Bộ Tài chính: Chùa Ba Vàng không báo cáo tiền công đức, băn khoăn thống kê tại Yên Tử

Ngày 21/7/2023, Bộ Tài chính đã gửi báo cáo Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái và Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính về kết quả thực hiện thí điểm kiểm tra việc quản lý tiền công đức tại các di tích lịch sử - văn hóa, đình chùa trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh năm 2022 và 4 tháng đầu năm 2023.

Kết quả kiểm tra cho thấy, tổng số thu năm 2022 là 70,8 tỉ đồng (không bao gồm các khoản công đức, tài trợ bằng hiện vật, công trình xây dựng), bằng khoảng 40 - 60% số thu công đức, tài trợ năm 2019, thời điểm trước khi xảy ra đại dịch COVID-19. Tổng số chi là 54,4 tỉ đồng.

4 tháng đầu năm 2023, tổng số thu là 61 tỉ đồng (không bao gồm các khoản công đức, tài trợ bằng hiện vật, công trình xây dựng), gần bằng số thu cả năm 2022; tổng số chi 29,4 tỉ đồng.

Một số di tích có số thu trong 4 tháng đầu năm 2023 trên 1 tỉ đồng, gồm di tích đền Cửa Ông - Cặp Tiên 19,8 tỉ đồng (chiếm 32% tổng số thu tiền công đức, tài trợ tại các di tích trên địa bàn tỉnh); khu di tích lịch sử và danh thắng cảnh Yên Tử gần 7,2 tỉ đồng (riêng tại chùa Đồng 4,3 tỉ đồng); đền Thánh Mẫu ở Trà Cổ, Móng Cái 5,3 tỉ đồng; khu di tích lịch sử Bạch Đằng, Hạ Long 3,2 tỉ đồng; chùa Hưng Học ở Nam Hòa, Quảng Yên 2,7 tỉ đồng...

Đáng chú ý, Bộ Tài chính cho biết số liệu nêu trên mới chỉ được tổng hợp từ báo cáo của 221/450 di tích lịch sử - văn hóa thuộc diện cần kiểm tra (khoảng 47%).

Sau khi loại trừ số di tích không có công đức, còn trên 50 di tích không có số liệu báo cáo. Trong đó có chùa Ba Vàng ở Uông Bí thuộc di tích cấp tỉnh, được đánh giá có số thu công đức tốt.

Trong báo cáo cũng có nội dung đáng chú ý liên quan tới khu di tích lịch sử và danh thắng cảnh Yên Tử. Theo Bộ Tài chính, trong 5 khu di tích quốc gia đặc biệt trên địa bàn tỉnh, khu di tích lịch sử và danh thắng cảnh Yên Tử là điểm du lịch sinh thái tâm linh nổi tiếng, mỗi năm đón trên 2 triệu lượt du khách.

Đoàn kiểm tra nhận thấy công tác giám sát tiếp nhận, kiểm đếm tiền trong hòm công đức tuy có sự phối hợp của nhiều bên liên quan, nhưng số thu tiền công đức năm 2022 là 3,7 tỉ đồng, chỉ tương đương số thu tại khu di tích lịch sử Bạch Đằng (3,3 tỉ đồng).

Con số này thấp hơn so với số thu tại đền Thánh Mẫu, di tích cấp tỉnh ở phường Trà Cổ, Móng Cái (5,8 tỉ đồng) và chưa bằng 1/5 số thu tại đền Cửa Ông (20,1 tỉ đồng).

Bộ Tài chính nhấn mạnh: số liệu so sánh nêu trên không tránh khỏi những băn khoăn về tính khách quan trong việc tiếp nhận, kiểm đếm tiền công đức tại khu di tích lịch sử và danh thắng cảnh Yên Tử.

Tại các di tích có nhà sư trụ trì, đa số di tích có báo cáo thu, chi nhưng chỉ là khoản tiền trong hòm công đức.

Thực tế, có một số khoản công đức khác dưới hình thức đặt lễ, chuyển khoản không được phản ánh trong báo cáo gửi cho đoàn kiểm tra. Theo đánh giá của du khách, các khoản này thường cao hơn so với bỏ trong hòm công đức.

Báo cáo dẫn ví dụ tại khu di tích lịch sử và danh thắng cảnh Yên Tử, theo số liệu do Ban quản lý di tích và rừng quốc gia Yên Tử cung cấp, từ năm 2007 đến tháng 4/2023, tổng thu tiền trong hòm công đức 287 tỉ đồng, tổng chi khoảng 638 tỉ đồng.

Điều này đồng nghĩa với việc số thu tiền công đức thực tế cao hơn số thu nêu trong báo cáo gửi cho đoàn kiểm tra ít nhất khoảng 351 tỉ đồng.

Bộ Tài chính ước tính, nếu tính báo cáo đầy đủ các khoản công đức tại các di tích, tổng số thu tiền công đức, tài trợ trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh cả năm 2023 khoảng trên 180 tỉ đồng.

Sau đợt kiểm tra với Quảng Ninh, việc kiểm tra việc thu chi tiền công đức sẽ diễn ra trên cả nước, thời gian kiểm tra trong hai năm 2022-2023.

Đối tượng kiểm tra là các di tích lịch sử - văn hóa, đình chùa đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp bằng xếp hạng di tích hoặc đưa vào danh mục kiểm kê di tích của địa phương theo quy định của Luật Di sản văn hóa.

Bộ Tài chính yêu cầu các tỉnh gửi báo cáo kết quả kiểm tra việc thu chi tiền công đức tại các di tích lịch sử - văn hóa, đình chùa về Bộ Tài chính trong quý 1/2024.