Xuất khẩu nông sản đối diện 5 thách thức lớn

Phát biểu tại diễn đàn "Tái cơ cấu nông nghiệp" ngày 28/8, bà Cao Xuân Thu Vân - Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam cho biết, trong gần 8 tháng của năm 2024, hoạt động sản xuất nông lâm nghiệp và thủy sản trong cả nước tiếp tục có nhiều điểm sáng. Điều này phần nào khẳng định việc tái cơ cấu nông nghiệp đang đi vào đúng quỹ đạo.

Trong đó, có sự đóng góp quan trọng của khu vực kinh tế hợp tác với hơn 20.000 hợp tác xã nông nghiệp và hàng chục ngàn tổ hợp tác nông nghiệp. Hiện cả nước có trên 4.000 hợp tác xã tham gia liên kết theo chuỗi giá trị, chiếm gần 13% tổng số hợp tác xã.

Tuy nhiên, một trong những hạn chế lớn nhất là mối liên kết giữa các tác nhân trong cùng một khâu cũng như giữa các khâu trong chuỗi giá trị còn lỏng lẻo. Liên kết giữa các tổ hợp tác, hợp tác xã trong một số ngành hàng mới chỉ dừng lại ở chỗ liên kết mang tính thời vụ, chưa mang tính chia sẻ rủi ro về lợi ích.

“Để thúc đẩy tiêu thụ nông sản một cách tốt nhất và nâng cao giá trị cho nông sản Việt thì việc phát triển hiệu quả và bền vững chuỗi giá trị nông sản là vấn đề sống còn trong tái cơ cấu nông nghiệp”, bà Vân nhấn mạnh.

Liên quan đến chính sách thuế và tín dụng, ông Nguyễn Văn Phụng - nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thuế (Bộ Tài chính) chỉ rõ, đây là một trong những rào cản lớn đối với nông dân, doanh nghiệp và hợp tác xã nông nghiệp. Những bất cập của chính sách thuế trong lĩnh vực nông nghiệp khiến các tập đoàn kinh tế lớn không muốn huy động vốn, đầu tư vốn để tham gia liên kết chuỗi giá trị nông sản.

Ông Hoàng Trọng Thuỷ - chuyên gia nông nghiệp cho rằng, xuất khẩu nông sản Việt Nam đang đối diện với 5 thách thức lớn. Đó là giá nguyên liệu đầu vào tăng cao; chi phí vận tải, logistics chưa có dấu hiệu giảm; chính sách nhập khẩu của các nước liên tục thay đổi.

Cùng đó, yêu cầu về tiêu chuẩn chất lượng nông sản ngày càng tăng. Người tiêu dùng nước ngoài có xu hướng thắt chặt chi tiêu do áp lực lạm phát.

Nhằm thúc đẩy xuất khẩu nông sản, ông Thuỷ khuyến nghị nên tăng cường xuất khẩu 10 nông sản chủ lực vốn đã có thị trường ổn định. Triển khai việc thực hiện nghị định thư về xuất khẩu sầu riêng đông lạnh, dừa tươi và cá sấu nuôi sang thị trường Trung Quốc.

Đồng thời, cần quyết liệt trong tháo gỡ “thẻ vàng” IUU của EU về thủy sản càng sớm càng tốt. Phát triển mạnh cơ sở hạ tầng kho bãi và hệ thống logistics, vận chuyển bằng đường sắt, đường biển. Cải thiện quy trình sản xuất nông nghiệp bền vững, sự minh bạch trong truy xuất nguồn gốc nông sản đáp ứng yêu cầu của bên nhập khẩu.

Nhấn mạnh 6 giải pháp phát triển hiệu quả và bền vững chuỗi giá trị nông sản thời gian tới, ông Phùng Đức Tiến - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng, cần cơ cấu lại ngành nông nghiệp một cách thực chất, hiệu quả hơn thông qua việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng và vật nuôi.

Coi ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp là một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả và tính bền vững của chuỗi giá trị nông sản. Tăng cường liên kết chặt chẽ giữa các tác nhân trong chuỗi giá trị nông sản từ sản xuất, chế biến, đến tiêu thụ. Mở rộng và phát triển thị trường tiêu thụ nông sản cả trong nước và quốc tế.

“Phát triển nông nghiệp bền vững phải đi đôi với bảo vệ môi trường và sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên. Các biện pháp như sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật sinh học, quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn nước, bảo vệ đất đai và đa dạng sinh học cần được áp dụng rộng rãi”, ông Tiến nhấn mạnh.