Nỗi oan của đồng euro
Đồng euro được coi là lá chắn chống lạm phát, làm đối trọng với đồng đô la Mỹ, là chiếc đũa thần đem lại thịnh vượng kinh tế, tăng trưởng và việc làm.
Mười năm sau, nhiều thành viên Khu vực sử dụng đồng tiền chung Châu Âu (Eurozone) bị mất điểm tín nhiệm AAA và đang lún sâu vào một cuộc khủng hoảng nợ công. Ngay cả Pháp và Đức, hai đầu tàu kinh tế của Eurozone cũng bị đe dọa. Trong mắt nhiều người Pháp, đồng euro bị coi là nguyên nhân dẫn tới lạm phát, thu hẹp sức mua của các hộ gia đình.
Vật giá leo thang
Đồng tiền chung châu Âu kỷ niệm sinh nhật thứ 10 trong bầu không khí ảm đạm. Một phần ba dân Pháp lo ngại đồng euro sẽ không còn tồn tại trong 10 năm tới. Tạp chí hướng dẫn người tiêu dùng Que Choisir, trong số đầu tiên năm 2012, nêu ra một vài con số đáng lo ngại: giá một ổ bánh mì trong 10 năm qua nhảy vọt từ 4,39 đồng franc (tương đương với 0,67 euro) leo lên 0,85 xu euro, tăng 27 % ; giá một tách cà phê trong một thập niên qua đã tăng 45 %. Đáng báo động hơn nữa là trong 10 năm qua, giá một ký táo tăng 65%, hoặc giá thịt gà hiện đắt gấp rưỡi so với 10 năm về trước.
Đó là những thực tế không thể chối cãi. Trong thời buổi khó khăn, khủng hoảng đã kéo dài từ mùa thu 2008, thất nghiệp không ngừng gia tăng, các bà nội trợ cảm thấy đời sống thêm chật vật kể từ khi đồng euro ra đời.
Nếu chỉ nhìn vào giá ghi trên các tấm biển ngoài chợ, tại Pháp giá lương thực, thực phẩm đã tăng 30 % trong 10 năm qua. Thêm một dấu hiệu khác: cách đây 10 năm một người hành khất trên các toa tàu métro Paris thường xin một hay hai franc, giờ đây họ phải xin từ 1 đến 2 euro để sống qua ngày.
Euro mang tiếng
Nhưng quy tất cả trách nhiệm cho đồng euro thì thực là oan uổng cho đồng tiền chung Châu Âu. Nhà kinh tế Philippe Moati, giám đốc cơ quan nghiên cứu vật giá CREDOC tại Pháp, nêu lên những nguyên nhân khiến người tiêu dùng đổ lỗi cho đồng euro. Thứ nhất, trong thập niên qua, giá nguyên và nhiên liệu đã tăng nhiều chủ yếu do nhu cầu tiên thụ ngày càng lớn của các nước đang trỗi dậy mà đứng đầu là Trung Quốc, Ấn Độ hay Brazil. Do vậy đổ lỗi cho đồng euro là một điều phi lý.
Bên cạnh đó, nếu nhìn vào sức mua thực thụ của người dân Pháp thì thống kê cho thấy là chỉ số giá cả thực sự trong 10 năm qua chỉ tăng 1,6 %. Cùng lúc, sức mua của các hộ gia đình Pháp đã tăng 2 % trong giai đoạn 2001-2011. Nói cách khác, các hộ gia đình Pháp không nghèo đi vì đồng euro.
Một yếu tố thứ ba có thể bênh vực cho đồng euro là nếu nhìn vào thời gian làm việc cần thiết để có thể mua được cùng một món hàng, xin nêu ra vài thí dụ: để mua được một ổ bánh mì, cho dù là giá một ổ bánh đã tăng 27 % trong một thập niên qua, nhưng với mức lương tối thiểu, giờ đây một người lao động ở Pháp có thể làm việc ít hơn 20 giây so với 10 năm về trước. Ngược lại, để có được cùng một con gà như trước khi dùng đồng euro, thì người ta phải làm việc nhiều hơn.
