Việt Nam – Nhật Bản thúc đẩy hợp tác khí hậu qua cơ chế tín chỉ chung (JCM)

Trọng tâm của giai đoạn hợp tác này là thúc đẩy các dự án nông nghiệp carbon thấp, đặc biệt là áp dụng công nghệ tưới ngập khô xen kẽ (AWD) của Green Carbon trong canh tác lúa, nhằm giảm phát thải khí nhà kính và tạo ra tín chỉ carbon chất lượng cao theo tiêu chuẩn của Điều 6 Thỏa thuận Paris.

Sản xuất lúa nước là một trong những nguồn phát thải khí mê-tan (CH4) đáng kể tại Việt Nam. Công nghệ tưới AWD của Green Carbon, một giải pháp đã được chứng minh hiệu quả, không chỉ giúp giảm tới 48% lượng phát thải khí mê-tan và tiết kiệm 25-30% lượng nước tưới mà còn duy trì, thậm chí tăng năng suất cây trồng. Giảm phát thải theo công nghệ AWD có thể được lượng hóa để tạo ra tín chỉ carbon, mang lại nguồn thu nhập mới bền vững cho người nông dân và đóng góp trực tiếp vào thị trường carbon toàn cầu.

Hợp tác theo Công nghệ tưới AWD của Green Carbon được xây dựng trên nền tảng thành công của Cơ chế JCM giai đoạn 2013-2020. Việt Nam, Nhật Bản đã triển khai 14 dự án và cấp phát hơn 35.000 tín chỉ carbon trong giai đoạn 2013-2020. Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Môi trường Việt Nam cùng các cơ quan liên quan đang phối hợp chặt chẽ với phía Nhật Bản để thảo luận ký kết thỏa thuận hợp tác cho giai đoạn mới, đảm bảo tuân thủ đầy đủ các quy định của Điều 6 Thỏa thuận Paris, cho phép các kết quả giảm phát thải (ITMOs) từ các dự án tại Việt Nam sẽ được chuyển giao và sử dụng để cả hai quốc gia cùng thực hiện cam kết NDC.

Green Carbon Inc. là doanh nghiệp tiên phong hiện thực hóa mô hình AWD. Green Carbon Việt Nam đang tích cực triển khai các dự án nông nghiệp carbon thấp tại Đồng bằng sông Cửu Long và các tỉnh trên toàn quốc. Green Carbon đóng vai trò là nhà phát triển dự án, hợp tác trực tiếp với nông dân và các hợp tác xã địa phương để áp dụng kỹ thuật AWD trên quy mô lớn, thực hiện quy trình đo lường, báo cáo và xác minh (MRV) lượng giảm phát thải, từ đó đăng ký dự án theo các tiêu chuẩn khắt khe của JCM. Sự tham gia của các doanh nghiệp như Green Carbon là yếu tố then chốt để biến các thỏa thuận cấp chính phủ thành hành động thực tiễn, mang lại lợi ích trực tiếp cho người nông dân.

Phát biểu về định hướng hợp tác, đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết: "Việc nhân rộng mô hình canh tác lúa phát thải thấp thông qua Cơ chế JCM là một bước đi chiến lược, giúp người nông dân tăng thêm thu nhập và thích ứng với biến đổi khí hậu, và khẳng định vai trò tiên phong của Việt Nam trong việc xây dựng một nền nông nghiệp xanh, trách nhiệm. Đây là hành động cụ thể hóa cam kết giảm 43,5% phát thải khi có hỗ trợ quốc tế trong NDC của Việt Nam."

Hợp tác ứng dụng công nghệ AWD của Green Carbon trong khuôn khổ JCM là điển hình cho thấy các quốc gia phát triển và đang phát triển có thể cùng nhau hành động vì mục tiêu khí hậu chung. Nhật Bản, một trong những quốc gia đi đầu thế giới về hợp tác theo Điều 6, sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam về tài chính và chuyển giao công nghệ tiên tiến.

Ông TANAKA Tomoki, Phó trưởng Ban Chiến lược quốc tế, Cục Xuất khẩu và Quan hệ quốc tế, Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản (MAFF) Nhật Bản chia sẻ: "Chính phủ Nhật Bản cam kết đồng hành cùng Việt Nam trên hành trình hướng tới tương lai carbon thấp. Cơ chế JCM giai đoạn mới, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, sẽ tạo ra lợi ích chung cho cả hai nước, giúp chúng ta đạt được các mục tiêu khí hậu tham vọng và thắt chặt hơn nữa mối quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện."

Triển khai thành công các dự án lúa carbon thấp theo Cơ chế JCM sẽ mở ra tiềm năng to lớn cho ngành nông nghiệp Việt Nam, biến thách thức về phát thải thành cơ hội phát triển kinh tế bền vững, đồng thời góp phần đảm bảo an ninh lương thực và an ninh môi trường toàn cầu.

Green Carbon áp dụng kỹ thuật tưới ngập khô xen kẽ Alternate Wetting and Drying (AWD): AWD giảm phát thải khí mê‑tan (CH₄) và tạo tín chỉ carbon. Phương pháp AWD cho phép làm gián đoạn quá trình yếm khí, giảm mạnh vi khuẩn sinh mê‑tan hoạt động mạnh. Theo ước tính, AWD có thể giảm lượng tưới nước tới 30% và giảm 48% khí mê‑tan từ ruộng lúa. Green Carbon triển khai AWD theo chuẩn mực quốc tế, kết hợp giám sát, đo đếm GHG, đào tạo nông dân và đánh giá chất lượng gạo.

Tại Nghệ An, dự án thử nghiệm đã áp dụng AWD trên diện tích pilot, ghi nhận giảm phát thải mê‑tan đến 60,11% với lúa gieo sạ và 52,94% với lúa cấy; đồng thời tiết kiệm nước, giảm chi phí sản xuất, nâng cao thu nhập nông dân. An Giang (116.000 ha) đã được đăng ký Verra, dự kiến giảm hơn 590.682 tCO₂e/năm và tạo tín chỉ carbon trị giá hàng chục triệu tấn CO₂tđ giai đoạn 2025-2032. Green Carbon áp dụng mô hình AWD nhằm phát triển nền tảng carbon nông nghiệp ở Việt Nam, góp phần thúc đẩy sản xuất lúa bền vững, bảo vệ môi trường và tiếp cận tài chính xanh.