với nền kinh tế Việt Nam về áp lực tỷ giá hối đoái, tính dễ bị tổn thương của ngành tài chính, lạm phát cao hơn và tăng trưởng kinh tế chậm hơn trong năm 2023.

"Chính phủ Việt Nam có một nhiệm vụ rất khó khăn và vai trò rất quan trọng để giảm thiểu tác động đến nền kinh tế Việt Nam và biến tình hình đầy thách thức này thành cơ hội. Tăng cường hơn nữa quản trị kinh tế và thúc đẩy ổn định kinh tế vĩ mô, đồng thời hỗ trợ tăng trưởng kinh tế", ông Andrea Coppola nói.

Về chính sách tiền tệ và tài chính, để giải quyết áp lực tỷ giá hối đoái dai dẳng do việc thắt chặt tiền tệ bổ sung ở Mỹ, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) có thể xem xét điều hành linh hoạt hơn nữa tỷ giá hối đoái, bao gồm cả khả năng tăng tốc độ mất giá của tỷ giá tham chiếu.

Để giải quyết các thách thức về thanh khoản trong lĩnh vực ngân hàng, trong trường hợp một số ngân hàng trở nên dễ bị tổn thương hơn và cần hỗ trợ, NHNN có thể giúp khôi phục niềm tin bằng cách hỗ trợ thanh khoản khẩn cấp với điều kiện các ngân hàng có kế hoạch khôi phục vị thế thanh khoản thỏa đáng, mà không phụ thuộc liên tục vào nguồn vốn vay của NHNN.

Đối với chính sách tài khóa, thách thức chính trong năm 2023 sẽ là tìm cách tiếp tục thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh lạm phát. Việt Nam có thể đồng thời xem xét kiểm soát chi tiêu công trong khi ưu tiên chi tiêu cho phát triển nguồn nhân lực và đẩy nhanh việc thực hiện chương trình đầu tư công được lựa chọn với tác động dự kiến cao nhất đến tăng trưởng kinh tế.

Để thúc đẩy phân bổ vốn hiệu quả, nên khuyến khích cạnh tranh thông qua cơ chế cho phép dễ dàng gia nhập và rời thị trường. Từ đó sẽ giúp các nguồn lực chảy vào các công ty sáng tạo và hiệu quả nhất. Nó cũng rất cần thiết để thúc đẩy một môi trường kinh doanh hỗ trợ cho phép các công ty sản xuất tiếp cận với tài chính và được thành lập dựa trên các quy định minh bạch và bảo vệ pháp lý.

Cuối cùng, giải quyết các thách thức liên quan đến môi trường và khí hậu là ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam. Các khoản đầu tư hợp lý phù hợp với các mục tiêu khí hậu trong các lĩnh vực ưu tiên đều có thể thúc đẩy tăng trưởng dài hạn, đồng thời tăng cường khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu và thiên tai...