Còn đối với các mặt hàng công nghiệp, vẫn theo nghiên cứu của tạp chí Que Choisir, nhờ có hàng nhập từ Trung Quốc và nhất là các làn sóng di dời cơ sở sản xuất mà người tiêu dùng ở Pháp có thể sắm tivi xe hơi, tủ lạnh với giá rẻ hơn.
Theo các chuyên gia, tại Pháp trong 10 năm qua, trung bình lạm phát hàng năm tăng 2 % thay vì ở mức gần 10 % trong thập niên 1980-1990.
Đối mặt với nhiều đố kỵ
Hiện tại, 322 triệu dân trên 17 quốc gia sử dụng chung một đồng tiền. Theo thẩm định của Ngân hàng Trung ương Châu Âu, tính đến giữa năm ngoái, 870 tỷ euro được lưu hành và 27 % dự trữ ngoại tệ của thế giới được tính bằng đồng tiền chung Châu Âu.
Trong 10 năm qua, đồng euro đã trở thành đơn vị tiền tệ thực thụ trong túi tiền của hàng trăm triệu con người, nhưng vẫn chưa thực sự chiếm lĩnh được cảm tình của dân chúng. Theo kết quả một cuộc thăm dò dự luận được công bố vào đầu tháng 12/2011, 36 % người Pháp được hỏi bày tỏ nguyện vọng được sử dụng lại đồng franc và 45 % cho rằng euro là một “trở lực”.
Ở nước Đức, tỷ lệ người thờ ơ với đồng tiền chung châu Âu còn cao hơn: 70 % số người được tham khảo ý kiến muốn quay lại với đồng D-Mark. Đáng lo ngại hơn nữa là đã có khá nhiều doanh nghiệp (trong số đó có hãng giày Addidas) cũng như ngân hàng đã tính tới một kế hoạch B, trong trường hợp Eurozone tan rã.
Mười năm là thời gian quá ngắn để đồng euro thực sự chinh phục được mọi nhà cho dù đơn vị tiền tệ này đã được “quảng cáo” rất kỹ trước khi thực sự đi vào lưu hành.
Những lợi thế mà đồng euro mang lại
Trước hết đồng euro đã tạo tư thế vững vàng cho ngành xuất khẩu của châu Âu. Theo viện nghiên cứu CEPII của Pháp, đồng tiền chung châu Âu giúp trao đổi mậu dịch giữa 17 nước thành viên Eurozone tăng 6 % trong 10 năm qua. Đối với nước Pháp, đây là một tiến bộ đáng kể vì gần một nửa kim ngạch xuất khẩu của Pháp là để bán ra cho các các nước trong Eurozone.Tuy nhiên đối với phần còn lại của thế giới, thị phần của Pháp bị thu hẹp lại do giá đồng euro cao so với đồng USD và Pháp mất khả năng cạnh tranh đối với các mặt hàng trung cấp.
Ưu thế thứ hai là với một đồng tiền chung, 322 triệu người sử dụng đồng euro không lo đơn vị tiền tệ của họ bị phá giá. Nhờ thế mà các khoản tiết kiệm không tan dần như tuyết dưới ánh nắng mặt trời. Cũng chính vì không bị phá giá, mà thoạt đầu là 12 nước rồi đến 17 nước thành viên khối euro đã không lao vào các cuộc chiến tương tàn trên mặt trận thương mại: không một thành viên nào có thể điều chỉnh tỷ giá đồng tiền nhằm kích thích xuất khẩu.
Một lợi thế thứ ba mà đồng euro trong 10 năm qua đã đem lại cho người tiêu dùng, cho các nhà đầu tư tư nhân, cho các doanh nghiệp và kể cả các chính phủ thành viên là đã tiết kiệm được các khoản chi phí ngân hàng khi giao dịch bằng một đồng tiền duy nhất. Nhờ thế mà lãi suất tín dụng đã được giảm bớt so với thời gian trước khi đồng euro được lưu hành. Tuy nhiên mặt trái của chiếc mề đay là do tình trạng “tiền rẻ” mọi thành phần như đã được khuyến khích tiêu xài quá trớn. Với hậu quả là nợ nần chồng chất và các dự án đầu tư quá tài đã dẫn tới hiện tượng như là vỡ bong bóng địa ốc tại Ireland hay Tây Ban Nha.
