Putin có thể chấm dứt nội chiến Syria chỉ bằng một cú điện thoại

Sự bành trướng của IS

Cuộc nội chiến ở Syria đã tạo ra khoảng trống quyền lực, qua đó giúp Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng - một nhánh bạo lực ít được biết đến của Al-Qaeda - trở thành một tổ chức khủng bố đáng sợ nhất trên hành tinh.

Năm 2014, nhóm khủng bố khét tiếng này đã hoàn tất việc nắm quyền kiểm soát Raqqa - thành phố phía Đông Syria và tiếp tục đánh chiếm Mosul của Iraq. Cuối cùng, IS đã kiểm soát một khu vực rộng lớn nằm giữa biên giới hai quốc gia Iraq và Syria, có diện tích tương đương nước Anh. Ngoài ra, IS còn tịch thu cướp vũ khí, tích lũy của cải và thu nhận thành viên mới trong quá trình gia tăng kiểm soát lãnh thổ. 

Sự bành trướng này của IS hầu như không vấp phải kháng cự đáng kể nào từ phía chính phủ Syria - nơi đang tập trung mọi nguồn lực để chống lại phe nổi dậy ở các khu vực đông dân cư nằm sát bờ biển Địa Trung Hải.

Với những hành động thảm sát những người thiểu số, bắt phụ nữ làm nô lệ tình dục, hành quyết tù binh bằng những phương thức man rợ nhất, IS đã gieo rắc nỗi sợ hãi trong khu vực và trên toàn thế giới. Bọn chúng còn tàn phá các di sản văn hóa thế giới bao gồm các đền thờ ở khu thành cổ thuộc thành phố Palmyra của Syria, cướp bóc cổ vật và tuồn chúng ra khắp toàn cầu.

Nhóm khủng bố này đã tiến hành các cuộc tấn công khủng bố từ Pháp đến Yemen, đồng thời thiết lập một căn cứ dự phòng ở phía Bắc Syria. Có thể điều gây lúng túng nhất là hàng ngàn thanh niên trẻ, kể cả nam và nữ, đến từ châu Âu, không phải tất cả đều có nguồn gốc Hồi giáo, đã đổ xô gia nhập mạng lưới này.

Nước Nga hồi sinh

“Người duy nhất trên hành tinh này có thể chấm dứt cuộc nội chiến ở Syria bằng một cú điện thoại và đó chính là ông Putin”, Ngoại trưởng Anh Philip Hammond đã nói như vậy trong một cuộc phỏng vấn gần đây.

Tổng thống Nga Vladimir Putin đã thiết lập vị thế mới ở Trung Đông sau khi lặng lẽ quan sát Mỹ điều khiển khu vực trong nhiều năm qua. Tháng 9 năm ngoái, sau khi việc dồn dập gửi vũ khí, cố vấn quân sự, trợ giúp kinh tế cho Tổng thống Syria Bashar Assad không tạo ra được hiệu quả rõ rệt trên chiến trường Syria, ông Putin đã bất ngờ triển khai không quân đến Syria để oanh tạc các đối thủ của chính phủ Syria. Gần đây, tình trạng bạo lực tại Syria giảm xuống phần lớn là do Nga chủ động giảm cường độ không kích. Kế hoạch của Nga đối với tương lai Syria vẫn chưa bộc lộ rõ nhưng chiếc ghế lãnh đạo Syria trong thời gian tới chắc chắn phải phụ thuộc nhiều vào quyết định của ông Putin.

Châu Âu lâm vào bất ổn

 Khi các nước châu Âu đạt được các thỏa thuận biên giới mở vào cuối thế kỷ trước, cho phép người dân tự do đi lại trong khu vực, họ đã không lường trước rằng chỉ trong năm 2015, phải đón nhận hơn một triệu người nhập cư, phần lớn là người tị nạn từ Syria. Hàng ngàn người đã chết khi cố tìm cách vượt biển trên những con thuyền thô sơ để đến châu Âu. Điều này đã đặt ra một phép thử khó khăn về lương tâm và đạo đức đối với lục địa già. Dòng người tị nạn đã làm nảy sinh những tình cảm trái ngược ở châu Âu, đó là lòng bao dung và tâm lý bài ngoại, kéo theo việc làm lung lay nền móng cốt lõi của thỏa thuận biên giới mở.

