Bắc Giang: Nâng tầm đặc sản địa phương qua chương trình OCOP

Những kết quả đáng khích lệ

Theo chia sẻ của lãnh đạo Sở Nông nghiệp & Môi trường Bắc Giang, ngay từ đầu giai đoạn, tỉnh đã xác định chương trình OCOP là giải pháp trọng tâm để khơi dậy tiềm năng, lợi thế của từng vùng miền. Qua đó, thúc đẩy tổ chức sản xuất theo hướng liên kết, hiện đại.

Trên cơ sở đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã tham mưu UBND tỉnh trình HĐND ban hành Nghị quyết số 67/2023/NQ-HĐND về chính sách khuyến khích phát triển sản phẩm OCOP giai đoạn 2024–2025. Đây là nền tảng pháp lý quan trọng nhằm hỗ trợ các chủ thể, từ chi phí bao bì, tem nhãn đến công bố chất lượng, truy xuất nguồn gốc, bảo hộ sở hữu trí tuệ...

Với sự vào cuộc đồng bộ, đến hết tháng 5/2025, toàn tỉnh Bắc Giang có 419 sản phẩm OCOP từ 3 sao trở lên, tăng 264 sản phẩm so với năm 2021. Trong đó có 1 sản phẩm 5 sao, 21 sản phẩm 4 sao, 397 sản phẩm 3 sao. Qua đó, đưa Bắc Giang trở thành một trong những tỉnh có nhiều sản phẩm OCOP cả nước.

Dự kiến hết năm 2025, toàn tỉnh Bắc Giang có 500 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên. Trong đó có 1 sản phẩm 5 sao, 23 sản phẩm 4 sao và 476 sản phẩm 3 sao.

Các sản phẩm OCOP của Bắc Giang chủ yếu là đặc sản mang thế mạnh vùng miền. Tiêu biểu như vải thiều Lục Ngạn, mỳ gạo Chũ, gà đồi Yên Thế, cùng các sản phẩm làng nghề truyền thống như rượu Vân, bún Đa Mai, mỳ Chũ...

Nhiều sản phẩm đã được đầu tư bài bản từ quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn ISO, HACCP, VietGAP đến thiết kế bao bì, truy xuất nguồn gốc và công bố chất lượng. Hình thức, mẫu mã ngày càng đồng bộ, hiện đại, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm.

Song hành cùng số lượng sản phẩm là sự mở rộng về lực lượng chủ thể tham gia. Toàn tỉnh hiện có 225 chủ thể OCOP, trong đó có 165 hợp tác xã, 14 doanh nghiệp, 3 tổ hợp tác và 43 cơ sở sản xuất nhỏ lẻ.

Nhiều chủ thể là thanh niên khởi nghiệp từ nông nghiệp, mạnh dạn đổi mới tư duy, đầu tư bài bản vào sản phẩm. Từ thiết kế bao bì, xây dựng câu chuyện thương hiệu đến áp dụng tiêu chuẩn chất lượng như VietGAP, GlobalGAP, ISO 22000… Đây chính là những nhân tố tạo sức lan tỏa, làm mới diện mạo sản phẩm nông thôn.

Tỉnh cũng đặc biệt chú trọng đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật. Giai đoạn 2021–2025, Bắc Giang đã tổ chức 10 lớp tập huấn với gần 800 học viên. Nội dung không chỉ xoay quanh tiêu chí đánh giá phân hạng sản phẩm, mà còn hướng đến chuyển đổi số, ứng dụng thương mại điện tử và truy xuất nguồn gốc.

Nhờ đó, các chủ thể có thêm công cụ để hoàn thiện sản phẩm và tự tin đưa hàng hóa đến thị trường rộng lớn hơn.

Ngoài ra, hoạt động xúc tiến thương mại được triển khai mạnh mẽ, góp phần đưa sản phẩm OCOP Bắc Giang vươn xa. Gần 350 lượt sản phẩm đã được đưa đi giới thiệu tại các hội chợ trong và ngoài tỉnh như Quảng Ninh, Lào Cai, Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Kiên Giang…

Một số sản phẩm thế mạnh như giấm Kim Ngân, bánh nông sản Bình Minh, các dòng sản phẩm từ vải thiều… đã vươn tới những thị trường chất lượng cao như Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc. Qua đó, khẳng định vị thế ngày càng cao của nông sản Bắc Giang.

Kiến nghị cơ chế đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP cấp huyện

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đáng ghi nhận, theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp & Môi trường, chương trình OCOP tại Bắc Giang cũng gặp không ít khó khăn.

Một bộ phận cán bộ và người dân vẫn chưa nhận thức đầy đủ về vai trò, lợi ích của chương trình, dẫn đến tình trạng tham gia mang tính hình thức. Một số sản phẩm được phát triển chỉ để “đủ điều kiện” nông thôn mới nâng cao, thiếu tính bền vững và chưa đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng thực tế.

Việc giao cấp huyện tổ chức đánh giá và phân hạng sản phẩm OCOP 3 sao theo Quyết định 148/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ cũng đặt ra thách thức lớn. Nhiều huyện còn thiếu năng lực, kinh nghiệm đánh giá.

Hệ thống cơ sở dữ liệu hiện hành cũng chưa đáp ứng yêu cầu quản lý hiện đại. Vẫn dựa nhiều vào nhập liệu thủ công, thiếu cập nhật thường xuyên, gây sai lệch thông tin giữa các cấp.

Một hạn chế nữa là phần lớn sản phẩm OCOP ở dạng sơ chế, ít sản phẩm chế biến sâu, dẫn đến giá trị gia tăng thấp.

Mẫu mã, bao bì của nhiều sản phẩm đã được quan tâm đầu tư thiết kế nhưng chưa bảo đảm các điều kiện như: công bố chất lượng, kiểm soát chất lượng, xác nhận bảo vệ môi trường, tem truy xuất nguồn gốc.

Ngoài ra, năng lực tiếp thị và phát triển thị trường của các chủ thể còn yếu. Chưa khai thác hiệu quả kênh bán hàng hiện đại như siêu thị, thương mại điện tử, mạng xã hội...

Từ thực tiễn triển khai, Sở Nông nghiệp & Môi trường Bắc Giang kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường sớm tham mưu Chính phủ sửa đổi, bổ sung Quyết định 148/QĐ-TTg để tháo gỡ những vướng mắc. Đặc biệt là cơ chế đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP cấp huyện.

Đồng thời, đề nghị Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu OCOP đồng bộ, giao diện thân thiện, có thể liên thông giữa các cấp. Từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý, giám sát và hỗ trợ chủ thể hiệu quả hơn.

Lãnh đạo Sở Nông nghiệp & Môi trường Bắc Giang kỳ vọng, với cách tiếp cận toàn diện, kết hợp chặt chẽ giữa chính sách, đào tạo, hỗ trợ và xúc tiến thương mại, cũng như những vướng mắc được tháo gỡ kịp thời. Chương trình OCOP của tỉnh nhà sẽ mở ra hướng đi bền vững cho nông nghiệp Bắc Giang.

Không chỉ dừng lại ở việc nâng tầm đặc sản địa phương, chương trình còn góp phần hình thành hệ sinh thái nông thôn mới năng động, hiện đại và giàu bản sắc.