Eurozone "nước đến chân mới nhảy"
Khủng hoảng tài chính bắt nguồn từ Hy Lạp vào năm 2010 và “đám cháy” lan rộng sang một số quốc gia khác trong suốt năm 2011 đã khiến khiến những nghi kỵ đối với một đồng tiền còn quá mới lạ như euro lại dấy lên. Trong một thập niên qua, chưa bao giờ dư luận tại các nước bao quanh khu vực Địa Trung Hải lại tỏ ra hoài nghi đối với đồng euro như hiện nay.
Khủng hoảng euro cũng làm dấy lên tình trạng nghi kỵ giữa các thành viên Eurozone. Đức chỉ trích Hy Lạp và Italy lỏng lẻo trong chính sách chi tiêu, dẫn đến cảnh nợ nần chồng chất và nhất là ỷ lại vào các nền kinh tế vững mạnh hơn trong khối vì cả Athens lẫn Rome cùng ý thức được rằng họ không thể bị bỏ rơi.
Ngược lại, nhìn từ Hy Lạp hay Bồ Đào Nha và kể cả từ Pháp, thì chính phủ Đức quá “ích kỷ”: Đức luôn coi trọng mục tiêu kìm hãm lạm phát là ưu tiên hàng đầu và từ đó áp đặt chính sách tiền tệ, mô hình tài chính của chính mình với các thành viên khác bất luận đó là những nền kinh tế yếu kém hơn, và không có khả năng cạnh tranh cao như nước Đức. Trong khi ngành sản xuất và xuất khẩu của Đức đã hưởng lợi nhiều kể từ khi khu vực đồng euro ra đời .
Là một quốc gia xuất khẩu, trong thập niên qua, nước Đức đã hưởng lợi nhờ đồng euro. Thủ tướng Đức Merkel thừa nhận rằng không chỉ các hãng lớn mà ngay cả các doanh nghiệp cỡ vừa và nhỏ cũng đã có nhiều thuận lợi trong những năm qua nhờ vào một đồng tiền ổn định. Đặc biệt là khi các doanh nghiệp không phải đau đầu vì tỷ giá hối đoái.
Một công trình nghiên cứu của ngân hàng Metzler (Đức) cho thấy nhờ sử dụng một đơn vị tiền tệ chung, ngành công nghiệp xe hơi của Đức trong thập niên qua đã tiết kiệm được từ 300 đến 500 triệu euro. Theo thẩm định của cơ quan tư vấn McKinsay, trong 10 năm qua, 2/3 tăng trưởng của Đức có được là nhờ đồng euro. Cứ trên 100 euro hàng của Đức xuất khẩu, thì 40 euro là để bán cho các nước trong Eurozone và 20 đồng xuất ra 10 nước còn lại của Liên minh Châu Âu.
Riêng các nước vùng Địa Trung Hải thường phải đối mặt với lạm phát, nhờ có đồng euro và chính sách tiền tệ của ECB, những nước như Italy, Hy Lạp đi vay với lãi suất thấp và do đó đã dư giả để nhập hàng của Đức.
Nhưng ngay cả đối với Đức, euro không phải là chiếc đũa thần. Bản thân nước Đức đã có nhiều bước cải tổ sâu rộng để duy trì khả năng cạnh tranh cao. Chính phủ của Thủ tướng Schroeder ngay từ năm 2003 đã kiên quyết cải tổ luật lao động, kéo dài thời gian làm việc của giới làm công ăn lương.
Nhưng có lẽ cốt lõi của vấn đề không xuất phát từ một đơn vị tiền tệ mà khủng hoảng hiện nay là hậu quả của những tính toán sai lầm từ đầu. Ngay từ đầu những năm 1990, khi hệ thống tiền tệ chung châu Âu còn phôi thai, các nhà lãnh đạo Châu Âu khi đó đã lầm tưởng rằng các nước sử dụng đồng euro không cần phải phối hợp chính sách kinh tế, không cần phải đặt ra vấn đề đồng nhất các khoản ngân sách chi tiêu công cộng.
