Phấn nụ xứ Huế: Nhất chi mai

vào thành nội chạy qua con đường phượng bay và vào tận vùng Tây Lộc, tôi đã tìm ra thương hiệu truyền thống phấn nụ Nhất

Huế là thủ phủ của các chúa Nguyễn, Kinh đô các triều Tây Sơn, Gia Long... Mảnh đất này liên tục hội tụ những tinh hoa, của những nghệ nhân cả nước. Trong đó, nghề làm phấn nụ được coi như một bí quyết độc chiêu làm đẹp dành riêng cho hoàng hậu và các cung tần mỹ nữ chốn hậu cung.

Sau ngày đất nước mở cửa, thị trường mỹ phẩm ngoại nhập tràn lan, nghề làm phấn nụ tưởng chừng như bị mai một theo thời gian. Song, vẫn còn một người phụ nữ Huế âm thầm giữ nghề đến hôm nay.

Festival Huế 2010,  những nụ phấn Nhất Chi Mai nằm e ấp trong chiếc túi lụa voan mang màu trắng tím tao nhã, đã gợi lên nét dịu dàng, truyền thống bao đời của người phụ nữ Huế, sản phẩm mang hồn Huế từ hình thức mẫu mã đến chất lượng. Bà Phan Thị Tố Như - Chủ nhân cơ sở, người kế thừa công thức lưu truyền nguyên vẹn của gia phả là cháu đời thứ  3 của cụ Phan Văn Khoa, người làng Khuông Phò - Quảng Phước - Quảng Điền - Thừa Thiên Huế. Ông vốn giữ chức Quan Tri phủ -Thành Thủ Úy cửa Thị Nại của triều đình nhà Nguyễn.

Trong đám con cháu ấy,  cô cháu nội Phan Thị Tố Như, do tính chịu khó đã được học tất cả những bí quyết tinh xảo nhất để nay tiếp tục lưu giữ nghề và vinh danh thương thiệu một sản phẩm truyền thống của Huế xưa .

Năm 1979, bà Tố Như sản xuất số lượng ít, đem bán. Lúc này, phần lớn khách hàng dùng phấn nụ chỉ là những người phụ nữ Huế lớn tuổi, vốn rất kín đáo chuyện trang điểm và rất kén chọn mỹ phẩm. Còn giới trẻ rất ít người biết đến sự tồn tại của loại sản phẩm này.

Năm 1983, bà đặt tên cho sản phẩm là HOA MAI, đem bán rộng rãi ở chợ Đông Ba cùng một số thành phố lớn như Hà Nội, Vinh, TP. Hồ Chí Minh… Đến năm 2009 phấn nụ HOA MAI chính thức đổi tên thành Phấn nụ truyền thống NHẤT CHI MAI.

Trải qua 30 năm , nay thương hiệu NHẤT CHI MAI đã trở thành cái tên quen thuộc đọng lại trong lòng người phụ nữ Huế và du khách thập phương. Loại mỹ phẩm đặc biệt này đã chiếm lĩnh được lòng tín nhiệm khiến rất nhiều nữ du khách đến Huế rất yêu thích, khi ra về, ít nhất cũng mua vài chục nụ để làm đẹp cho bản thân hoặc làm quà tết cho bạn gái.

Tìm hiểu thêm qui trình chế biến và thành phần nguyên liệu của thỏi Phấn nụ, qua những công đoạn hết sức kỳ công và phức tạp. Nguyên liệu chính là Caolin. Người sản xuất phải chọn ngay từ khâu nguyên liệu. Loại Caolin đặc biệt không chứa bụi bẩn, có màu phớt hồng và trong suốt như pha lê thường được gọi tên là caolin kính mới được dùng chế biến. Phần lớn được khai thác từ A Lưới, Nam Đông. Các phụ gia có dược tính để hỗ trợ mùi thơm, màu sắc cũng được chọn công kỷ .

Cỏ mực giúp sát trùng da khi sử dụng. Hoa Mộc Lan dùng ướp mùi hương ở đoạn đóng gói… Tất cả nguyên liệu đều khai thác từ các địa phương trong nước, không sử dụng bất cứ hóa chất nào để đảm bảo tuyệt đối độ an toàn cho làn da. Caolin rửa sạch, cho vào lò kín nung từ 22 đến 24 giờ, dưới nhiệt than không khói, đến lúc Caolin tơi xốp và vỡ vụn thì đem nung tiếp dưới nhiệt độ thấp hơn, rồi khử thổ 8 giờ. Nếu thiếu thao tác này, sản phẩm không có độ mịn cao. Sau đó cho vào cối giã cho thật mịn.

Cứ sau mỗi lần giã, lại rây sàng phần bột thô giã lại. Dùng nước mưa sạch (nước được hứng từ giữa không trung chứ không qua mái nhà) để pha chế, nhưng về sau này do không khí ô nhiễm nên đã thay đổi bằng cách sử dụng nước cất. Dùng thau inox hoặc vại sành cho bột vào quấy với nước, lọc bỏ tạp chất, chỉ lấy phần lắng bên dưới. Nấu ở nhiệt độ 60C cho hổn hợp đến độ sền sệt, sẽ đem ủ trong vòng 3 ngày.

Khi mẻ bột quay trở lại nhiệt độ bình thường tiếp tục pha chế cùng các thảo dược được chiết xuất của một số hoa như hoa Đại, hoa Cúc, cỏ Mực...phơi khô, sắc lọc lấy nước pha vào làm nụ phấn trắng hoặc thêm hoa Nhất Chi Mai và hạt trái Giành Giành tạo màu cho nụ phấn hồng. Khoảng 12 đến 24 giờ sau, bột phấn sẽ lắng xuống, nước trong sẽ nổi lên trên. Gạn bỏ phần nước bẩn rồi để lắng, sau đó lại gạn bỏ cho đến khi ráo nước. Dùng thìa múc giọt vào khuôn thành từng nụ phấn.

Hong khô nụ phấn dưới ánh nắng ban mai. Canh khi mặt trời lên , phải đem vào nhà ủ kĩ. Cứ như vậy, ngày này qua ngày khác, cho đến khi nụ phấn thật khô mới đem gia công và đóng gói.

Đã có rất nhiều phụ nữ kinh thành Huế dùng phấn nụ vì loại mỹ phẩm này do nguyên liệu là Caolin có tính mát, giúp mát da, ngăn ngừa mụn nhọt, rôm sảy. Cùng với các phụ gia gồm các loại thảo dược, đem đến cho nguời dùng một làn da trắng hồng tự nhiên thông qua tác dụng dưỡng da chống nắng lâu dài chứ không qua cơ chế tẩy trắng da ngắn hạn như các loại mỹ phẩm chứa hóa chất.

 Nhất Chi Mai, lúc trang điểm đi ra đường hay lúc đi ngủ, sẽ thúc đẩy, tái tạo tế bào mới, loại bỏ tế bào chết và vết nám sạm trên da, ngăn ngừa lão hóa, làm mờ vết thâm, vết sẹo do mụn gây ra.

Đặc biệt hoàn toàn không gây kích ứng cho da. Ngăn bụi bám vào da mặt khi phải đi lại trên đường. Trong nụ phấn không chứa chất vazơlin nên không bám dính da, làm lỗ chân lông luôn thông thoáng. Có thể dùng nhiều lần trong ngày. Trước và sau khi dùng chỉ rửa mặt với nước sạch. Nhiều gia đình nắm được công dụng của phấn nụ, đã mua dùng cho cả em bé để tránh rôm sảy hoặc bị hâm lở.

Minh Đường – Chi Mai