Lào Cai: Đổi đời nhờ cây sả đỏ

Cốc Sâm 3 là thôn đặc biệt khó khăn của xã Phong Niên, huyện Bảo Thắng. Những năm trước đây, đồng bào chưa tìm được hướng thoát nghèo bền vững do đất đai cằn cỗi, dẫn đến nhiều lao động vượt biên đi làm thuê trái phép. Khi đó, anh Trung phát hiện một nghịch lý diễn ra bao năm nay tại quê hương, đó là thôn mình có nhiều đất thì người mình lại đi làm thuê bên nước bạn. Người nước bạn lại muốn sang nước mình thuê đất trồng cây.

Khởi nghiệp từ cây sả đỏ

Nhận thấy những ưu điểm vượt trội và lợi ích kinh tế của giống cây trồng dược liệu này so với các loại cây trồng truyền thống, anh Trung quyết định thành lập HTX để giúp các thành viên khởi nghiệp với cây sả. Giữa năm 2018, HTX Minh Ngọc do anh làm Giám đốc bắt đầu trồng sả trên diện tích 25 ha.

Cuối năm 2018, HTX của anh thu hoạch lứa lá đầu tiên. Lá sả sau khi thu hái được chưng cất thành tinh dầu thô để bán cho đối tác theo hợp đồng đã ký kết, chủ yếu là các doanh nghiệp dược phẩm ở Hà Nội và Thái Nguyên. Trung bình 1 tấn lá sả đỏ sẽ chưng cất được 20 lít tinh dầu.

“Cây sả phù hợp với các địa hình, không kén đất, lại mang lại giá trị kinh tế gấp nhiều lần so với cây trồng khác. Hiện tại, doanh nghiệp bao tiêu đầu ra cho người dân và theo như thị trường tiêu thụ tinh dầu sả thời gian này thì cung luôn không đủ cầu. Do đó, trong thời gian tới, chúng tôi sẽ mở rộng diện tích và mong muốn người dân cùng làm, cũng phát triển kinh tế, hạn chế tình trạng đất bỏ hoang”, anh Trung cho biết.

Từ khi cây sả đỏ được đưa về trồng, không ít hộ dân đã quyết tâm cải tạo ruộng đất để trồng sả, với hy vọng thoát nghèo bền vững ngay trên chính mảnh đất của mình. Chị Giàng Thị Cú, thôn Phìn Giàng, xã Phong Niên chia sẻ: “Trước kia mình làm thuê bên Trung Quốc, vất vả lắm, nhưng giờ không đi nữa, ở nhà đi làm cho HTX và trồng sả thôi. Cây sả này dễ trồng, dễ bán và được nhiều tiền hơn so với cây ngô”.

So với các loại cây trồng truyền thống khác ở địa phương, cây sả đỏ tốn ít công chăm sóc hơn và phù hợp với đất đồi cằn. Cây Sả có ưu điểm chỉ trồng một lần nhưng cho thu hoạch liên tục 5 - 6 năm liền, mỗi năm cho thu hoạch (cắt lá) 5 - 6 lần, giá bán lá sả tươi là 2.000 đồng/kg và 450 - 500 nghìn đồng/ lít tinh dầu sả.

Trung bình 1 tấn lá sả đỏ sẽ chưng cất được 20 lít tinh dầu.

Liên kết và nhân rộng mô hình

Mỗi ha sả cho năng suất bình quân khoảng 30 tấn lá mỗi năm, chưng cất ra khoảng 500 - 600 lít tinh dầu, giá trị thu về gần 300 triệu đồng. Từ những thành công bước đầu, hiện HTX Minh Ngọc đang vận động, liên kết với các hộ dân để phát triển diện tích trồng cây sả, cam kết bảo đảm đầu ra cho thành viên.

Không chỉ ở Phong Niên, tại huyện Bảo Thắng, mô hình trồng sả lấy tinh dầu đã được nhân rộng tại các xã Phong Hải, Trì Quang... mở ra triển vọng phát triển kinh tế mới, góp phần tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho nông dân địa phương. Tương tự, tại huyện Bát Xát, một số xã tại địa phương cũng đã đưa mô hình trồng sả trên đồi dốc bạc màu và thu được hiệu quả cao.

Điển hình như xã Cốc Mỳ đã chuyển đổi trên 10 ha đất nương trồng cây sắn tại các thôn Minh Trang, Minh Tân, Ná Lùng và Tân Hào sang trồng cây sả đỏ lấy tinh dầu. Trong thời gian tới, xã có kế hoạch mở rộng diện tích trồng sả lên tới 22 - 25 ha ở các thôn trên địa bàn toàn xã, nhằm nâng cao giá trị sản xuất trên một đơn vị diện tích đất canh tác, tạo việc làm cho người dân.

Từ những thành công của HTX Minh Ngọc, ông Ngô Văn Phúc - Bí thư Đảng ủy xã Phong Niên, cho biết: “Năm nay, xã sẽ phấn đấu mở rộng diện tích trồng cây sả thêm 20 - 30 ha nữa. Đến năm 2020 trở đi, chúng tôi sẽ tham mưu với cấp trên đưa mô hình này vào chương trình 135 để đồng bào người H’mông thực hiện”.

Tuy nhiên, để phát triển mạnh loại cây dược liệu này, người dân cần được tiếp cận thuận lợi với nguồn vốn vay. Chính quyền địa phương và các doanh nghiệp cũng cần cam kết bảo đảm đầu ra ổn định cho sản phẩm tinh dầu sả, giúp người dân yên tâm mở rộng diện tích trồng sả đỏ.

Theo Hoàng Lê/Thời báo Kinh doanh