Để đến khi khủng hoảng tài chính Hy Lạp lan tới tận Italy - nền kinh tế lớn thứ ba Eurozone, thì chính giới mới "nước đến chân mới nhảy", hốt hoảng tìm ngõ thoát hiểm.
Vật giá leo thang
Đồng tiền chung châu Âu kỷ niệm sinh nhật thứ 10 trong bầu không khí ảm đạm. Một phần ba dân Pháp lo ngại đồng euro sẽ không còn tồn tại trong 10 năm tới. Tạp chí hướng dẫn người tiêu dùng Que Choisir, trong số đầu tiên năm 2012, nêu ra một vài con số đáng lo ngại: giá một ổ bánh mì trong 10 năm qua nhảy vọt từ 4,39 đồng franc (tương đương với 0,67 euro) leo lên 0,85 xu euro, tăng 27 % ; giá một tách cà phê trong một thập niên qua đã tăng 45 %. Đáng báo động hơn nữa là trong 10 năm qua, giá một ký táo tăng 65%, hoặc giá thịt gà hiện đắt gấp rưỡi so với 10 năm về trước.
Đó là những thực tế không thể chối cãi. Trong thời buổi khó khăn, khủng hoảng đã kéo dài từ mùa thu 2008, thất nghiệp không ngừng gia tăng, các bà nội trợ cảm thấy đời sống thêm chật vật kể từ khi đồng euro ra đời.
Nếu chỉ nhìn vào giá ghi trên các tấm biển ngoài chợ, tại Pháp giá lương thực, thực phẩm đã tăng 30 % trong 10 năm qua. Thêm một dấu hiệu khác: cách đây 10 năm một người hành khất trên các toa tàu métro Paris thường xin một hay hai franc, giờ đây họ phải xin từ 1 đến 2 euro để sống qua ngày.
Euro mang tiếng
Nhưng quy tất cả trách nhiệm cho đồng euro thì thực là oan uổng cho đồng tiền chung Châu Âu. Nhà kinh tế Philippe Moati, giám đốc cơ quan nghiên cứu vật giá CREDOC tại Pháp, nêu lên những nguyên nhân khiến người tiêu dùng đổ lỗi cho đồng euro. Thứ nhất, trong thập niên qua, giá nguyên và nhiên liệu đã tăng nhiều chủ yếu do nhu cầu tiên thụ ngày càng lớn của các nước đang trỗi dậy mà đứng đầu là Trung Quốc, Ấn Độ hay Brazil. Do vậy đổ lỗi cho đồng euro là một điều phi lý.
Bên cạnh đó, nếu nhìn vào sức mua thực thụ của người dân Pháp thì thống kê cho thấy là chỉ số giá cả thực sự trong 10 năm qua chỉ tăng 1,6 %. Cùng lúc, sức mua của các hộ gia đình Pháp đã tăng 2 % trong giai đoạn 2001-2011. Nói cách khác, các hộ gia đình Pháp không nghèo đi vì đồng euro.
Một yếu tố thứ ba có thể bênh vực cho đồng euro là nếu nhìn vào thời gian làm việc cần thiết để có thể mua được cùng một món hàng, xin nêu ra vài thí dụ: để mua được một ổ bánh mì, cho dù là giá một ổ bánh đã tăng 27 % trong một thập niên qua, nhưng với mức lương tối thiểu, giờ đây một người lao động ở Pháp có thể làm việc ít hơn 20 giây so với 10 năm về trước. Ngược lại, để có được cùng một con gà như trước khi dùng đồng euro, thì người ta phải làm việc nhiều hơn.
Còn đối với các mặt hàng công nghiệp, vẫn theo nghiên cứu của tạp chí Que Choisir, nhờ có hàng nhập từ Trung Quốc và nhất là các làn sóng di dời cơ sở sản xuất mà người tiêu dùng ở Pháp có thể sắm tivi xe hơi, tủ lạnh với giá rẻ hơn.
Theo các chuyên gia, tại Pháp trong 10 năm qua, trung bình lạm phát hàng năm tăng 2 % thay vì ở mức gần 10 % trong thập niên 1980-1990.
