Nghi án tư vấn thầu “bắt tay” với đơn vị dự thầu?

Tư vấn mời thầu “vừa đá bóng, vừa thổi còi”?

Gói thầu số 05 xây dựng đường ĐT457 (đường 222 cũ) đoạn từ cầu Trà Giang đi xã Bình Minh, huyện Kiến Xương (Giai đoạn 1: từ Km7+060 đến Km 11+363) do UBND huyện Kiến Xương làm chủ đầu tư có trị giá 51.402.242.000 đồng.

Ngày 17/1/2017, UBND huyện Kiến Xương đã có Quyết định số 57/QĐ-UBND chỉ định Công ty Cổ phần Thương mại và Đầu tư xây dựng Quốc Trung (khu thị tứ xã Thanh Tân, huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình) làm đơn vị tư vấn lựa chọn nhà thầu.

Trong thông báo mời thầu đăng tải trên website: http//muasamcong.mpi.gov.vn ngày 18/1/2017 thể hiện rõ: “Bên mời thầu: Công ty Cổ phần Thương mại và Đầu tư xây dựng Quốc Trung” chứ không phải là chủ đầu tư: UBND huyện Kiến Xương hay đại diện chủ đầu tư là Ban Quản lý dự án đầu tư và xây dựng công trình huyện Kiến Xương.

Xét về bản chất thì đơn vị tư vấn đấu thầu cũng chỉ làm một nhà thầu được chủ đầu tư lựa chọn. Ở đây, đơn vị tư vấn đấu thầu Công ty Cổ phần Thương mại và Đầu tư xây dựng Quốc Trung được thay mặt chủ đầu tư làm bên mời thầu, lập hồ sơ mời thẩu, tổ chức đóng mở thầu, thành lập tổ chuyên gia và tổ chức đánh giá hồ sơ dự thầu…

Do vậy, rất có thể dẫn đến tình huống gặp gỡ, trao đổi trực tiếp với các nhà thầu trong quá trình đấu thầu. Và lúc này không ai dám chắc câu chuyện tư vấn thầu “bắt tay đi đêm” thông đồng với đơn vị dự thầu sẽ không xảy ra, nhất là tại một dự án trị giá hơn 50 tỷ đồng sử dụng nguồn vốn ngân sách này.

Tiêu chí đánh giá thấp hơn so với quy định?

Tham gia nộp hồ sơ dự thầu tại Gói thầu số 05 có 3 đơn vị tham gia, gồm: Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây dựng Trường Thanh; Công ty TNHH Phú Thọ và Công ty TNHH Thuận Duy. Kết quả: Công ty TNHH Thuận Duy được lựa chọn làm nhà thầu xây lắp cho gói thầu này với giá trúng thầu 50.928.289.000 đồng. Thời gian thực hiện hợp đồng thi công xây lắp là 12 tháng.

Ngay khi kết quả trúng thầu được công bố, dư luận đã dấy lên những hoài nghi về tính minh bạch của kết quả này nếu không muốn nói rằng “bài thầu” do đơn vị tư vấn thầu lập ra dường như chỉ để làm lợi cho Công ty TNHH Thuận Duy trúng thầu một cách dễ dàng!

Mục 3.2 nằm trong Các tiêu chí năng lực tài chính và kinh nghiệm của bộ Hồ sơ mời thầu Gói thầu số 05 có đưa ra yêu cầu doanh thu bình quân hàng năm từ hoạt động xây dựng với các nhà thầu như sau: “Doanh thu trung bình trong 3 năm (2013, 2014, 2015) tối thiểu là 45 tỷ đồng. Doanh thu trung bình được tính bằng tổng các khoản thanh toán cho hợp đồng xây lắp mà nhà thầu được nhận trong các năm đó”.

Còn theo hướng dẫn tại ghi chú số (6) Mục 2.1 Chương III Mẫu hồ sơ mời thầu xây lắp ban hành kèm theo Thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT (Thông tư 03) ngày 6/5/2015 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư quy định chi tiết lập hồ sơ mời thầu xây lắp, thì cách tính toán thông thường về mức yêu cầu doanh thu bình quân hàng năm đối với trường hợp thời gian thực hiện hợp đồng dưới 1 năm sẽ là như sau: Yêu cầu tối thiểu về mức doanh thu trung bình hàng năm = Giá gói thầu x K. Thông thường yêu cầu hệ số “K” trong công thức này là 1,5.

