Tiềm ẩn thảm họa sức khỏe nếu không cấm thuốc lá điện tử

Chiều 11/11, trong phiên thảo luận tại tổ về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi), đại biểu Quốc hội Lê Hoàng Anh (đoàn Gia Lai) đã bày tỏ sự quan ngại sâu sắc khi dự thảo luật không còn quy định cấm đầu tư kinh doanh thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng tại Điều 6. Trong khi đó, thuốc lá truyền thống lại được đưa vào danh mục kinh doanh có điều kiện.

"Tôi cho rằng đây là một bước thụt lùi về chính sách, tiềm ẩn thảm họa và vượt ngoài khuôn khổ y tế. Vấn đề này đang trở thành mối lo ngại về an ninh trật tự, an toàn xã hội và là trách nhiệm chính trị rất lớn của chúng ta", ông Lê Hoàng Anh nhấn mạnh.

Để làm rõ quan điểm của mình, đại biểu đã chỉ ra bốn bất cập nghiêm trọng.

Thứ nhất, đi ngược lại chủ trương của Đảng và Nghị quyết của Quốc hội. Ông Lê Hoàng Anh khẳng định, việc không cấm các sản phẩm hủy hoại sức khỏe này đi ngược lại tinh thần Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị về bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân và chỉ đạo quyết liệt của Tổng Bí thư Tô Lâm về việc bảo vệ thanh thiếu niên khỏi ma túy, tệ nạn xã hội.

Đặc biệt, quy định này đi ngược lại Nghị quyết 173 của chính Quốc hội, trong đó nêu rõ: "Quốc hội thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng... từ năm 2025".

Đại biểu nhắc lại, tại kỳ họp trước, cả Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ Y tế và Bộ Công Thương đều ủng hộ việc cấm.

"Chính vì vậy, chính sách tại Điều 6 Luật Đầu tư phải thể hiện sự thống nhất ý chí với sự lãnh đạo của Đảng", đại biểu đề nghị.

Thứ hai, nguy cơ nghiêm trọng về an ninh trật tự. Đại biểu cảnh báo thuốc lá điện tử đang bị tội phạm ma túy lợi dụng để sản xuất, buôn bán ma túy tổng hợp, cần sa dạng lỏng và các chất gây nghiện khác.

"Các thiết bị này đã trở thành công cụ ngụy trang hoàn hảo để đưa chất cấm vào trường học, nơi công cộng. Nếu không cấm kinh doanh, chúng ta đang gián tiếp tạo vỏ bọc cho tội phạm ma túy xâm nhập vào giới trẻ Việt Nam", đại biểu nói.

Thứ ba, không thể nhân nhượng trước áp lực từ nhóm lợi ích. Ông Lê Hoàng Anh thẳng thắn đề cập đến việc một số doanh nghiệp đang vận động quyết liệt để Luật Đầu tư không quy định cấm, với các lập luận như "giảm thiểu tác hại" hay "khó quản lý nên không cấm được".

"Đây không phải là vấn đề kỹ thuật quản lý, mà là vấn đề định hướng phát triển quốc gia. Chúng ta phải cấm vì bản chất của sản phẩm là độc hại, chứ không phải vì chúng ta không quản lý được", ông Lê Hoàng Anh nhấn mạnh.

Thứ tư, nguy cơ hủy hoại thế hệ trẻ và bài học từ quốc tế. Đại biểu phân tích các bằng chứng khoa học cho thấy thuốc lá điện tử gây nghiện mạnh, gây tổn thương phổi nghiêm trọng, đồng thời dẫn chứng các ca bệnh nặng đang điều trị tại Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai.

Về kinh nghiệm quốc tế, nhiều quốc gia như Thái Lan, Singapore đã cấm tuyệt đối, trong khi Nga cũng đang cấp bách soạn thảo luật cấm. "Nếu Việt Nam không cấm, chúng ta sẽ trở thành thị trường dễ dãi, là nơi 'xả rác' cho các sản phẩm bị cấm trên toàn thế giới", đại biểu cảnh báo.

Từ những phân tích trên, đại biểu Lê Hoàng Anh kiến nghị Quốc hội bổ sung dứt khoát vào Điều 6 quy định cấm đầu tư kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới khác.

Đồng tình với quan điểm trên, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu (đoàn Bình Định) phân tích rõ sự khác biệt và mức độ nguy hiểm của hai loại sản phẩm. Theo ông, thuốc lá nung nóng về bản chất vẫn là thuốc lá sợi và các hãng lớn chưa bao giờ chứng minh được nó ít gây hại hơn thuốc lá truyền thống.

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng thuốc lá điện tử mới là sản phẩm nguy hiểm hơn rất nhiều.

"Nguyên lý của nó khác hẳn, không phải thuốc lá sợi mà là dung dịch. Vì ở dạng dung dịch, không ai có thể kiểm soát được thành phần bên trong. Người bán có thể tùy ý cho thêm các chất gây nghiện, thậm chí là ma túy dạng lỏng, điều này vô cùng nguy hiểm. Đặc biệt, các sản phẩm này được thiết kế bắt mắt, sành điệu nên rất thu hút giới trẻ", đại biểu giải thích.

Ông Nguyễn Lân Hiếu cũng chỉ ra thực tế thuốc lá điện tử đang được bán tràn lan trên mạng, rất khó kiểm soát. Do đó, đại biểu kiến nghị: "Chúng ta chắc chắn phải cấm theo tinh thần của Nghị quyết. Đồng thời, phải có cơ chế rà soát, không cho phép các sản phẩm này được bán công khai và phải có chế tài xử phạt nghiêm khắc khi sử dụng. Cần coi đây là sản phẩm tiềm ẩn nguy cơ ma túy".

Nhìn lại quá trình xây dựng luật, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) cho biết, trên cơ sở kết quả phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Y tế năm 2024, Quốc hội đã đưa nội dung cấm vào Nghị quyết 173. Khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội thẩm tra dự án luật này vào ngày 5/10, Tờ trình của Chính phủ vẫn còn đề xuất cấm và được Ủy ban Thường vụ nhất trí cao.

"Tuy nhiên, trong dự thảo trình Quốc hội lần này, quy định cấm đã bị loại bỏ hoàn toàn. Chúng tôi nhận thấy việc tiếp thu, chỉnh lý như vậy đã tạo ra sự khác biệt hoàn toàn so với Nghị quyết của Quốc hội, đi ngược lại sự mong đợi của cử tri và khác với chính đề xuất ban đầu của Chính phủ. Chúng tôi đề nghị Chính phủ báo cáo rõ về vấn đề này và thực hiện nghiêm túc theo đúng Nghị quyết 173 của Quốc hội", đại biểu đoàn Bắc Kạn cho hay.