Ban đầu, châu Âu cho phép hàng trăm người di cư đi qua tuyến đường di chuyển của người tị nạn ở Balkan từ Hy Lạp tới Đức. Tuy nhiên, hiện giờ người châu Âu đang dựng các rào chắn dọc theo tuyến đường này. Thực tế, các nhóm người tị nạn đang phải sống trong các điều kiện thiếu thốn ở Đông Nam châu Âu. Nhiều người đối mặt với tình trạng pháp lý "lấp lửng", phải chờ đợi giới chức giải quyết đơn xin tị nạn hoặc cư trú bất hợp pháp.

Cuộc tấn công của IS nhằm vào Paris vào tháng 11 năm ngoái, mặc dù chủ yếu do các công dân Pháp và Bỉ thực hiện, đã dẫn đến các chỉ trích an ninh lẫn nhau trong nội bộ châu lục, đồng thời giúp củng cố sức mạnh cho các nhà chính trị thuộc phe dân tộc chủ nghĩa. Sức ảnh hưởng có thể thấy rõ ở Mỹ - nơi ứng viên Tổng thống của Đảng Cộng hòa Donald Trump đã làm nhiều người sốc khi đề xuất lệnh cấm người Hồi giáo nhập cảnh vào Mỹ. 

Châu Âu hiện đang thăm dò thỏa thuận gửi tất cả người tị nạn đến Hy Lạp trở lại Thổ Nhĩ Kỳ Kỳ, đổi lại thừa nhận những người tị nạn được chọn trước đó từ Syria. Tình trạng di cư ồ ạt đã ảnh hưởng đến sự đoàn kết của châu Âu. 

Các nước láng giềng kiệt quệ

Cuộc khủng hoảng nhập cư ở châu Âu đã tác động mạnh mẽ đến kinh tế các nước láng giềng như Thổ Nhĩ Kỳ, Li-băng, Jordan và Iraq. Vốn đã sẵn tổn thương về kinh tế trước đó, ảnh hưởng nội chiến Syria càng khiến các nước thêm áp lực. Số liệu WB cho thấy hơn 630.000 người tị nạn Syria làm Jordan mất hơn 2,5 tỉ USD/năm. Li-băng, Thổ Nhĩ Kỳ thì tuyên bố đã không còn khả năng lo cho người tị nạn Syria.

Nội chiến Syria đã cân bằng lại trục quyền lực khu vực. Phạm vi ảnh hưởng của người Shiite ở Iran được mở rộng ở Syria và Iraq. Iran có quân đội ở cả Syria và Iraq.

Nội chiến Syria đã vượt quá tầm một cuộc nội chiến khi làm mất ổn định các nước láng giềng yếu hơn như Li-băng, kích thích căng thẳng sắc tộc ở Thổ Nhĩ Kỳ, đẩy Thổ Nhĩ Kỳ và Nga vào cuộc chiến.

Iran gia tăng thanh thế

Xung đột tại Syria đã tái cân bằng các trục quyền lực trong khu vực. Phạm vi ảnh hưởng của người Hồi giáo dòng Shiite ở Iran hiện đã mở rộng từ Beirut tới Tehran, với các chính phủ phụ thuộc vào Baghdad và Damascus. Tư lệnh lực lượng đặc nhiệm người Kurd, Tướng Qassem Soleimani, đã tới thăm Nga và thường xuyên chỉ đạo triển khai quân sự ở Syria và Iraq.

Tại Li-băng, quyền lực của Iran được đại diện bởi Hezbollah - phong trào đã bị trục xuất khỏi miền Nam quốc gia này vào năm 2000. Hezbollah đã gửi hàng hàng tay súng tới Syria để hỗ trợ Tổng thống Assad. Cùng với Nga, và Iran, Israel giám sát việc huấn luyện bằng pháo binh hiện đại, qua đó củng cố vị thế của mình dọc biên giới phía Bắc quốc gia Do thái này. Hezbollah đều đặn cách ly các đối thủ được Saudi hậu thuẫn trong chính phủ Li-băng.

Ả Rập Saudi, đại diện cho sức mạnh của người Hồi giáo dòng Sunni trong khu vực, đang phải vật lộn để duy trì sự ủng hộ lực lượng nổi dậy có đa số người Sunni mà họ ủng hộ tại Syria, đồng thời phải chiến đấu chống lại các tay súng thuộc lực lượng nổi dậy người Shiite được Iran hậu thuẫn ở Yemen. 

Nên đọc