Nếu áp dụng đúng theo hướng của Thông tư 03, thì yêu cầu doanh thu bình quân tại gói thầu này sẽ không dừng lại ở con số 45 tỷ đồng mà sẽ phải hơn 77 tỷ đồng (lấy giá trị gói thầu là 51.402.242.000 đồng x hệ số 1,5).

Trong khi đó, doanh thu bình quân hàng năm từ hoạt động xây dựng trong cả 3 năm (2013, 2014, 2015) của đơn vị trúng thầu là Công ty TNHH Thuận Duy cũng chỉ đạt hơn 46,5 tỷ đồng. Mức doanh thu này chỉ hơn mức yêu cầu trong Hồ sơ mời thầu đưa ra chút đỉnh và thấp hơn rất nhiều so với quy định tại Thông tư 03!

Vẫn liên quan đến các tiêu chí năng lực tài chính và kinh nghiệm trong Hồ sơ mời thầu, tại Mục 4: Kinh nghiệm cụ thể trong quản lý và thực hiện hợp đồng xây lắp yêu cầu: Số lượng tối thiểu các hợp đồng tương tự với tư cách nhà thầu chính đã hoặc đang thực hiện từ năm 2014 tính đến thời điểm đóng thầu là 03 hợp đồng thi công xây dựng, giao thông. Trong đó có tối thiểu 01 hợp đồng có giá trị  ≥ 30 tỷ đồng và các hợp đồng còn lại có giá trị tối thiểu là 10 tỷ đồng, tổng trị giá các hợp đồng ≥ 30 tỷ đồng.

Chiểu theo ghi chú số (10) Mục 2.1 Chương III Mẫu hồ sơ mời thầu xây lắp ban hành kèm theo Thông tư số 03 thì hợp đồng tương tự được hiểu là hợp đồng đã thực hiện toàn bộ. Trong đó, công việc xây lắp có các tính chất tương tự với gói thầu đang xét và tương tự cả về quy mô giá trị công việc xây lắp lớn hơn hoặc bằng 70% giá trị của gói thầu đang xét.

Với các tính toán này, tương tự vể giá trị công việc tại Gói thầu số 05 sẽ phải lớn hơn 35 tỷ đồng (Giá trị gói thầu là 51.402.242.000 đồng x 70%). Tuy nhiên, thì yêu cầu đưa ra trong Hồ sơ mời thầu lại chỉ lớn hơn hoặc bằng 30 tỷ đồng!

Nhìn nhận các tiêu chí đánh giá năng lực tài chính và kinh nghiệm trong hồ sơ mời thầu Gói thầu số 05, ông Nguyễn Hồng Chung, Tư vấn Trưởng Trung tâm Tư vấn hỗ trợ và đấu thầu Davilaw cho rằng các tiêu chí đưa ra trong ‘bài thầu” trên đều thấp hơn so với quy định. “Thông thường hệ số K trong công thức tính doanh thu trung bình hàng năm là 1,5. Nếu hệ số K trong bài thầu thấp có thấp nhất là 1 thì doanh thu trung bình hàng năm cũng phải đạt hơn 50 tỷ, nhưng không hiểu sao hồ sơ mời thầu lại đưa ra con số 45 tỷ” - ông Chung cho biết thêm.

Thiết nghĩ, để tránh hiện tượng “bắt tay dưới gầm bàn” làm méo mó cuộc thầu dẫn tới hệ lụy vừa không chọn được nhà thầu đúng năng lực, vừa không hạ được giá thầu tiết giảm ngân sách đầu tư, cũng như giải đáp được các câu hỏi của dư luận đặt ra: Vì lý do gì các yêu cầu về năng lực tài chính trong hồ sơ mời thầu tại Gói thầu số 05 đều thấp hơn so với quy định hiện hành của pháp luật? Có hay không sự “bắt tay” giữa đơn vị tư vấn đấu thầu kiêm bên mời thầu với đơn vị trúng thầu? UBND tỉnh Thái Bình, UBND huyện Kiến Xương, Cục Quản lý Đấu thầu (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cần nhanh chóng vào cuộc thanh tra, kiểm tra, kiên quyết xử lý vi phạm, hủy kết quả trúng thầu để đảm bảo tính cạnh tranh trong công tác đấu thầu.