Phát triển kinh tế và cuộc đua đường trường

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng khẳng định: "Phát triển kinh tế là cuộc đua đường trường. Chúng ta có cơ hội phát triển tốt nhưng khả năng hiện thực đến đâu? Chính là phụ thuộc vào sự đổi mới sáng tạo, quyết tâm vượt lên chính mình của tất cả chúng ta".

Tin tưởng trong thận trọng

Trong chuyến công du chính thức tới New Zealand và Australia vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng đã vui mừng thông báo tốc độ tăng trưởng GDP ước đạt trên 7% trong quý I/2018, cao hơn nhiều mức 5,1% cùng kỳ và là mức cao nhất nhiều năm trở lại đây, với lĩnh vực du lịch trong 3 tháng đầu năm nay ước tăng 1,6 lần so với cùng kỳ; thương mại tăng gần 40%, xuất siêu của Việt Nam đạt gần 2 tỷ USD, cao hơn so với cùng kỳ năm 2017.

Các dự báo gần đây đều bảy tỏ lạc quan, HSBC dự báo năm nay GDP có thể đạt khoảng 6,5-6,7%, Trung tâm Thông tin và dự báo kinh tế-xã hội quốc gia dự báo tăng trưởng tới 6,83%, Trường Đại học kinh tế quốc dân dự báo tăng trưởng ở mức 6,6-6,8%.

Nhưng nếu nhìn toàn cảnh bức tranh kinh tế của Việt Nam thì thấy vẫn còn rất nhiều nan giải. Theo ông Ngô Văn Tuấn, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, chúng ta cần thẳng thắn nhìn nhận và thừa nhận những tồn tại, yếu kém cần tập trung giải quyết như: tăng trưởng chưa nhanh và bền vững, năng suất lao động chưa cải thiện theo chiều sâu, kinh tế vĩ mô tiềm ẩn nhiều nhân tố bất ổn, thách thức về già hoá dân số, nguy cơ "chưa giàu đã già" và rơi vào bẫy thu nhập trung bình, các vấn đề về môi trường, biến đổi khí hậu và phát triển đảm bảo an ninh năng lượng, vấn đề cải thiện môi trường đầu tư và kinh doanh…

Đây là những nút thắt mà nếu có thể giải quyết được, sẽ tạo ra đột phá trong nội lực nền kinh tế, giúp củng cố đà phát triển nhanh và bền vững của Việt Nam.

TS.Võ Trí Thành – nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương cũng cho rằng, không nên quá hứng khởi. "Hứng khởi là tốt nhưng ở đây chúng ta phải chỉ ra vấn đề của kinh tế thế giới và trong nước đã, đang và sẽ gặp phải để có đối sách hợp lý. Nếu nhìn ra được trước những khó khăn, chúng ta mới có biện pháp để mổ xẻ và xây dựng các kịch bản, ứng phó mọi tình huống chứ không rơi vào chủ nghĩa lạc quan thái quá", TS.Võ Trí Thành phát biểu.

Tháo rào cản vấp rào cản

Và khi nói về Báo cáo Kinh tế 2017, GS. Trần Thọ Đạt – Hiệu trưởng Trường Đại học kinh tế Quốc dân cho rằng, bên cạnh những dấu hiệu tích cực là sự thực DN đang rất khó khăn. Mặc dù môi trường kinh doanh cải thiện hơn sau những nỗ lực xây dựng Nhà nước kiến tạo là số lượng DN và lượng vốn đăng ký đã tăng mạnh trong năm 2017, nhưng khu vực DN vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Đây là vấn đề đang đậm dần bên cạnh những vấn đề ông Tuấn đã nêu.

DN vẫn đang đối diện với những rào cản phát triển, trong đó có các rào cản khi tham gia thị trường, các yếu tố sản xuất quan trọng như vốn, lao động, đất đai, công nghệ, cơ sở hạ tầng và logistics. Đó chính là lý do khiến cuốn Báo cáo Kinh tế 2017 của Trường Đại học Kinh tế quốc dân vừa công bố mang chủ đề Tháo gỡ rào cản phát triển DN.

Báo cáo cho biết, tỷ lệ DN kinh doanh thua lỗ tăng cao liên tục từ năm 2012, và hiện nay lên đến hơn 48% tổng số DN phản ánh rõ nét những khó khăn rất lớn của khu vực kinh tế tư nhân. DN cũng gặp nhiều tồn tại bất hợp lý khi khởi sự kinh doanh hay thực hiện những nghĩa vụ thuế và hải quan, vẫn có sự phân biệt đối xử khác nhau giữa các DNNVV và các DN lớn, giữa các loại hình DN sở hữu tư nhân và sở hữu Nhà nước....

Chỉ ra 4 rào cản với DN, PGS.TS. Tô Trung Thành – Đại học Kinh tế quốc dân cho rằng chi phí kinh doanh cao là rào cản lớn nhất. Chi phí cho lao động đang có xu hướng tăng do tăng lương, nộp bảo hiểm… đã làm giảm lợi nhuận của DN khoảng 11,4%. Tỷ lệ chi phí logistics/GDP của Việt Nam đứng ở mức 20,9% GDP năm 2017, cao hơn nhiều so với các nước trong khu vực.

Và còn chi phí phi chính thức gây ra cho DN bởi các thủ tục hành chính vẫn tương đối lớn. Có tới 19,6% DN phản ánh phải bỏ ra trên 30% thời gian việc xử lý các vấn đề liên quan đến thuế và hải quan. Nhiều thủ tục hành chính phức tạp còn khiến nhiều DN phải quà cáp cho bán bộ.

Đồng tình với những đánh giá này, nhưng ông Phan Đức Hiếu – Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương lại cho rằng: “Thách thức lớn nhất là việc tháo rào cản”.

Chung quan điểm đó, TS. Võ Trí Thành nói thêm rằng: “Tình trạng trên nóng dưới lạnh đang là vấn đề và đã nhiều người nói, nói nhiều rồi. Nhưng điều đáng quan ngại là phía sau tình trạng đó là sự suy tư, là sự ngập ngừng là lập lờ trong hành động”.

Những trăn trở của các chuyên gia không khỏi khiến người ta nhớ lại lời của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc: "Phát triển kinh tế là cuộc đua đường trường. Chúng ta có cơ hội phát triển tốt nhưng khả năng hiện thực đến đâu? Chính là phụ thuộc vào sự đổi mới sáng tạo, quyết tâm vượt lên chính mình của tất cả chúng ta".

Nên đọc