Gia tăng lừa đảo thương mại quốc tế, doanh nghiệp phải làm gì để phòng ngừa rủi ro?

Theo Hiệp hội Chuyên gia chống lừa đảo toàn cầu có trụ sở tại Mỹ, các DN toàn cầu thiệt hại khoảng 5% doanh thu mỗi năm vì lừa đảo. Giá trị trung bình một vụ lừa đảo là 1,7 triệu USD.

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, trên toàn cầu, tỷ lệ DN cho biết họ là nạn nhân của lừa đảo và tội phạm kinh tế trong năm 2018, 2020 và 2022 lần lượt là 49%, 47% và 46%. Trong khi đó, kết quả một cuộc khảo sát năm 2022 cho thấy, 52% DN Việt Nam từng trải nghiệm lừa đảo hoặc tội phạm kinh tế, cao hơn mức 46% của khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Tại hội thảo "Phòng tránh rủi ro trong giao thương quốc tế - Góc nhìn từ người trong cuộc" do Hội DN sản xuất sản phẩm công nghiệp chủ lực TP Hà Nội (HAMI) phối hợp với Hiệp hội DN Italia Việt Nam (ICHAM) tổ chức chiều 7/4 tại Hà Nội, ông Nguyễn Công Cường - Phó Chủ tịch HAMI cho biết, Việt Nam hội nhập ngày càng sâu rộng với thế giới, các DN làm ăn với nhiều đối tác hơn. Nhiều sân chơi rộng hơn với những luật chơi khác nhau thì nguy cơ tranh chấp, lừa đảo cũng lớn hơn, phức tạp hơn. Lừa đảo trong thương mại quốc tế đang đặt DN đứng trước nhiều rủi ro, phòng tránh vấn nạn này, rất cần sự chủ động của doanh nghiệp.

Vụ lừa đảo trong thương mại quốc tế đối với DN Việt Nam gần đây là vụ việc 76 contener hạt điều của 5 DN Việt Nam xuất khẩu sang Italya bị mất bộ chứng từ gốc. Đến thời điểm này sự việc 76 container hạt điều đã cơ bản được giải quyết ổn thỏa. Nhưng đó cũng là “bài học kinh nghiệm” cho các DN ngành điều nói riêng và DN xuất khẩu của Việt Nam nói chung.

Theo nhận định của các chuyên gia kinh tế, thách thức lớn nhất của DN Việt Nam hiện nay là chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc phòng, ngừa và đối phó với các lừa đảo và tranh chấp rất dễ xảy ra. Rất nhiều DN chưa quen thuộc với văn hoá kinh doanh của từng nước, lạ lẫm với đối tác cho đến hệ thống cơ quan giải quyết tranh chấp và thủ tục giải quyết tranh chấp. Nhiều DN chưa quen sử dụng hình thức giải quyết tranh chấp thương mại phổ biến như trọng tài thương mại, hoà giải thương mại. Nhiều DN còn ít sử dụng luật sư thường xuyên…

Theo ông Nguyễn Công Cường, dự báo rủi ro trong thương mại quốc tế sẽ vẫn tiếp tục gia tăng trong giai đoạn tới. Để phòng ngừa vấn đề này, các DN Việt Nam cần phải hoàn thiện mình, phải có nhân lực tốt, bộ máy tốt, hệ thống quản trị rủi ro tốt. Các DN phải có mạng lưới thông tin, thường xuyên liên hệ với cơ quan thương vụ Việt Nam và các tổ chức hỗ trợ, dịch vụ pháp lý chuyên nghiệp tại các thị trường.

Đặc biệt, để phòng ngừa rủi ro trong thương mại quốc tế, các DN cần dựa vào các DN đi trước. Bên cạnh đó, tổ chức hội cũng là kênh hỗ trợ DN hội viên hiệu quả để hạn chế các rủi ro khi tranh chấp; những điều nên làm; những thứ cần tránh; những nơi, những ai cần cẩn trọng khi giao kết hợp đồng.

Với 30 năm kinh nghiệm xuất khẩu sang nhiều thị trường, ông Bạch Thăng Long - Phó Tổng Giám đốc Thường trực Công ty May 10 cho biết, giao dịch thương mại quốc tế luôn có nhiều rủi ro, nhiều khi không lường hết được. Do đó, trước hết, DN cần xác định thị trường và khách hàng mục tiêu. Từ xác định thị trường mục tiêu, DN lựa chọn lượng khách hàng vừa đủ lớn, có tiềm năng để đảm bảo chuỗi sản xuất liên tục cũng như nguồn hàng ổn định.