Đối mặt với nhiều đố kỵ
Hiện tại, 322 triệu dân trên 17 quốc gia sử dụng chung một đồng tiền. Theo thẩm định của Ngân hàng Trung ương Châu Âu, tính đến giữa năm ngoái, 870 tỷ euro được lưu hành và 27 % dự trữ ngoại tệ của thế giới được tính bằng đồng tiền chung Châu Âu.
Trong 10 năm qua, đồng euro đã trở thành đơn vị tiền tệ thực thụ trong túi tiền của hàng trăm triệu con người, nhưng vẫn chưa thực sự chiếm lĩnh được cảm tình của dân chúng. Theo kết quả một cuộc thăm dò dự luận được công bố vào đầu tháng 12/2011, 36 % người Pháp được hỏi bày tỏ nguyện vọng được sử dụng lại đồng franc và 45 % cho rằng euro là một “trở lực”.
Ở nước Đức, tỷ lệ người thờ ơ với đồng tiền chung châu Âu còn cao hơn: 70 % số người được tham khảo ý kiến muốn quay lại với đồng D-Mark. Đáng lo ngại hơn nữa là đã có khá nhiều doanh nghiệp (trong số đó có hãng giày Addidas) cũng như ngân hàng đã tính tới một kế hoạch B, trong trường hợp Eurozone tan rã.
Mười năm là thời gian quá ngắn để đồng euro thực sự chinh phục được mọi nhà cho dù đơn vị tiền tệ này đã được “quảng cáo” rất kỹ trước khi thực sự đi vào lưu hành.
Những lợi thế mà đồng euro mang lại
Trước hết đồng euro đã tạo tư thế vững vàng cho ngành xuất khẩu của châu Âu. Theo viện nghiên cứu CEPII của Pháp, đồng tiền chung châu Âu giúp trao đổi mậu dịch giữa 17 nước thành viên Eurozone tăng 6 % trong 10 năm qua. Đối với nước Pháp, đây là một tiến bộ đáng kể vì gần một nửa kim ngạch xuất khẩu của Pháp là để bán ra cho các các nước trong Eurozone.Tuy nhiên đối với phần còn lại của thế giới, thị phần của Pháp bị thu hẹp lại do giá đồng euro cao so với đồng USD và Pháp mất khả năng cạnh tranh đối với các mặt hàng trung cấp.
Ưu thế thứ hai là với một đồng tiền chung, 322 triệu người sử dụng đồng euro không lo đơn vị tiền tệ của họ bị phá giá. Nhờ thế mà các khoản tiết kiệm không tan dần như tuyết dưới ánh nắng mặt trời. Cũng chính vì không bị phá giá, mà thoạt đầu là 12 nước rồi đến 17 nước thành viên khối euro đã không lao vào các cuộc chiến tương tàn trên mặt trận thương mại: không một thành viên nào có thể điều chỉnh tỷ giá đồng tiền nhằm kích thích xuất khẩu.
Một lợi thế thứ ba mà đồng euro trong 10 năm qua đã đem lại cho người tiêu dùng, cho các nhà đầu tư tư nhân, cho các doanh nghiệp và kể cả các chính phủ thành viên là đã tiết kiệm được các khoản chi phí ngân hàng khi giao dịch bằng một đồng tiền duy nhất. Nhờ thế mà lãi suất tín dụng đã được giảm bớt so với thời gian trước khi đồng euro được lưu hành. Tuy nhiên mặt trái của chiếc mề đay là do tình trạng “tiền rẻ” mọi thành phần như đã được khuyến khích tiêu xài quá trớn. Với hậu quả là nợ nần chồng chất và các dự án đầu tư quá tài đã dẫn tới hiện tượng như là vỡ bong bóng địa ốc tại Ireland hay Tây Ban Nha.
Eurozone "nước đến chân mới nhảy"
Khủng hoảng tài chính bắt nguồn từ Hy Lạp vào năm 2010 và “đám cháy” lan rộng sang một số quốc gia khác trong suốt năm 2011 đã khiến khiến những nghi kỵ đối với một đồng tiền còn quá mới lạ như euro lại dấy lên. Trong một thập niên qua, chưa bao giờ dư luận tại các nước bao quanh khu vực Địa Trung Hải lại tỏ ra hoài nghi đối với đồng euro như hiện nay.
