Nhiều dự án dùng vốn ngân sách xây xong không sử dụng

Thu hồi, giảm trừ hàng nghìn tỷ đồng

Theo đó thực trạng đầu tư xây dựng, nợ đọng xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nước, trái phiếu Chính phủ được đánh giá là “đã và đang ảnh hưởng xấu đến an toàn nợ công và tăng trưởng kinh tế bền vững”.

Báo cáo nhận định nguyên nhân, do phân cấp quá rộng lại thiếu các biện pháp quản lý đồng bộ dẫn tới tình trạng phê duyệt quá nhiều dự án vượt khả năng cân đối vốn ngân sách nhà nước và vốn trái phiếu Chính phủ.

Bên cạnh đó còn do thời gian thi công kéo dài, kế hoạch đầu tư bị cắt khúc ra từng năm, hiệu quả đầu tư kém, gây phân tán, lãng phí nguồn lực của Nhà nước, phát sinh nợ đọng xây dựng cơ bản.

Các yếu kém này diễn ra trong bối cảnh, “vốn ngân sách nhà nước hiện nay và trong thời gian tới rất hạn hẹp do dự báo tình hình thu ngân sách tiếp tục khó khăn. Vốn trái phiếu Chính phủ không thể phát hành tăng thêm nhiều để thực hiện mục tiêu kiềm chế lạm phát, giảm dần bội chi ngân sách nhà nước, bảo đảm an ninh tài chính quốc gia, dư nợ công ở mức cho phép”

Kết quả thanh tra ở 15 bộ, ngành tại 444 dự án công trình, kiểm tra 194 dự án có tổng mức đầu tư là hơn 357 nghìn tỷ đồng, đã khẳng định những thiếu sót vi phạm từ khâu chuẩn bị đầu tư, thực hiện dự án đến khâu xác định nguồn vốn, phân bổ vốn đối với các công trình, dự án.

Đối với công tác khảo sát, lập dự án đầu tư còn sơ sài, thiếu chính xác, chưa phản ánh đúng thực tế địa hình, địa chất công trình dẫn tới phải điều chỉnh, bổ sung trong quá trình thực hiện dự án làm tổng mức đầu tư của dự án thay đổi.

Chủ đầu tư chưa xác định rõ về quy mô, công năng sử dụng và thời gian thực hiện dự án ngay từ khi lập dự án nên khi triển khai thực hiện phải phê duyệt lại quy mô dự án vì không phù hợp, phải điều chỉnh thiết kế hoặc thay đổi toàn bộ thiết kế (có dự án không sử dụng thiết kế phê duyệt lần đầu), có dự án phê duyệt chưa phù hợp phải điều chỉnh theo quy hoạch của các vùng miền.

Đáng chú ý việc lập tổng mức đầu tư của dự án không chính xác (thường là nhỏ hơn) dẫn tới thẩm quyền quyết định đầu tư không đúng xảy ra khá nhiều. Hậu quả là giá trị dự án luôn phải bổ sung, trượt giá hàng nghìn tỷ đồng

Đặc biệt có bộ có tới 12 dự án chưa có trong quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và có chín dự án không nằm trong quy hoạch nhưng vẫn được phê duyệt, triển khai thi công với tổng mức đầu tư là hơn 14 nghìn tỷ đồng, gây nợ đọng xây dựng cơ bản tổng số tiền là 673 tỷ đồng.

Thanh tra còn phát hiện ngân sách nhà nước còn bị sử dụng lãng phí hơn 60 tỷ đồng do, “nhiều dự án thiết kế xong không sử dụng, hoặc phải thay đổi hoàn toàn thiết kế”.

Có chín dự án xây dựng trường học ở một bộ được Chủ đầu tư phê duyệt nhưng không có vốn đối ứng với tổng số tiền trên 68 tỷ đồng dẫn tới dự án dở dang không đưa vào sử dụng được. Có bộ Chủ đầu tư chưa thu hồi nộp ngân sách nhà nước khoản tạm ứng trước vốn cho nhà thầu tại các dự án bị đình hoãn với tổng số tiền là trên 521 tỷ đồng, v.v…

Tóm lại ở cấp bộ, tổng số tiền vi phạm phát hiện qua thanh tra, kiến nghị xử lý về kinh tế là hơn 4763 nghìn tỷ đồng, trong đó kiến nghị thu hồi về ngân sách nhà nước hơn 1122 nghìn tỷ đồng, giảm trừ khi thanh quyết toán hơn 1425 tỷ đồng và kiến nghị xử lý khác là 2216 nghìn tỷ đồng.

Chuyển cơ quan điều tra...một vụ!

Ở các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cũng đã tiến hành thanh tra 12.546 dự án, công trình với tổng mức đầu tư là hơn 144 nghìn tỷ đồng

Cũng giống như các dự án ở các bộ, ngành, chất lượng công tác chuẩn bị đầu tư được đánh giá là còn thấp, các dự án đầu tư phải điều chỉnh nhiều lần, tổng mức đầu tư phải điều chỉnh nhiều lần, tiến độ thực hiện dự án chậm làm phát sinh tăng tổng mức đầu tư

Qua thanh tra phát hiện các sai phạm về lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh dự án tại 789 dự án với tổng số tiền sai phạm là hơn 280 tỷ đồng.

Sai phạm về lập, thẩm định, phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư tại 272 dự án với tổng số tiền sai phạm là hơn 248 tỷ đồng.

Sai phạm về nợ đọng xây dựng cơ bản tại 1527 dự án với tổng số tiền là hơn 1869 tỷ đồng và sai phạm khác ở 2324 dự án với tổng số tiền là hơn 791 tỷ đồng.

Cơ quan thanh tra các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã ban hành kết luận và kiến nghị xử lý về kinh tế tổng số tiền là trên 3189 tỷ đồng. Trong đó thu hồi về ngân sách nhà nước hơn 123 tỷ đồng, giảm trừ giá trị thanh quyết toán hơn 128 tỷ đồng và xử lý khác là gần 2937 tỷ đồng.

Kiến nghị xử lý hành chính: kiểm điểm rút kinh nghiệm và có hình thức kỷ luật đối với 240 tập thể và 197 cá nhân, kiến nghị chuyển cơ quan điều tra 1 vụ việc. Theo Thanh tra Chính phủ, chủ trương phân cấp mạnh cho các cấp, các ngành trong quản lý đầu tư là xu hướng đúng nhưng thiếu các quy định cụ thể và các chế tài xử lý vi phạm, chưa xây dựng được các giải pháp kiểm soát chặt chẽ dẫn đến tình trạng phê duyệt nhiều dự án với tổng mức đầu tư cao gấp nhiều lần so với nguồn vốn do cấp mình quản lý.

Việc giao cho các bộ, ngành, địa phương lựa chọn danh mục dự án, dự kiến phân bổ vốn ngân sách Trung ương, bổ sung có mục tiêu đã tạo quyền chủ động trong việc bố trí kế hoạch đầu tư, lồng ghép các nguồn vốn, nâng cao hiệu quả đầu tư.

Ngoài ra việc bố trí vốn tập trung hơn cho các dự án đã hoàn thành, các dự án quan trọng, cấp bách, hạn chế khởi công mới các dự án chưa thật sự cần thiết. công tác rà soát, thẩm định dự án, trong đó có thẩm định về nguồn vốn và cân đối vốn được chú trọng hơn