Khủng hoảng euro cũng làm dấy lên tình trạng nghi kỵ giữa các thành viên Eurozone. Đức chỉ trích Hy Lạp và Italy lỏng lẻo trong chính sách chi tiêu, dẫn đến cảnh nợ nần chồng chất và nhất là ỷ lại vào các nền kinh tế vững mạnh hơn trong khối vì cả Athens lẫn Rome cùng ý thức được rằng họ không thể bị bỏ rơi.
Ngược lại, nhìn từ Hy Lạp hay Bồ Đào Nha và kể cả từ Pháp, thì chính phủ Đức quá “ích kỷ”: Đức luôn coi trọng mục tiêu kìm hãm lạm phát là ưu tiên hàng đầu và từ đó áp đặt chính sách tiền tệ, mô hình tài chính của chính mình với các thành viên khác bất luận đó là những nền kinh tế yếu kém hơn, và không có khả năng cạnh tranh cao như nước Đức. Trong khi ngành sản xuất và xuất khẩu của Đức đã hưởng lợi nhiều kể từ khi khu vực đồng euro ra đời .
Là một quốc gia xuất khẩu, trong thập niên qua, nước Đức đã hưởng lợi nhờ đồng euro. Thủ tướng Đức Merkel thừa nhận rằng không chỉ các hãng lớn mà ngay cả các doanh nghiệp cỡ vừa và nhỏ cũng đã có nhiều thuận lợi trong những năm qua nhờ vào một đồng tiền ổn định. Đặc biệt là khi các doanh nghiệp không phải đau đầu vì tỷ giá hối đoái.
Một công trình nghiên cứu của ngân hàng Metzler (Đức) cho thấy nhờ sử dụng một đơn vị tiền tệ chung, ngành công nghiệp xe hơi của Đức trong thập niên qua đã tiết kiệm được từ 300 đến 500 triệu euro. Theo thẩm định của cơ quan tư vấn McKinsay, trong 10 năm qua, 2/3 tăng trưởng của Đức có được là nhờ đồng euro. Cứ trên 100 euro hàng của Đức xuất khẩu, thì 40 euro là để bán cho các nước trong Eurozone và 20 đồng xuất ra 10 nước còn lại của Liên minh Châu Âu.
Riêng các nước vùng Địa Trung Hải thường phải đối mặt với lạm phát, nhờ có đồng euro và chính sách tiền tệ của ECB, những nước như Italy, Hy Lạp đi vay với lãi suất thấp và do đó đã dư giả để nhập hàng của Đức.
Nhưng ngay cả đối với Đức, euro không phải là chiếc đũa thần. Bản thân nước Đức đã có nhiều bước cải tổ sâu rộng để duy trì khả năng cạnh tranh cao. Chính phủ của Thủ tướng Schroeder ngay từ năm 2003 đã kiên quyết cải tổ luật lao động, kéo dài thời gian làm việc của giới làm công ăn lương.
Nhưng có lẽ cốt lõi của vấn đề không xuất phát từ một đơn vị tiền tệ mà khủng hoảng hiện nay là hậu quả của những tính toán sai lầm từ đầu. Ngay từ đầu những năm 1990, khi hệ thống tiền tệ chung châu Âu còn phôi thai, các nhà lãnh đạo Châu Âu khi đó đã lầm tưởng rằng các nước sử dụng đồng euro không cần phải phối hợp chính sách kinh tế, không cần phải đặt ra vấn đề đồng nhất các khoản ngân sách chi tiêu công cộng.
Để đến khi khủng hoảng tài chính Hy Lạp lan tới tận Italy - nền kinh tế lớn thứ ba Eurozone, thì chính giới mới "nước đến chân mới nhảy", hốt hoảng tìm ngõ thoát hiểm.
Theo Tamnhin.net
End of content
Không có tin nào tiếp theo
Cột tin quảng cáo
